پایه‌های اخلاق در پست مدرنیسم فرو می‌ریزد
استاد ادیان و عرفان گفت: افراد متوجه نیستند که در عصر پست مدرنیسم پایه‌های اخلاق و انسان شناسی فرو می‌ریزد و این خطر بزرگی است.
به گزارش خبرنگار ردنا (ادیان نیوز)، همایون همتی در نشست مکاتب الهیاتی در روزگار ما با موضوع الهیات پست مدرنیسم، ویتگنشتاین و دریدا از برنامه علمی فرهنگی طلوع که در فضای مجازی پخش شد، اظهار کرد: نمی‌توان وارد الهیات پست مدرن شد و در این زمینه تحقیق کرد و سخن گفت و اندیشید. بازی‌های زبانی از شکل‌های زندگی برمی‌خیزد و هر گروه و دسته‌ای در اجتماع بازی زبانی خود را دارد. بازی زبانی فلاسفه، دانشمندان علوم تجربی از بازی زبانی زیست شناسان جداست.
وی خاطرنشان کرد: برای کسی که بی دین است؛ دین بیرون از بازی زبانی است. تئوری‌های مختلفی درباره معناداری مانند تئوری پوزیتیویستی ویتگنشتاین وجود دارد که در فلسفه باید با آن آشنا بود.
استاد ادیان و عرفان با طرح سؤالاتی که در زمینه الهیات مطرح است، بیان داشت: آیا زبان دین زبان سمبلیک و نمادین بوده و زبان عاطفی، زبان شیء است که در این زمینه انواعی از تئوری‌ها وجود دارد و به سادگی نیست و الهیات در دوران معاصر گسترده و پیچیده شده و مانند گذشته نیست و با خواندن یک یا دو کتاب نمی‌توان الهی‌دان شد و پرسش‌ها را پاسخ داد.
وی یادآور شد: در آخر الزمان حفظ دین و دینداری سخت و لغزش و انحراف زیاد است و ایدئولوژی‌ها و فلسفه‌های رنگارنگ به جز فریب‌ها و جذابیت‌های شهوانی و غریزه‌های دنیوی است که انسان را از خدا دور می‌کند.
همتی با اشاره به سخن ویتگنشتاین مبنی بر اینکه زبان شکلی از زندگی است، عنوان کرد: در متون دینی زبان خاصی به کار رفته که برای فلاسفه معنا ندارد و دانشمندان علوم اجتماعی فهم نمی‌کنند و دانشمندان علوم تجربی نیز فهم ندارند و بی معنا است. تنها کسانی در زندگی دینی مشارکت می‌کنند می‌توانند معنای واژه‌ها و باورهای دینی را بفهمند.
وی افزود: اگر چنین باشد دفاع عقلانی از باورها و مفاهیم دینی غیر ممکن است و دین مقوله خصوصی می‌شود و که تعمیم پذیر و قابل تبلیغ و دعوت نیست بنابراین از کسانی که بیرون از دایره دینداری هستند باید دعوت کنیم که وارد دین شوند.
استاد ادیان و عرفان یادآور شد: به طور کلی بین الهی دانان و متفکران دو دسته افراد هستند عده‌ای معتقد هستند که زبان دین شناختی است یعنی جنبه معرفتی دارد و معرفت زا و معرفت بخش است و گروه دیگر کسانی هستند که معتقد هستند که زبان دین زبان غیر شناختی است و به طور اساسی در زبان دین جنبه معرفتی و شناختی وجود ندارد.
وی عنوان کرد: تجربه کردن یک پدیده دینی و تجربه خدا و روح و آخرت چیزی است که دینداران دارند و افراد بیرون از دایره دینداری از آن محروم هستند. بستگی دارد از چه منظر به این عالم نگاه کنید زیرا به تعداد انسان‌ها منظر و چشم انداز وجود دارد زیرا انسان‌ها فضای ذهنی متفاوتی دارند و این راه را برای پلورالیسم معرفتی باز می‌کند و ویتگنشتاین از این استفاده می‌کند.
همتی با بیان اینکه در علم حدس اولیه وجود دارد که این حدس اولیه با تجربه محک زده می‌شود، افزود: اگر تأیید شد به طور موقتی است و تجربه‌هایی در آینده ممکن است تجربه‌های قبلی را رد کند و تئوری‌های کارآمدتر ممکن است جایگزین قبلی شود و در علم نیز همین است زیرا کل جهان ماده در اختیار هیچ تجربه کننده نیست و جهان ماده جهان حرکت و زوال و تغییر است بنابراین در اختیار هیچ تجربه‌کننده‌ای قرار ندارد.
وی خاطرنشان کرد: بر اساس نظر کوپر، حدس اولیه را تجربه می‌کنیم و اگر تأیید شد موقت است تا تئوری‌های تواناتری بیاید و در صورت عدم تأیید رد می‌شود.
استاد ادیان و عرفان عنوان کرد: ویتگنشتاین می‌گوید ما انسان‌ها با پیش فرض می‌اندیشیم و جهان برای هر کسی به گونه‌ای جلوه‌گر و آشکار می‌شود و چگونگی آشکار شدن آن بر سوابق ذهنی و معرفتی ما بستگی دارد.
وی با بیان اینکه ویتگنشتاین در اواخر عمر خود مباحثی در زمینه زیبایی شناسی و اخلاق دارد، افزود: او معتقد است زبان دین، زبان واقع گرایی نیست و واژه‌ها حکایت از واقع نمی‌کنند بلکه حکایت از شکل زندگی دینداران دارند و تنها با مشارکت در زندگی دینی می‌توان معنای باورهایی دینی را فهمید.
همتی یادآور شد: نحوه زندگی در نوع نگرش ما نسبت به جهان اثرگذار است، نحوه زندگی دینی متمایز از شکل زندگی علمی است و هر یک قواعد مربوط به خود دارد و سبب دو بازی زبانی با احکام خاص خود می‌شوند. ویتگنشتاین می‌گوید باور یک متدین به روز جزا با باور یک غیر متدین به روز جزا تناقض ندارد زیرا دو نوع عالم و دو نوع قواعد حاکم بر معناداری الفاظ به کار می‌برد.
وی با بیان اینکه دینداری قابل گفت وگو و استدلال نیست، اظهار کرد: فرد بی‌دین با فرد دیندار از پشت دیوار شیشه‌ای ضخیم صحبت می‌کند و دین را به برهوت سقوط پرت می کند یعنی ادعای دینی می‌کند. کسی که بیرون از دایره دینداری است چیزی نمی‌فهمد و نگاه عالمانه به دینداری دارد و نوع تفسیرش متفاوت است.
استاد ادیان و عرفان عنوان کرد: این خطر بزرگی است و حتی افراد متوجه نیستند که در عصر پست مدرنیسیم پایه‌های اخلاق و انسان شناسی فرو می‌ریزد. برخی حالات و ظرفیت‌های انسان‌ها به گونه‌ای است که مستعد ایمان آوردن هستند و در الهیات پست مدرن وحی، نبوت و مدل خدا تفسیر جدیدی پیدا می‌کند و خدای محدود و حتی تحول پذیر و تکامل پذیر است.
وی یادآور شد: در عصر پست مدرن دین بدون دین داریم و الهیات بدون الهیات داریم و یک دین است که هم دین است و هم دین نیست دین پیچیده در نسبی‌گرایی و شکاکیت است در حالی که ادیان برای یقین آمده‌اند.
همتی با بیان اینکه پست مدرن تصویر و تلقی جدید از ایمان به معنای اعتماد است، تصریح کرد: برخی از تحلیل‌ها وجودی و نقادانه است و مبتنی بر تجربه دینی شخصی است و دنبال طرد و پاکسازی الهیات از مفاهیم و باور ارسطویی است.