زندگی و داستان مسیح| اولین کتاب فارسی چاپی در جهان منتشر شد

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، «داستان مسیح» نخستین کتاب به زبان و الفبای فارسی است که در لیدن، هلند، به چاپ رسیده است، سال ۱۰۳۹ هجری قمری (۱۶۳۹ میلادی) یک سال پس از مرگ شاه‌عباس اول صفوی (۹۷۸ – ۱۰۳۸ ه. ق). این نخستین کتاب فارسی است که در جهان منتشر شده است.

ایرانیان در اوایل سده‌ی یازدهم مهی (هجری قمری)، در زمان شاه عباس اول صفوی، با صنعت چاپ آشنا شدند. نخستین چاپخانه را نزدیک به سال‌های ۱۰۲۰ تا ۱۰۳۰ مهی (هجری قمری)، کشیشان کرملی در کلیسای وانگ، در جلفای اصفهان، بنیاد کردند که به «بصمه خانه» شناخته شد. «بصمه» یا «باصمه» که در ایران بعدها به صورت «باسمه» نوشته شد، نزد ترکان عثمانی و ترکان شرقی معمول بوده، مغولان به تصاویر پادشاهان خود «باصمه» می‌گفتند.

چگونگی و مراحل چاپ داستان مسیح

سی سال پس از اسکان ارامنه، در جلفای اصفهان، نخستین کتاب در ایران. در چاپخانه کلیسای وانگ به چاپ رسید. کتابی است مذهبی، به زبان و الفبای ارمنی با عنوان ساقموس (۱۰۵۰ مهی)، ماشین چاپ و حروف ارمنی بازمانده آن چاپخانه در موزه کلیسای وانگ، در جلفای اصفهان نگهداری می‌شود. اما نخستین کتاب به زبان و الفبای فارسی در ایران رساله فتح‌نامه است به قلم میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی (۱۱۹۳ – ۱۲۵۱ مهی.) که به سال ۱۲۳۳ مهی در تبریز منتشر شده است.

نشر برسم، تحریری یگانه از زندگی حضرت عیسی (ع) را که در واقع نخستین کتاب فارسی منتشره در لیدن هلند به شمار می‌رود را در اختیار علاقه‌مندان گذاشته است. در آغاز کتاب، سخن ناشر را می‌خوانیم که به معرفی «داستان مسیح» پرداخته است. ناشر درباره‌ی کتاب پیش‌رو می‌گوید: «این کتاب از چند جهت دارای ارزش است؛ نخست این‌که اولین کتاب فارسی است که در سال ۱۶۳۹ یعنی در اوایل قرن هفدهم در لیدن هلند به چاپ رسید و چنانچه این تاریخ را با تاریخ هجری مقایسه کنیم آنگاه اهمیت آن آشکارتر می‌گردد.

دیگر اینکه در این کتاب در مقابل متن فارسی برابر نهاد لاتین آن دیده می‌شود که این امر خود در مطالعه تطبیقی دو زبان اهمیت ویژه‌ای دارد. سوم اینکه متن فارسی آن از جهت تعلق به قرن یازدهم هجری از یک‌سو و نیز صورت‌های گویشی به کار رفته در متن فارسی از سوی مترجم، از سویی دیگر خود مزیت دیگری به شمار می رود، چهارم این‌که در پیوست این کتاب رساله‌‌ای در دستور زبان فارسی قرار گرفته که دارای اهمیت ویژه‌ای است و در واقع این نخستین کوشش در ساخت زبان فارسی در اروپا به شمار می‌رود و سرانجام این‌که خواننده پژوهشگر با تحریر دیگری از زندگی و داستان مسیح آشنا می‌شود. به هرحال نشر برسم امید دارد که در این مسیر گام مفیدی برداشته باشد».

روایت داستان مسیح چیست؟

کتاب «داستان مسیح» در ۸۷۸ رویه در سه بخش مستقل است. بخش‌های اول و دوم به دو زبان فارسی و لاتین است. صفحات لاتین و فارسی دوبه‌دو قرار گرفته‌اند. از این‌رو کتاب به سبک و سیاق کتاب‌های اروپایی از چپ به راست صفحه‌آرایی و شماره‌گذاری شده که در این متن بنابر قاعده کتاب‌های فارسی تغییر کرده است.
بخش نخست، کتاب داستان مسیح، اما آلوده است، که به شرح زندگی حضرت عیسی اختصاص دارد.

این کتاب ۶۴۰ صفحه است. بخش دوم داستان سن بیدرو (اپیدرو) اما آلوده، زندگینامه پیتر قدیس یا همان پطرس حواری (درگذشت ۲۳۶۷) است. شاگرد و حواری حضرت عیسی که هنگام دستگیری عیسی در دفاع از او شمشیر کشید، ولی همان شب منکر شناسایی عیسی و پیروی از وی گردید. بار دیگر پس از قیام عیسی، پطرس محبت خود را به او اقرار کرد و مسیح وی را مامور «شبانی گوسفندان» خود، یعنی هدایت مسیحیان کرد، این کتاب ۱۴۳ صفحه است.

بخش سوم با عنوان «عنصرهای زبان فارسی»، در ۹۵ + ۸ رویه، یکی از نخستین دستورهایی است که برای زبان فارسی در تاریخ زبان فارسی تالیف شده است. این نکته را باید یادآور شد که کتاب عنصرهای زبان فارسی، سال‌ها پیش پیش از نگارش دو کتاب داستان مسیح و داستان سن بیدرو تالیف و منتشر شده بود. در سال ۱۶۳۹ میلادی کتاب عنصرهای زبان فارسی همراه با دو کتاب دیگر یک مجلد، با هم، منتشر شدند.

نویسنده بخش‌های اول و دوم کتاب، هیرونیموس خاویر است. یک مبلغ مسیحی مقیم هندوستان و شاید برادرزاده فرانسیس خاویر که عمری را بر سر تبلیغ مسیحیت در هند و شرق آسیا گذراند و آرامگاهش در نزدیکی دهلی است. نویسنده بخش سوم، لودویکو دو دیو است. «دیو» از زبان‌شناسان برجسته روزگار خود بود. از او چند کتاب باقی است: دستور زبان عربی و دستور زبان فارسی. متن اصلی کتاب عنصرهای زبان فارسی به زبان لاتین است و مثال‌ها و مصداق‌ها به زبان فارسی است. دیو در ترجمه کتاب داستان مسیح و داستان سن بیدرو نیز نقش داشته است.

معرفی کتاب با مقدمه‌نویسی سعید عریان متخصص حوزه‌ی زبان پهلوی متن‌ها، فارسی باستان دستور و نورالله مرادی پژوهشگر حوزه‌ی کتابداری و اطلاع‌رسانی، همراه است.

نشر بَرسَم در چاپ نخست، داستان مسیح را با تیراژ ۳۰۰ نسخه، پاییز ۱۴۰۰ منتشر کرد.

برای خرید کتاب «داستان مسیح» با دفتر امرداد به شماره‌‌های ۸۸۳۲۵۳۲۹ و ۸۸۳۲۵۳۳۰ و ۸۸۳۲۵۳۳۱ تماس بگیرید و یا کتاب را از بخش فروشگاه تارنما به نشانی اینترنتی https://amordadnews.com/product آنلاین خریداری کنید.