انصاری: رفتار حکیمانه در گروِ سلامت معنوی است

به گزاش خبرنگار ردنا (ادیان نیوز)، محمدعلی انصاری، مدرس حوزه و دانشگاه در وبینار «سلامت معنوی از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه» که از سوی دانشگاه علوم پزشکی کرمان برگزار شد، با بیان اینکه مفهوم سلامت معنوی را می توان از قرآن و معارف علوی به آسانی استخراج کرد، اظهار کرد: انسان موجودی دو بعدی است و کلمه «سلامت» در معارف دینی ما بعد ویژه ای از وجود انسان را در بر می گیرد.

وی افزود: در این عبارت قرآنی «زمانی که به کالبد انسان پرداختیم از روحی که متعلق به ما است، به آن دمیدیم» روح انسان به خداوند نسبت داده شده است.

انصاری با اشاره به ما انسان را از چکیده ای از گِل، آب و خاک آفریدیم»‌ در سوره مؤمنون گفت: در اینجا به آفرینش انسان از نطفه اشاره می شود که پس از خلق این نوآوری به خلق پدیده دیگری اشاره می شود و آن سخن از روح انسان است.

مفسر برجسته قرآن از بعد دوم انسان به عنوان روح یا نفس یاد و عنوان کرد:  کلمه «صدر» در تعابیر قرآنی را که به معنای بخش برتر آمده است، به بعد دوم نسبت داده می شود ولی برخی «صدر» را به سینه نسبت می دهند، اما به فرموده امام علی(ع) «صدر» در قرآن به معنای جان، نفس و بعد دوم انسان است.

وی با اشاره به اینکه در قرآن کلمه قلب برای روح و جان انسان به کار  می رود، بیان کرد: منظور از سلامت قلب انسان، یعنی افرادی که با فقه و آگاهی اطلاعاتی دریافت می کنند.

انصاری به سلامت در نفس از زبان پیامبر(ص) اشاره و خاطرنشان کرد: باید توجه داشت که «سلامت» در رابطه با جان، نفس و روح بوده و «صحت» در ارتباط با جسم به کار برده می شود.

وی کلمه «سلامت» را نقطه مقابل «مرض» عنوان و تبیین کرد: «مرض» در کلام عرب به معنای خروج از حالت تعادل است، یعنی فردی که از مسیر اصلی و متعارف منحرف می شود. در قرآن آمده است: «منافقین در جان هایشان مرض دارند» یعنی سلامت قلب به خطر افتاده و دچار انحراف شده اند.

استاد حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: در قرآن به واژه دیگری به نام «سقم» آمده که برای کسی که دچار مشکل جسمی شده است، به کار می رود.

هویت اصلی انسان، نفس و روح است

استاد حوزه و دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه در قرآن تأکید و تکیه فزون تر بر جان آدمی است تا جسم و نقطه اتکا را جان و نفس انسان می بینیم، افزود: هویت اصلی انسان نفس و روح آدمی است و سلامت در قرآن حول محور جان و روح آدمی مطرح می شود.

وی از قلب سلیم به عنوان یک ترکیب وصفی یاد کرد و ادامه داد: قلب سالم سبب گره گشایی از کار انسان خواهد شد و این قلب سالم سبب می شود تا انسان از قدرت های کسب شده در دنیا و تلاش های اجتماعی بهره مند شود.

انصاری با اشاره به وجود تحولات مختلفی در جان انسان از جمله غم، شادی، محبت و کینه دوزی و دیگر احوالات بیان کرد: این تغییرات به علت بعد جانی و روحی انسان (قلب) است.

وی با بیان اینکه در قرآن اشاره شده است قلب کارکرد جسمی ندارد و مرکز ادراکات و شناخت انسان ها است، اظهار کرد: با توجه به آیات قرآن گروهی هستند که گوش دارند اما نمی شنوند و هیچ تفقه نمی کنند؛ یعنی با جان و قلبی که دارند در مسیر شناخت، معرفت و آگاهی قدم برنمی دارند.

انصاری با اشاره به اینکه قلب مرکز عواطف و احساسات انسان است، عنوان کرد: قرآن به گروهی اشاره می کند که قلب هایشان قساوت پیدا کرده و سنگ شده است، یعنی آن مرکز ادراک که قلب است، دچار قساوت می شود که از عواطف انسان برمی انگیزد.

وی تصریح کرد: نکته سوم که باید مورد توجه قرار گیرد این است که قلب سرمنشأ عمل و کار مطرح می شود و تن مطیع جان و روح انسان است .

قلب سلیم در مسیر توازن و تعادل قرار دارد

استاد حوزه و دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: قلب سلیم قلبی است که این سه فعالیت فوق را به درستی انجام می دهد و سلامتی دارد به این معنا که از موضع کار خود دچار مرض نشده توازن و تعادل را حفظ کرده است.

وی سلامت قلب را در حوزه اندیشه، سلامت اخلاقی و شناختی عنوان و بیان کرد: اگر قلب به شناخت و ادراک درستی نرسد و فعل دقیق صادر نکند، مریض می شود. خداوند فرموده همه انسان ها عقل دارند و اما آزاد نیستند؛ یعنی خرد دارند اما خرد ناب نیست و عمده انسان ها قلبشان در حوزه شناخت و معنویت به مخاطره کشیده شده است.

مفسر برجسته قرآن و نهج البلاغه اظهار کرد: ماهیت دین حب، عشق ورزی و محبت است بنابراین شور و شوریدگی و عشق ورزی انسان را به دینداری وادار می کند و انسان ممکن است در این مرحله دچار مخاطره و تهدید جدی شود.

وی به سوره آل عمران اشاره کرد و گفت: باید اعمال صحیح عواطف را با فروتنی و نرمش مدیریت کنیم و این مهم از قلب شروع و در چهره دیده می شود و عواطف و احساسات بعد از سلامت قلب در اعمال احساسات و عواطف است.

سلامت معنوی در سایه تقوا محقق می شود

انصاری خاطرنشان کرد: کنترل و مدیریت سلامت ادراک اگر در جامعه اعمال شود بسیاری از پرونده ها از میز قضات ما برداشته می شود و در سلامت رفتار انسان ها از عفو و بخشش استفاده می کنند و اگر این عفو مبنای زندگی زناشویی قرار نگیرد و سلامت جان در حوزه پیگیری رها نباشد، زندگی تباه است، انسانی که کینه ها را از جان خود بیرون بریزد مشمول لطف خداوند می شود.

وی با بیان اینکه قلب سلیم در تعادل و کمال قرار دارد، گفت: با توجه به مبانی قرآنی، جان انسان در حوزه شناخت احساسات و عمل در مسیر تعریف شده برای کسب قرب خداوندی قرار می گیرد.

انصاری کلیدی ترین واژه برای سلامت معنوی را تقوا خواند و ابراز کرد: خداوند زمانی که بحث شخصیت دادن به انسان را مطرح می کند می گوید کرامت دادیم به جان و روح انسان و در اینجا شخصیت و روح انسان تکریم می شود؛ بعد اول کرامت مربوط به جان و روح آدمی است.

مفسر قرآن کریم و نهج البلاغه تأکید کرد: مقوله هویت بخشی به انسان در کلام الهی کرامت و ارجمندترین فرد نزد خداوند باتقواترین انسان ها است.

پیام تقوا آزادی است

وی با بیان اینکه فردی که تقوا کسب کند از تنگناها و مشکلات رها می شود و در برخورد با دوگانگی هایی همچون دوستی و دشمنی، مهر ورزی و فاصله گرفتن ها سبب می شود که بتواند حق را از باطل تشخیص دهد و دچار دگرگونی نشود.

انصاری پیام تقوا را آزادی عنوان کرد و گفت: انسان با تقوا در برخورد با این دوگانگی ها بر اساس تشخیص درست از مضیقه ها رها می شود. فردی که به تقوا می رسد می تواند خود را از تمام آسیب هایی که او را تهدید می کند حفظ نماید.

وی با بیان اینکه انسان در سایه تقوا به کمال می رسد، خاطرنشان کرد: تقوا یکی از موضوعات مهم در نهج البلاغه است به طوری که کلید تمام موفقیت ها استواری ها و سلامتی ها بیان شده است. با توجه به فرمایشات امام علی(ع) در نهج البلاغه تقوا عامل رهایی و آزادی انسان ها از هر بندی، نجات از هر آفت و مرضی است و کسانی که جوینده هستند با تقوا به خواسته ها و آرزوهای خود می رسند.

انصاری تصریح کرد: امام علی(ع) فرموده است: کوری چشم جانتان را تقوا بینا می کند و موجب می شود جسم شما به عافیت و تندرستی برسد و فسادهای جانتان را از بین می برد.

وی با بیان اینکه در خطبه ۸۶ نهج البلاغه قریب ۱۰۰ ویژگی برای اهل تقوا آمده است، ادامه داد: اهل تقوا به سلامت معنوی دست پیدا می کنند و در حوزه شناخت، ادراک و عمل و رفتار سبب می شود به درستی اقدام کنند.

انصاری با اشاره به اینکه عمده ناسلامتی ها و مرض های انسان از زبان است، خاطرنشان کرد: تقوا و کسب سلامت معنوی سبب حفظ وجود از کفر، شرک و از هر آنچه رضای الهی در آن نیست می شود. به فرموده امام علی(ع) از نشانه های راه یافتگان به تقوا این است که در دینشان قوی هستند و در شناخت دین و عمل به آن با آگاهی برخورد می کنند و دین بر زندگی آنان حاکم است یعنی عملشان مبتنی بر دین و شناخت است.

وی به بیان ویژگی های دیگر اهل تقوا پرداخت و گفت: ایمان اهل تقوا سرشار از یقین بوده و وقتی به ثروت می رسند خود را گم نمی کنند با اعتدال و میانه روی عمل می کنند، اهل تقوا در تمام شرایط زندگی شکیبا هستند، در مسیر حلال قدم بر می دارند و لحاظ روحی نشاط دارند.

مفسر برجسته قرآن و نهج البلاغه یادآور شد: سکوت اهل تقوا برگرفته از علم و تسلط، انتخاب و شادمانی است، اگر می خندند قهقه مستانه ندارد بلکه نشاط او حقیقی است، اهل تقوا افرادی راحت طلب نیستند و اگر علمی دارند تلاش می کنند که دیگران از علم و دانش او بهره مند شوند.