الهیات سکولار در یک معنا پایان الهیات سنتی است

به گزارش خبرنگار ردنا (ادیان نیوز)، همایون همتی در نشست مکاتب الهیاتی در روزگار ما از برنامه علمی فرهنگی طلوع که از فضای مجازی پخش شد، اظهار کرد: الهیات پست مدرن نوعی الهیات سکولار است که شامل چند دستگاه و سیستم الهیاتی می‌شود. الهیات سکولار پدیده‌ای در تاریخ جوامع غربی به نام عصر و جنبش روشنگری است.

وی عنوان کرد: عصر روشنگری در واقع نفی سنت و مرجعیت دین و نفی خدای شریعت‌مدار، شریعت‌آموز و جایگزین کردن خدای بدون شریعت به جای خدای ادیان است.

استاد ادیان و عرفان با بیان اینکه در عصر روشنگری با بدبینی پر سابقه و چند قرنی از عملکرد کشیشان و کلیسا نوعی دینداری بدون معبد، روحانی و اتوریته پیشنهاد شد، خاطرنشان کرد: بعدها این جنبش ادامه پیدا کرد و با وجود تلاش‌های فراوان الهی‌دانان و فیلسوفان دین همچنان رسوبات عصر روشنگری در فرهنگ و جوامع غربی باقی و برقرار است.

وی خاطرنشان کرد: الهی‌دانان تلاش کردند تا نظام‌های الهیاتی جدید را تمدید کنند تا کاستی‌ها را بپوشانند و بتوانند به اشکال‌ها پاسخ دهند و به نوعی اشکالات را دور بزنند تا با آنها مواجه نشوند.

همتی با بیان اینکه بسیاری از نظراتی که متفکران در دو تا سه دهه اخیر در جامعه مطرح کردند بدیع و نوآورانه نیست، بیان داشت: متأسفانه مواردی را بر خلاف اصول تحقیق اشاره نکردند و اگر بخواهیم با خوش‌بینی افراطی قضاوت کنیم باید بگوییم بی‌خبر بودند. باید در نظر داشت برای متفکر توانا، پرکار و فعال این عیب کمی نیست که بگوییم بی‌خبر بوده است. به تدریج حرکت سکولار در جوامع غربی مطرح شد و جنبشی در جوامع غربی پدید آمد.

وی یادآور شد: آنها به دنبال معنویت پرنشاط و زندگی و نفی دین های سازمان یافته هستند و معنویت آخرت‌گرا را پیگیری نمی‌کنند و بحث احساسات، اعمال، تجارب، خلوت فردی، دین شخصی و گریز از دین سنتی در این جنبش مطرح شد.

استاد ادیان و عرفان خاطرنشان کرد: معنویت را رقیبی برای ادیان تاریخی قرار دادند و ادیان تاریخی را ذلیلانه معرفی کردند که این امر پیامدهای ناگواری برای جوامعی دارد که هنوز سنتی هستند. ما هنوز نیاز داریم که اندیشمندان بزرگ و توانا به دور از غرض چنین پروژه‌هایی را نقد کنند.

وی ادامه داد: هنوز کسانی طرفدار این پروژه هستند بنابراین باید به ادبیات تاریخی توجه کرد و این موارد برای نسل جوان بیان شود در حالی که اطلاع‌رسانی کافی صورت نمی گیرد. برخی اوقات برخی از روشنفکران ریا کارانه آنچه به نفع نیست بیان می کنند.

همتی با بیان اینکه برخی اوقات دین و معنویت مترادف به کار می‌رفت، تصریح کرد: پس از مدتی این دو واژه جدا شد و معنویت آلترناتیو دین شد و خود فرد جانشین خدا شد و اینکه انسان تلاشش این باشد که خودش را شکوفا کند.

وی خاطرنشان کرد: مباحثی در زمینه عقلانیت و معنویت فلسفه، منطق و معرفت شناسی را مطالعه کنید. مصاحبه‌ها و جمع بندی با نتیجه در غرب در قالب فرار از دین نهادینه شده است و همچنین معنویت‌گرایان به جنبه درمان گرایانه اشاره کردند.

استاد ادیان و عرفان افزود: از آنها در جنبش معنوی و دینی استفاده می‌شود و در مورد معنویت و رفع اضطراب سخن گفته‌اند و آدرس‌هایی است که نشان می‌دهد که عرفان‌های عصر جدید نسبت به ابن عربی بی مهری های شدید دارند.

وی با بیان اینکه روشنفکران کافر و ملحد نیستند ولی نوعی عرضه دین از سوی روحانیون سنتی مقبول آنها نیست، بیان داشت:  نمی‌توان پا بر سر سنت گذاشت و آن را نفی کرد. ابن عربی عقاید نادرستی دارد که باید از سوی استادان توانمند و افراد آشنا به علم نقد شود.

همتی یادآور شد: اینکه پروژه معنویت جدید چه تفاوتی با معنویت‌های دینی دارد باید بیان کرد معنویت‌های دینی مستلزم زهد، ریاضت و عبادت مستمر است و اکنون یکی از متفکران جوان طرح واره عرفان مدرن را ارائه کرده است.

وی با بیان اینکه جنبش معنوی با پروژه عقلانیت و معنویت تداخل‌ها و تفاوت‌هایی دارد، تصریح کرد:  الهیات سکولار ادامه عنصر روشنفکری است و بشری که احساس نیاز می‌کند می‌خواهد با معنویت زیست کند و خدا را از دست ندهد.

استاد ادیان و عرفان خاطرنشان کرد: در الهیات سکولار در زمینه تقدس زدایی از جهان به جایی رسیدند که نمی توان از حقوق مقدس دفاع کرد و انسان آزاده و آزاد اندیش در جهان طبیعت قداستی ندارد و همه موجودات مادی و یکسان هستند و چیزی فراتر از دیگری نیست و جهان سلسله مراتبی و نظم پله کانی را قبول ندارند.

وی بیان داشت: الهیات سکولار به یک معنا پایان الهیات سنتی و به یک معنا آغاز یک الهیات جدید است و در الهیات سکولار مفاهیم دینی گذار می‌شود و ایمان خدا، روح، تقوا و مفاهیم دینی باید تجدید نظر شود. امکان سخن گفتن در فضای پست مدرن به شیوه سنتی میسر نیست.

همتی تصریح کرد: جوامعی که صرفاً توسعه مادی داشتند در عمل تبدیل به باغ وحش بزرگ شدند که تنها فرد پرست و خودمحور است و ایثار و فداکاری در آن جایی ندارد.