بازسازی دینی؛ نگاهی روان‌شناختی به توبه

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، توبه مهم‌ترین و پرکاربردترین واژه‌ای است که در متون دینی گویای ضرورت بازسازی و دگرگونی انسان است. لذا فهم چگونگی فرایند تغییر و دگرگونی انسان و ایجاد روش‌هایی کارا برای تغییر ساحت‌های وجودی از جمله مسائلی است که از دیرباز ذهن اندیشمندان و پژوهشگران گروه‌های مختلف را به خود مشغول کرده است. در کتاب حاضر تلاش شده تا الگوی بازسازی دینی با محوریت مفهوم توبه را با بهره‌گیری از متون دینی، علوم روان‌شناختی و میراث علمی مسلمانان صورت‌بندی شود.

در این کتاب با بازشناسی مراحل تغییر و بازسازی دینی و عوامل تسهیل‌گر و بازدارنده، الگوی بازسازی دینی و الگوهای تغییر رفتار در علوم روان‌شناختی مقایسه شد و نقاط اشتراک و افتراق این الگوها بررسی شد.

کتاب «بازسازی دینی؛ نگاهی روان‌شناختی به توبه» در سه بخش با عناوین «توبه در منابع روان‌شناسی»، «توبه در منابع اسلامی» و «نتیجه گیری» و ۱۰ فصل به مباحثی همچون «الگوهای تغییر رفتار در روانشناسی، توبه و احساس گناه و شرم، تعریف و تحلیل ماهیت توبه، مبانی روانشناختی توبه، پیامدهای فردی و اجتماعی توبه، عوامل تسعیل گر توبه و….اشاره دارد.

نویسنده این کتاب تلاش کرده در پژوهش حاضر مقدماتی همچون، تحلیل ضرورت بازسازی دینی و جایگاه آن در متون دینی با تکیه بر مفهوم توبه، ماهیت توبه و بازشناسی مؤلفه‌های تشکیل‌دهنده آن در متون دینی، ویژگی‌های شخصیتی و موقعیتی تسهیل‌گر و بازدارنده تداوم توبه، جایگاه امید و سبک نگرش خوش‌بینانه در فرایند تحقق توبه، رابطه میان توبه و تغییر شخصیت و… را واکاوی کند.

در بخشی از این کتاب آمده است: یکی از مسائل مهمی که در قرآن کریم و سخنان معصومان علیه السلام بر آن تاکید شده بحث خوش‌بینی به خداست. صفات فراوانی در قرآن کریم وجود دارد که بیانگر خواست خداوند بر شکل گیری تصور خوش بینانه در ذهن بندگان راجع به اوست. خداوند خود را با اوصافی همچون غفار، تواب، رئوف، رحیم، مهربان، قریب، مجیب، ودود و … معرفی می‌کند.

با توجه به این رویکرد، پژوهش حاضر در سه بخش و در ۱۰ فصل سامان یافته است که به قرار ذیل می‌باشد:

بخش اول: توبه در منابع روان‌شناسی

فصل اول: تبدل در روان‌شناسی دین

فصل دوم: الگوهای تغییر رفتار در روان‌شناسی

فصل سوم: توبه و احساس گناه و شرم

بخش دوم: توبه در منابع اسلامی

فصل چهارم: تعریف و تحلیل ماهیت توبه

فصل پنجم: مبانی روان‌شناختی توبه

فصل ششم: توبه و تغییر شخصیت

فصل هفتم: پیامدهای فردی و اجتماعی توبه

فصل هشتم: نقش زمان در فرآیند تحقق توبه

فصل نهم: عوامل تسهیل‌گر توبه

فصل دهم: عوامل بازدارنده توبه

بخش سوم: نتیجه‌گیری

کتاب «بازسازی دینی؛ نگاهی روان‌شناختی به توبه» تألیف محمدتقی تبیک، از سوی پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی اسلامی، به زبان فارسی، در قطع رقعی، در ۲۳۳ صفحه به نگارش درآمده است و در سال ۱۴۰۰ با همکاری بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی منتشر شده است.