ارامنه ای که در تئاتر ایران نوآور و اثرگذار بودند

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، سدا آکوبیانس در نشست «هویت ملی و مذهبی، ارمن ها و هویت بخشی تئاتر ایران» اظهار کرد: ایران کشوری فراخ و گسترده است که اقوام مختلفی از جمله ارامنه در آن زندگی می کنند. سابقه تاریخی و حضور ارامنه در ایران به شش قرن پیش از میلاد می رسد، زمانی که کوروش بر ارمنستان استیلا می یابد، سپاهی تشکیل می دهد و تا پایان دوره هخامنشی در ایران می یابد.

این پژوهشگر ادامه داد: در زمان داریوش برای ساخت کاخ های سلطنتی همچون شوش و تخت جمشید از معماران ارمنی استفاده نمی شود و در فارس اولین جامعه ارمنی شکل می گیرد. اولین کوک سازمان یافته ارمنی به دوره شاپور اول بر می گردد که در منطقه جنوب یعنی خوزستان اسکان داده می شوند. بزرگترین کوچ ارامنه در زمان شاه عباس بود که آنها را به اصفهان کوچ می دهند. بعد از آن در قاجار از صنعتگران ارامنه برای ساخت بنای کاخ ها کمک می گیرند. ارامنه اکثرا در ایران مشاغل صنعتی داشتند. در نگارگری و معماری افراد شاخصی از ارامنه داریم.

وی اظهار داشت: در زمینه پزشکی دکتر ارمن میناسیان خدمات ارزنده به جامعه ایران ارایه کرد. در حوزه تئاتر نیز افراد اثرگذاری داشتیم. اولین فرد اثرگذار در تئاتر ایران واهرام پاپازیان بود. وی در سال ۱۳۸۸ در قسطنطینه به دنیا آمد، سپس به ونیز رفت، شعرخوانی و بازیگری را شروع کرد. پاپازیان ۱۹۰۷ به پاریس رفت و اجراهای مختلف به زبان های متنوع داشت و در سال ۱۹۳۳ به ایران دعوت شد که به نفع شیر خورشید که هلال احمر امروزی است، اجرا داشته باشد. وی در جبهه ها نیز نمایش اجرا می کرد. در ۱۹۵۴ در ایروان مستقر شد. کتاب های زیادی نوشت و در ۱۹۶۸ فوت کرد و پیکرش به ارمنستان منتقل شد. پاپازیان به درجه بازیگر مردمی در سه جمهوری ارمنستان، باکو و گرجستان رسید.

این محقق و پژوهشگر اظهار کرد: پاپازیان در ۱۹۳۳ برای تاسیس تئاتر ملی ایران به ایران دعوت شد. یک کتابی در مورد خاطراتش در ایران نوشته است و آشنایی با بازیگران ایرانی را خوشایند توصیف کرده است او در اوقات آزاد در ایران تئاتر به زبان های روسی، ارمنی و فارسی اجرا می کرد و به آموزش بازیگران در زمینه تئاتر می پرداخت.

آکوبیانس، شاهین سرکسیان را فرد دیگر موثر را در هویت ملی تئاتر ایران نام برد و افزود: سرکسییان در ۱۹۱۷ به ایران مهاجرت کرد. در بانک ملی به عنوان ماشین نویس استخدام شد و در روزنامه نیز کار می کرد و نقدهای تئاتر را منتشر می کرد. او با صادق هدایت، حسن قائمیان، شاملو و فروغ آشنا شد و در ۱۳۳۲ فعالیت جدی در تئاتر را آغاز کرد و نمایش هایی همچون مرغ دریایی چخوف و افعی طلایی را اجرا کرد.

وی اظهار کرد: شاهین سرکسیان در سال ۱۳۳۹ به دلیل نادیده گرفته شدن از تئاتر کناره گیری می کند و گروه مروارید و گروه تئاتر آرمن را تاسیس کرد و در ۱۳۴۵ فوت می کند. سرکسیان ۱۶ نمایش نامه ترجمه کرد، ۲۷ سال در ایران زیست، روح تازه ای به کالبد تئاتر ایران دمید و نمایش های زیادی به زبان ارمنی و فرانسوی اجرا کرد. خویشتن داری، خلق زیبایی، ایجاد فضای مناسب، نمایاندن معنی پنهان در نمایشنامه از جمله ویژگی های نمایش های سرکسیان بود. وی نمایشنامه را ترجمه می کرد، سپس جلسه تجزیه و تحلیل برای بازیگران می گذاشت، مطالعه نمایش نامه به صورت کارگاهی برگزار می کرد، حفظ متن، طراحی میزانسن، دکور و نور و همکاری با گریمور را در نظر می گرفت. خیلی از پیشکسوتان تئاتر ایران شاگرد سرکسیان بودند.

آکوبیانس، آربی آوانسیان را فرد اثرگذار دیگر در تئاتر ایران برشمرد و گفت: آوانسیان در ۱۹۴۲ متولد شد، به لندن رفت و با مکاتب مدرن هنری آشنا شد. در ۱۳۴۵ اولین فیلم خود با عنوان شوهر آهو خانم را در ایران کار کرد. فیلم دیگری ساخت که همچون فیلم اولش مورد بی توجهی قرار گرفت، به همین دلیل آوانسیان به تئاتر روی آورد. جدیت، خویشتن داری و کمال پرستی وی در آثارش به چشم می خورد. وی ۱۰ سال در ایران کار کرد و ۲۵ نمایشنامه را کارگردانی کرد که شیوه خاص خود را داشت. آوانسیان بخشی از تاریخ تئاتر ایران و جهان است. فعالیت او موجب یک جریان در تئاتر ایران شده است.