از تنوع مذهب تا جاذبه گردشگری دینی در ماردین ترکیه

ردنا (ادیان نیوز) – ماردین نام یکی از شهرهای ترکیه است. این شهر یکی از شهرهای قدیمی و مهم در ترکیه است. ماردین (کردی: Mêrdîn) مرکز استان ماردین در جنوب شرقی ترکیه است. نیمی از مردم این شهر به زبان کردی کرمانجی و نیمه دیگر آن به بقیه زبان ها حرف می زنند. ماردین از شهرهای باستانی سُریانی نشین بوده است. در شهر ماردین منسوبان دین های مختلف از جمله مسلمان، ایزدی، سُریانی، ارمنی، کلدانی، یهودی و نسطوری وجود دارد که سُریانی، ارمنی، کلدانی و نسطوری شاخه های دین مسیحیت هستند. بیشتر مسلمانان هم اعم از کُرد، تُرک و عرب بر فقه حنفی هستند.

به نوشته ایرج افشار در مقدمه کتاب نوادر التبادر لتحفه البهادر، نام این شهر، در کتاب معجم البلدان، قوچ حصار نیز گفته شده است. ماردین بیش از سه سده مرکز فرمانروایی دسته ای از امیران تُرک سلجوقی به نام آل ارتق یا آرتوکلو (۱۴۰۸_۱۱۰۴ م) بوده است و جهانگیرشاه آق قویونلو برادر اوزون حسن هم به مدت ۲۳ سال (۱۴۶۹_۱۴۴۶ م) در این شهر حکومت کرده است.تقریباً نیمهٔ راه راس العین و نصیبین، و در شمال آن ها، دژ جنگی بزرگ ماردین واقع بود. در سده چهارم هجری قمری دژ ماردین《باز》نام داشت و پناهگاه امرای عرب حَمدانی بود. این دژ در قلهٔ کوهی جای داشت و در سمت جنوبی آن آبادی بزرگی ایجاد شده بود که در سده ششم هجری قمری بسیار آباد و پرجمعیت شد.

این آبادی بازارهای زیاد و کاروانسراها و مدرسه و رباط داشت. خانه هایش چون پلکانی بالای یکدیگر ساخته شده و هریک از خانه ها بر خانهٔ پایین تر مشرف بود و مانعی در برابر بام ها وجود نداشت. ابن بطوطه که در سده هشتم هجری قمری ماردین را دیده است گوید شهری بزرگ است و پارچه های پشمین در آنجا بسیار می بافند. در آن زمان دژ ماردین همانند دژ حلب به《قلعه الشهباء》و نیز به قلعه کوه معروف بود.به نظر پژوهشگران معاصر کلمه ماردین مربوط به قومی جنگنده به نام مارده ها است و این قوم به دست اردشیر ساسانی در سال ۲۴۰–۲۲۶ م در این مکان جای گرفته اند.

نظر دیگر این است که اسم واقعی ماردین که بین مردم عرب و کرد به شکل میردین گفته می شود و معنی اش هم «قلعه ها» است. این اسم ممکن است مربوط به جغرافیای این شهر باشد که در این شهر برای دفاع به شکل طبیعی وجود دارد. نظریه دیگری که در جهت با نظریه فوق است، این است که ماردین واژه ای سُریانی و به معنی قلعه و برج و بارو (کلات) است. به رغم این که برای تجارت و امور نظامی خیلی مهم بوده اما نام این شهر در منابع عهد باستان دیده نمی شود و نصیبین مهم تر بوده است. اسم ماردین را نخستین بار در سده چهارم پس از میلاد می بینیم که همراه با نصیبین و اورفه از مراکز مهم سُریانی ها بوده است. شهر ماردین تا پایان سده پانزدهم به خاطر مکان سوق الجیشی بیشتر برای امور نظامی مورد استفاده قرار می گرفته است.

جمعیت استان ماردین ۸۰۹٬۷۱۹ نفر (برآورد سال ۳۱ اوت ۲۰۱۷) است.

جاذبه های گردشگری دینی ماردین

ماردین که بر روی جاده ابریشم قرار دارد، یکی از قدیمی ترین مراکز مسکونی در بین النهرین شمالی است. در نگاهی کلی به شهر، خانه های ساخته شده از سنگ آهک زرد جلب دقت می کند. درب این خانه ها که شهرتی جهانی دارند، به دشت بین النهرین باز می شود. از آنجایی که بر روی دامنه تپه قرار دارند، حداقل دو طبقه هستند و به طوری که سایه یکی بر روی دیگری نیفتد ساخته شده اند. سنگ آهک سبب خنک بودن خانه ها در تابستان و گرم شدن آنها در زمستان می شود. با تابش آفتاب، رنگ زرد این خانه ها می درخشد و همین مسئله سبب شهرت یافتن ماردین به “شهر زرد” می شود. استان ماردین در کشور ترکیه قرار دارد. این استان با آمیزه ای از ادیان و فرهنگ های متفاوت و تاریخی طولانی، مقصدی ارزشمند برای گردشگران تور ترکیه به شمار می رود. از دیدنی های استان ماردین می توان به دیر زعفران، دیر مار جبرئیل و مدرسه قاسمیه اشاره کرد.

شهر باستانی دارا

در ماردین که گویی موزه فضای باز است، مکان های دیدنی بسیاری وجود دارد. یکی از این اماکن، شهر باستانی دارا می باشد. دارا که یکی از قدیمی ترین مراکز مسکونی بشر در بین النهرین است، با شهر عتیق زیرزمینی در عمق ۴۰ متری زمین، بینندگان را مسحور می کند. آسیاب شهر، کلیسا، بازار و آب انبارهای موجود در شهر نیز از جمله اماکن دیدنی ماردین هستند.

صومعه دیرالزعفران

یکی دیگر از بناهای تاریخی ماردین که سمبل شهر به شمار می رود، صومعه دیرالزعفران است. این صومعه که در قرن پنجم ساخته شده، یکی از مراکز دینی ارتدوکس های سریانی است که امروزه نیز به عنوان عبادتخانه مورد استفاده قرار می گیرد.

قلعه ماردین

قلعه ماردین به آشیانه عقاب نیز مشهور است و این به خاطر قرار گرفتن آن در ارتفاع ۱۰۸۵ متری است. این قلعه پادشاهان و امپراطوری های مختلفی مانند سوابری، سومری، بابلی، میتانی، آشوری، فارسی، رومی، بیزانس، امویید، عباسید، حمدانی، سلجوقی، آرتقید، قرقویونلو، اکوایونلو و حاکمان صفوی و سلطان عثمانی را میزبانی کرده است. ابتدا این قلعه با اهداف مسکونی مورد استفاده بود به همین خاطر در انبار ذخیره آن حجم زیادی مواد غذایی و مهمان قرار داشت.

اولوجامی

اولوجامی یکی از آثار مهم واقع در مرکز شهر ماردین است. این مسجد که یکی از قدیمی ترین مساجد آناتولی به شمار می رود، در قرن دوازدهم احداث شده است. معماری بی نظیر اولوجامی بر احتشام شهر افزوده است. مسجد شهیدیه، مسجد ملک محمود، مسجد لطفیه و مسجد نجم الدین نیز در بین اماکن دیدنی ماردین هستند.

کلیسای چهل شهید (Kirklar Kilisesi)

شاید باور نکنید این کلیسا که در قرن چهارم میلادی تاسیس شده هنوز آخر هفته ها (یکشنبه) میزبان مراسم مسیحیان است و شما هم می توانید در این مراسم شرکت کنید. اگر در روزهایی غیر از آخر هفته به این کلیسا آمدید هم می توانید از سرایدار بخواهید تا درها را برای شما باز کند و از داخل ساختمان آن بازدید کنید.در بالای ورودی اصلی حکاکی های قدیمی شهیدان مسیحی کاپادوکیه (Cappadocia) به چشم می خورد که نام کلیسا هم به جهت احترام به آن ها در قرن ۱۵ به نام چهل شهید تغییر داده شد.

مدرسه زنجیریه

مدرسه زنجیریه یکی از آثار منحصر بفردی است که از قرن چهاردهم تا به امروز رسیده است. این بنا داستان جالبی دارد. عیسی بیگ که این مسجد را بنا کرده است، پس از شکست در جنگ، مدتی در همین مدرسه به اسارت گرفته شده و حبس شده است.

مدرسه قاسمیه

مدرسه قاسمیه که در گذشته ای نزدیک ساخته شده، در دورانی که فعال بوده یکی از مهمترین مراکز آموزشی به شمار می رفته است. علاوه بر مسجد و آرامگاه، ۲۳ کلاس درس، و یک مجتمع علمی و آموزشی نیز در بنیه این مدرسه احداث شده است.

موزه ماردین

موزه ماردین در یک ساختمان تاریخی در شهر ماردین قرار دارد ساختمان قدیمی این موزه در قرن چهاردهم توسط آرتوکیدس ساخته شده است و ساختمان جدید آن که توسط پدرسالاری آشوری در سال ۱۸۹۵ ساخته شده است. این موزه در سال ۱۹۹۵ در ساختمان جدید افتتاح شد.آثار به نمایش درآمده در سالن فرهنگی گردنبند، گوشواره، دستبند، خلخال، مداد، جواهرات مو و زیور آلات مس و نقره همچنین لباس، شمشیر، مهره های نماز و دستگاه های قهوه هستند. در سالن های باستان شناسی، ابزارهای قدیمی عصر برنز، آشوری، ارواتو، هلنیستی، امپراطوری هخامنشی، امپراطوری روم، امپراتوری بیزانس، سلجوکس، آرتوکید و امپراتوری عثمانی به نمایش درآمده است.

صومعه مور گابریل

صومعه مور گابریل در شهرستان میدیات ماردین، یکی از آثار معروفترین و بزرگترین بناهای جمعیت قدیم سریانی است. این بنا قدیمی ترین صومعه ارتدوکس سریانی جهان است. ساخت این بنا در سال ۳۹۷ آغاز شده و در کوتاه مدت به اتمام رسیده است. در طول تاریخ، بخش هایی به داخل و خارج این صومعه اضافه شده است.ماردین با مدارس، مساجد، صومعه ها و باورهای مختلف، شهری مملو از صلح و آرامش است. گردش در کوچه و خیابان های این شهر و با تماشای خانه های سنگی، قلعه حاکم بر شهر، بازارهای تاریخی و قهوه خانه ها، شما را در اتمسفری سحرانگیز فرو خواهد برد.اگر به ماردین که میزبان گردشگرانی از کشورهای مختلف است سفر کردید، حتما از موزه ماردین و شهرستان میدیات دیدن کنید.ماردین با نقره کاری های ظریف اش به نام “تل کاری” شهرت دارد. توصیه می کنیم از این هنرهای دستی دیدن کرده و خرید کنید. بدون خوردن غذاهای سنتی لذیذی چون دلمه کابورگا و سمبوسک شهر را ترک نکنید.

و در پایان، استان ماردین یکی از استان های کشور ترکیه، واقع در قاره آسیا است. این استان از شرق با استان شرناق، از شمال شرقی با استان سیرت، از شمال با استان های باتمان و دیاربکر، از غرب با استان شانلی اورفه و از جنوب با استان حسکه در کشور سوریه مرز مشترک دارد. نام مرکز استان، ماردین است.