دین ادب آموز و دینداران ادب گریز

به گزارش ادیان‌نیوز، حجت الاسلام والمسلمین محمد سروش محلاتی در هشتمین جلسه خود در ماه مبارک رمضان با موضوع ادب در فرهنگ اسلامی (دین ادب آموز؛ دینداران ادب گریز) در مسجد حظیره یزد به بیان زمینه های سیاسی بی ادبی پرداخت و با یادآوری آیه شریفه «و قولوا للناس حسنا» بیان داشت: خداوند در قرآن کریم به مسلمانان دستور می دهد با ادب و بانزاکت با دیگران برخورد کنند ولی گاه شرایط جامعه در وضعی قرار می گیرد که ادب کاهش پیدا کرده و رعایت ادب تقلیل می یابد.

او درباره علل و عوامل آسیب دیدن ادب بین مسلمانان تصریح کرد: در منابع اسلامی از کتاب و سنت، تشویق و ترغیب به رعایت ادب حتی در برابر دشمنان زیاد وارد شده و ما از این جهت کمبودی نداریم.

استاد حوزه علمیه قم با اشاره به روایتی از مرحوم کلینی در کتاب کافی گفت: صحیحه زراره از امام صادق(ع): شخص یهودی خدمت پیامبر اکرم آمد، عایشه هم در جلسه حضور داشت، یهودی خطاب به پیامبر گفت: السام علیکم. سام به معنای مرگ و نابودی و مقابل سلام است یعنی در برابر پیامبر علیه پیامبر شعار می داد و آرزو می کرد پیامبر از بین برود. پیامبر اکرم فرمودند: علیکم. نفر دوم هم آمد همین جمله را به کار برد، پیامبر هم همان علیکم را تکرار کرد. سپس نفر سوم آمد و همان جمله را به کار برد و پیامبر همانگونه پاسخ داد. عایشه عصبانی شد و گفت: مرگ بر خودتان باد، غضب و لعنت الهی بر شما باد، ای یهودیان که شما از خاندان قرده و خنازیر هستید. پیامبر فرمود: عایشه! اگر دشنام و ناسزاگویی تجسم پیدا کند و انسان بتواند آن را ببیند، خواهی دید چقدر چهره زشت و قبیحی دارد. رفق و مدارا و خوشرویی بر روی هرچیزی که قرار بگیرد باعث زینت آن چیز است و هرکجا که رفق و ادب و مدارا برداشته شود موجب زشتی آن است.

او با اشاره به اشکال یکی از حاضرین در مجلس به سخنانش به استناد آیه ای از سروه بروج که فرمود:«قُتِلَ اصحاب الاخدود» بیان داشت: اصحاب اخدود قرن ها بود که مرده بودند و رفته بودند و لذا دیگر آرزوی مرگ برای آنها معنا ندارد. این قتل محتمل است که اِخبار باشد به این معنا که اصحاب الاخدود همگی نابود شدند که در این صورت ربطی به اعلام مرگ و بیزاری ندارد و اگر اِنشا باشد به معنای لُعِنَ است یعنی از رحمت الهی دور هستند.

سروش محلاتی گفت: متاسفانه این مباحث که باید درمجامع علمی به صورت دقیق و به استناد منابع و تحقیقات علما مورد بررسی قرار گیرد در دهان افرادی افتاده که می خواهند با احساسات خود این مسائل علمی را حل کنند درحالیکه اینطور نیست.

او خاطرنشان کرد: یکی از علل و عواملی که سبب می شود افراد عادت به ناسزاگویی پیدا کنند، این است که فضای تند و هیجانی جامعه، افراد را به این سمت می برد که تعبیرات تند را به کار برند.

استاد حوزه علمیه قم گفت: انسان می تواند انقلابی و مودب باشدچون ادب تزاحمی با انقلابی بودن ندارد، البته هیجانات فضای مبارزه ممکن است موجب شود احساسات غلیان پیدا کند و ناسزاگویی کنند ولی این باید از سوی مسئولان مدیریت شود همانگونه که امیرالمومنین(ع) در جنگ صفین عمل کرد.

او ادامه داد: هیجاناتی که در مردم اتفاق می افتد باید مدیریت شود نه اینکه هرکسی با احساس خودش از گوشه ای، ناسزا بگوید و لذا باید مدیریت شود، اگر مدیریت نشود نتیجه اش این می شود که الفاظ رکیک و زشت هرروز بیش از گذشته رواج می یابد.

سروش محلاتی بیان داشت: همانگونه که فحش دادن از نظر اسلام مذموم است، هجو (تمسخر) هم مذموم است؛ هجو نسبت به مومن جایز نیست اما نسبت به مشرکان و کفّارهم صحیح نیست.