جشن شهریورگان و روز پدر زرتشتیان ایران

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، جشن شهریورگان برای زرتشتیان نیز مانند دیگر جشن‌های ماهیانه، هم‌نام شدن روز و ماه است. در گاهشمار زرتشتی سال به ۱۲ ماه و هر ماه به ۳۰ روز بخش می‌شود که هر روز به نامی آراسته است.

چهارمین روز از هر ماه در گاهشمار اوستایی، شهریور و ششمین ماه از سال، شهریور نامیده شده است.

به فرخندگی هم‌نامی روز و ماه به نام شهریور و ویژگی‌های مردانه‌ی این فروزه‌ی اهورایی به نام روز پدر نیز جشن شهریورگان برگزار می‌شود. این مناسبت در گاهنمای رسمی کشور ۳۰ اَمُردادماه است.

تبارشناسی جشن باستانی شهریورگان و اعیاد زرتشتیان

واژه‌ای اوستاییست، در پهلوی به “خشَترِوَر” و در پارسی نو به “شهریوَر” دگرگون گشته و نام یکی از شش امشاسپندان یا فروزهای ایزدی (پروردگار) است. در اوستا سه امشاسپند یا فروزه، مادینه و زن‌گون و سه تای دیگر نرینه و مردگونه هستند که شهریور از فروزه های نرینه است. این دو بخش کردن فروزه های اهورامزدا به نرینه و مادینه، گویای برابری زن و مرد در دین زرتشتی می‌باشد.

جشن شهریورگان، برای کشاورزان ایران باستان نیز روز مهمی به شمار می‌رفته است، زیرا که پس از جمع‌آوری فرآورده‌های کشاورزی تابستانی خود و آماده ساختن زمین برای کشت پاییزی، در این روز به شادی و پایکوبی می‌پرداختند. با این کار از درگاه اهورا مزدا برای نعمت‌هایش (“پیی تیش همیه” اوستایی و “پ ایتی شهیم” پهلوی = “آورنده بذر” و یا “برداشت دانه”) سپاس گذاری کرده و با ستایش و نیایش از او خواهان برداشت‌های پرباری در فصل‌های آینده می‌شدند.

شیوه ی برگزاری جشن

شوربختانه بخاطر برگزار نشدن آیین‌های جشن شهریورگان در درازای زمان، به ویژه پس از یورش تازیان به ایران موجب گشته شد تا برخی از جزئیات آن بدست فراموشی سپرده شود. ابوریحان بیرونی، در آثار الباقیه درباره این جشن کهنسال ایرانی نوشته است: “شهریور ماه که روز چهارم آن شهریور روز است و آن به مناسبت توافق دو نام جشن است، آن را شهریورگان گویند. چم (معنی) شهریور دوستی و آرزوست. شهریور فرشته‌ای است که به جواهر هفت گانه از قبیل طلا، نقره و دیگر فلزات که برقراری صنعت و دوام دنیا و مردم به آنها بستگی دارد، موکل است.

” در سده‌ها دیرتر و دوره های تاریخی ایران، “شهریور” نیز نشانه‌ی “پادشاهی دادگر” گشته است و بدین روی، ایرانیان باستان در این روز پس از نیایش اهورامزدا و نیکوکاری کردن و دادن خوراک به بینوایان و نیازمندان، نزد پادشاه که او را نماینده او بر روی زمین می‌خواندند رفته و این جشن را به او شادباش می‌گفته‌اند. جشن شهریورگان از جشن های ایران باستان و جشن‌های ایرانی از دوران زرتشتیان است که برای ما به یادگار مانده.

گزینش این روز برای بزرگداشت “پدران ایرانی”

در ایران باستان و در گذشته‌های دور تنها روز بزرگداشت مادران و بانوان جشن گرفته می‌شده است که برابر با جشن اسپندگان بوده است اما در فرهنگ ایرانی تاریخ مشخصی برای روز پدر نبوده است و چند تاریخ را برای بزرگداشت و قدردانی از پدر در نظر گرفته‌اند.

انجمن موبدان تهران، به علت اینکه گروهی جشن بهمن‌گان را روز جانوران اهلی می‌دانند ، تصمیم گرفت تا روز پدر را به جشن شهریورگان منتقل کند. جشن شهریورگان به این دلیل به عنوان روز پدر انتخاب شده است که به معنای شهریاری بر اراده و نفس است پس امروزه زرتشتیان جشن شهریورگان را روز پدر می‌دانند.

برخی افراد زادروز اشوزرتشت در ششم فروردین را به عنوان روز پدر به انگیزه پاسداری از بینش پدر تاریخ یکتاپرستی مردم جهان ، آیین راستی و خردورزی را به همگان پیشنهاد کرده اند. این روز “هوذرو” نام دارد و هفتاد و دو رویداد تاریخی و نیک در این روز جشن گرفته می شودکه یکی از آنها جا دارد بزرگداشت پدران باشد.

برخی افراد نیز روز هفتم آبان را که روز بزرگداشت کورش بزرگ را برای بزرگداشت روز پدر نامزد کرده‌اند اما در دوران اخیر زرتشتیان جشن شهریورگان را به عنوان روز پدر انتخاب کرده‌اند.

چون جشن شهریورگان، زادروز کورش بزرگ دانسته شده و نیز به معنای “شهریاری بر اراده و نفس” است، جامعه زرتشتیان ایران، این روز را به عنوان “روز بزرگداشت پدر”، برگزیده و همه ساله آن را جشن می گیرند و از زیباترین جشن های ایرانی می‌باشد.

فرآوری: محمد پناه زاده

منابع:

جشن شهریورگان و روز پدر در اصفهان /  امرداد

روز مرد و پدر در آیین زرتشت و تاریخ ایران باستان/ نمناک

جشن شهریورگان؛ روز زایش کورش کبیر و روز پدر ایرانی/ رکنا

جشن شهریورگان؛ زادروز کوروش کبیر و روز پدر ایرانی/ کجارو