نمی‌توان منکر مجالس سماع شد/ کلام حق در همه ادیان الهی جریان دارد

به گزارش خبرنگار ردنا (ادیان نیوز)، علی اشرف امامی در نشست حقیقت سماع در تصوف که به همت انجمن علمی ادیان و عرفان از صفحه اینستاگرام این انجمن پخش شد، اظهار کرد: با شنیدن عبارت سماع، رقص، موسیقی و مجالس تداعی می شود ولی در حقیقت سماع با چیزی در نظر عامه مردم و حتی برخی خواص در زمینه رقص و موسیقی وجود دارد؛ متفاوت است.

وی خاطرنشان کرد: از متون عرفای شامخ که خودشان اهل سماع و حرکات موزون بودند می توان این شواهد را پیدا کرد. سماع را می توان در سه مرحله شریعت، طریقت و حقیقت ملاحظه کرد.

عرفای قرن چهارم و پنجم سماع را از منظر شریعت بررسی کردند. در شریعت رقص و موسیقی مطرح نیست بلکه مطلق شنیدن است و در واقع ریشه در ادیان عرفانی دارد.

مدیر گروه رشته ادیان و عرفان دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه متجلی سماع در شریعت این است که مؤمنان در واقع آیات قرآن را می شنیدند، عنوان کرد: برخی از نویسندگان در مقالات خود تأکیدشان بر مجالس سماع است تا چالش های مجالس سماع را با شریعت بررسی کنند و به این نکته نگاه اننتقادانه دارند.

وی با بیان اینکه تحقیقات خوبی در زمینه سماع تدوین شده است، بیان داشت: استاد نصر الله پور جوادی که مدخل دانشنامه جهان اسلام را نوشتند که از جنبه تاریخی قابل استفاده است.

اشرف امامی یادآور شد: سماع در مجالس خلاصه نمی شود. کسی نمی تواند منکر مجالس سماع شود ولی بین واقعیت و حقیقت فاصله است. حقیقت سماع مجالس نیست و آنچه در عنوان مجالس سماع در اذهان تداعی می شود و گاهی تؤام باحرکات مختلف است؛ حقیقت سماع نیست.

وی تصریح کرد: سماع به ایمان قوی نیاز دارد. خداوند فرمودند ای پیامبر تو تنها کسی هستی که به آیات ما ایمان دارد و می توانی بشنوی. یکی از آیاتی که در طول تصوف سماع می آورند این است که خداوند آنها را شنوا می کند. بخشی از سماع حرکات موزون بر اساس موسیقی و بخشی شنیدن حقایق است که شاید منجر به رقص نشود ولی مخاطب می شنود.

مدیر گروه رشته ادیان و عرفان دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد افزود: سماع در حقیقت شنیدن کلام حق است ولی رقص جز ارکان تصوف نیست. هیچ عارفی نمی تواند بگوید رقص جزو ارکان است. حقیقت شنیدن را کسی نمی تواند منکر شود. تحلیل رقص حرکت است. زمانی که می شنوم خود را به حرکت می اندازم و تواجد یک نوع حرکت اختیاری است.

وی یادآور شد: اصل سماع حرکت به تحلیل نیاز دارد که از روی وجد یا تواجد است. کوه ساکن است در حالی که مانند در حرکت است ظاهر من مانند کوه ساکن و باطن در حرکت است.

اشرف امامی با بیان اینکه در سماع حرکت جزئی است که نمی توان آن را انکار کرد، عنوان کرد: حرکت به اقسام ظاهری و حرکت باطنی تقسیم می شود. حرکت یعنی نوعی تغییر است هر حرکتی که رقص نیست و حرکت یعنی نوعی تغییر ایجاد شدن است و لازمه آن رقص کردن نیست.

وی افزود: حرکت مظاهر مختلف دارد و همواره دست افشانی و رقص و شادی نیست. کسانی هستند که زمانی که کلام حق را می شنوند اشک در چشمانشان حلقه می زند. حرکت در این حوزه به معنای جاری شدن اشک در چشم است و اعضای دیگر نیز همین طور است و ممکن است کسی محزون یا حتی بیهوش شود.

مدیر گروه رشته ادیان و عرفان دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه حرکت تنها حرکات ظاهری نیست، تصریح کرد: سماع مطلق یعنی مطلق شنیدن، و کلام حق منحصر به قرآن نیست. کلام حق در تورات، زبور، انجیل و… است و کلام الهی در کل عالم سریان دارد و عالم صدای نغمه او است و نغمه حق را شنیدن اختصاص به شعر و آهنگ ندارد مطلق صدا است. عالم وجود مملو از این نداهای رحمانی است که عارفان صاحب کشف می توانند بشنوند.

خبرنگار: ایمن سادات موسوی نژاد