محرم ۱۴۴۵ در افغانستان؛ از شایعه دستگیری آیت الله حجت تا تیراندازی در روز عاشورا
شاید بدترین مورد آن تیراندازی طالبان در اجتماع شیعیان در غزنی بود که طی آن دو کودک ۹ و ۱۴ ساله جان خود را از دست دادند و چند تن دیگر زخمی شدند.
به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، مراسم عزاداری شهادت سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام در دومین سال تسلط طالبان بر افغانستان، علیرغم حواشی مختلف، توسط شیعیان در ولایت‌های مختلف این کشور برگزار شد.
مقامات طالبان قبل از فرارسیدن ایام محرم در بیانیه‌های مختلف آزادی شیعیان برای برگزاری مراسم عزاداری و تامین امنیت این مراسم را اعلام کردند.
ذبیح الله مجاهد، سخنگوی امارت اسلامی ۲۱ تیرماه در مصاحبه با رسانه‌ها اطمینان داد که نیروهای امارت اسلامی برای تامین امنیت «ایام محرم» شب و روز تلاش می‌کنند، تا این مراسم مانند سال گذشته بدون حادثه ناگوار سپری شود، و شهروندان کشور در یک فضای امن مراسم محرم را برگزار کنند.
سرپرست نخست‌وزیری امارت نیز در آستانه محرم با شماری از علما و متنفذین اهل تشیع دیدار کرد و نسبت به رعایت حقوق شیعیان به عنوان بخشی از مردم افغانستان تاکید کرد.
کمیسیون برگزاری مراسم عاشورا در افغانستان نیز قبل از محرم در بیانیه‌ای اعلام کرد تاکنون هیچ نوع محدودیتی بر مراسم عاشورا وضع نشده است.
اما کاربران شبکه های اجتماعی و همچنین برخی رسانه‌ها خبرهایی مبنی بر ایجاد محدودیت برای برگزاری مراسم عزاداری شیعیان توسط طالبان کار کردند. برخی از شیعیان افغانستان مدعی شدند نهادهای امنیتی امارت اسلامی به‌صورت شفاهی به آنان دستور داده که از برافراشتن پرچم، ایجاد سقاخانه در کنار جاده‌ها و برگزاری عزاداری به صورت گروهی در معابر خودداری کنند.
از سمت طالبان هیچ بیانیه و دستوری مبنی بر محدودیت عزاداری صادر نشد. ۲۶ تیرماه ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان نیز با رد گزارش‌ها مبنی بر وضع محدودیت بر مراسمهای محرم اعلام کرد که هیچ نوع محدودیتی برای برگزاری مراسمهای محرم و عاشورا وضع نشده است.
بیانیه شورای علمای شیعه افغانستان
با آغاز ماه محرم شورای علمای شیعه افغانستان بیانیه‌ای صادر و در آن اعلام نمود:
«با توجه به تذکر مقامات طالبان مبنی بر ایجاد برخی محدودیت‌ها ضمن تأکید بر عدم پذیرفتن محدودیت، یک هیئت هفت نفری تعیین می‌کند تا در این زمینه، با مقامات و مسؤولین امارت اسلامی صحبت نماید و پیام شیعیان افغانستان را به آنها برساند.
مسؤولین امارت اسلامی در ملاقات با هیأت مذکور تصمیم قاطع خود را در مورد اعمال محدودیت در برخی از نواحی شهر کابل به خاطر تهدیدهای جدی امنیتی مطرح نمودند.
شورای علمای شیعه افغانستان از مسؤولین امارت اسلامی، ضمن قدردانی از همکاری‌های قبلی‌شان، درخواست کرد که در مورد محدودیت‌های متذکره تجدید نظر نمایند تا عزاداران حسینی بتوانند مراسم‌شان را مانند سال‌های گذشته انجام دهند.»
پس از این بیانیه سراج الدین حقانی سرپرست وزارت داخله با علمای اهل تشیع دیدار کرد. وی در این دیدار بار دیگر بر تامین امینت در روزهای ماه محرم تاکید کرد و از شهروندان خواست با نیروهای امنیتی همکاری داشته باشند.
همچنین به دستور ملاهبت‌الله آخندزاده رهبر طالبان، جلسه کمیته خاص به ریاست مولوی عبدالکبیر معاون سیاسی نخست‌وزیر با حضور نمایندگان وزارت‌خانه‌هادرباره مراسمهای محرم ۲۸ تیرماه برگزار شد.
با این حال باز از گوشه کنار اخباری مبنی بر ایجاد محدودیت برای عزاداران به گوش می‌رسید. برخی مدعی شدند اجازه ایجاد سقاخانه در بعضی از نقاط غرب کابل به کسی داده نشده و پرچم‌ها از بالای مغازه‌ها به پایین کشیده شدند.
این بار محمد قاسم خالد والی طالبان در کابل در دیدار با مولوی عبدالسلام حنفی معاون اداری نخست وزیر طالبان از امنیت کامل روزهای محرم خبرداد و گفت برای تأمین امنیت ایام محرم ۱۳ هزار نیروی امنیتی در کابل مستقر شده‌اند.
نشست فوق العاده شورای علمای شیعه – چهارم محرم ۱۴۴۵چهارم محرم (۳۱ تیرماه) علمای شیعه افغانستان، برخی رهبران و چهره‌های شیعیان در نشستی فوق‌العاده از طالبان خواستند تا تمامی محدودیت‌های مراسم محرم را لغو کنند.
در بیانیه پایانی این نشست تاکید شد: «بر اساس خواسته مردم عزادار، تمامی علمای تشیع از امارت اسلامی می‌خواهند که محدودیت‌ها بر برگزاری مراسم عزاداری محرم را بردارند و همچنین، از نصب پرچم‌های عزاداری که به نشانه عزاداری به نام امام حسین برافراشته می‌شود، در هیچ‌جا جلوگیری نشود.»
همچنین در این نشست، طومارهایی که روزهای گذشته در مساجد مختلف کابل و شهرهای دیگر، برای برداشته شدن محدودیت‌ها امضا شده بود، نیز رونمایی شد.
پس از این نشست والی کابل در دیدار با مسئولین برخی از هیئات و تکایای شیعیان پس از بررسی چگونگی تأمین امنیت مراسمات عزاداری محرم، دستور بر برگزاری مراسم عزاداری در همه تکایای شهر کابل را صادر کرد. پیش از این عزاداری در تعدادی از تکایا با توجه به ساختمان ناایمن این تکایا در برابر حملات تروریستی، محدود شده بود.
تیراندازی در مراسم روز عاشورا
در ایام محرم ویدیوها و گزارش‌هایی در رسانه‌ها منتشر شد که نشان می‌داد نیروهای طالبان در ولایت‌های مختلف محدودیت‌هایی را ایجاد کرده‌اند. در ویدئویی افراد طالبان در دو منطقه مرادخانی و وزیر اکبر خان، در مرکز شهر کابل جلو کاروان‌های عزاداران ماه محرم را گرفتند و برخی را مورد ضرب و شتم قرار دادند.
تعطیلی مغازه‌ها و پایین کشیدن پرچم‌های عزا نیز از جمله موارد دیگر محدودیت‌ها بود که در فضای مجازی منتشر شده بود.
شاید بدترین مورد آن تیراندازی طالبان در اجتماع شیعیان در غزنی بود که طی آن دوکودک ۹ و ۱۴ ساله جان خود را از دست دادند و چند تن دیگر زخمی شدند.
طالبان با انتشار ویدیویی از حمله به یک خانه داعش در نزدیکی منطقه شیعه‌نشین غزنی درباره درگیری روز عاشورا در نوآباد غزنی طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد:
«حدود ساعت ۱۴ روز عاشورا، افرادی از بین جمعیت در مراسم عزاداری ابتدا با سنگ و سپس با تیراندازی به طرف نیروهای امنیتی حمله و شرکت کنندگان در مراسم عزاداری را تشویق به اعمال مجرمانه در برابر نیروهای امنیتی کردند.طبق اطلاعات اولیه، این آشوبگران با برخی از افراد فاسد در خارج از کشور ارتباط داشته‌اند. مقام ولایت غزنی از عمق دل ابراز همدردی می‌نماید. برای بررسی حادثه کمیته حقیقت یابی تشکیل شده که نمایندگان اهل تشیع نیز در آن حضور دارند.»
گزارش‌های میدانی از پایتخت افغانستان، کابل و دیگر شهرها از جمله مزار شریف، قندهار، بامیان و دیگر مناطق شیعه‌نشین در پایان دهه اول محرم به ویژه روز عاشورا نشان می‌دهد که عاشورای امسال نیز در افغانستان با شکوه فراوان برگزار شده است.
در کابل، «مولوی محمد قاسم خالد» والی کابل با حضور در مراسم عزاداری روز عاشور طی سخنانی در حوزه علمیه خاتم النبیین(ص) اظهار داشت که هدف از برگزاری مراسمهای عزاداری در روزهای محرم و عاشورا ترویج فرهنگ مقابله با ظلم و دشمنان اسلام است.
به نظر می‌رسد با توجه به این گزارش‌ها، آنچه در برخی رسانه‌ها با عنوان محدودیت و ممنوعیت عزاداری توسط طالبان منتشر شده، موارد محدود توسط برخی افراد تندرو بوده است. در این میان نقش رسانه‌هایی چون افغانستان اینترنشنال و بی بی سی را نباید نادیده گرفت. این رسانه‌ها که در مورد ایران به دنبال برجسته کردن کمپین براندازان مبنی بر تحریم محرم بودند در افغانستان سعی در به تصویر کشیدن چهره‌ای مظلوم از شیعیان داشتند و خود را نگران مراسم عزاداری شیعیان نشان می‌دادند.
ماجرای دستگیری آیت الله سید محسن حجت
از جمله مسائلی که در ایام محرم توسط برخی رسانه‌ها برجسته شد سخنرانی آیت‌الله سید محسن حجت، روحانی مشهور شیعه و از اعضای شورای علمای شیعه افغانستان علیه محدودیت‌های طالبان بود. ایشان در سخنرانی خود روز هفتم محرم از شیعیان خواسته بود که به دستورهای محدود‌کننده طالبان اعتنایی نکنند.
ایشان در بخشی از سخنان خود در در تکیه خانه عمومی چنداول کابل گفته بود: «ما از این حکومت تبعیت می‌کنیم تا وقتی مخالف مذهب ما چیزی نگوید. اگر گفت پرچم را پایین کن ما نباید پایین بکنیم. اگر گفت تابلو نزن نباید گوش بدهیم. حالا آقا می‌زنند بله شاید بزنند. چند نفر را زدند مگر ما نگفتیم یا اباعبدالله یا لَیتَنا کنّا مَعَک فَنَفوزَ فَوْزاً عَظیماً آقا امام حسین کاش با تو بودیم کربلا به اون فوز عظیمی که تو رسیدی ما هم می‌رسیدیم. در کربلا با چی می‌زدند؟ با شمشیر با چی می‌زدند؟ با تیغ با چی می‌زدند؟ با نیزه. حالا دو تا شلاق هم اینجا خوردی برا امام حسین.»
این سخنان در رسانه‌ها بازتاب گسترده‌ای داشت. برخی رسانه‌های شیعیان در افغانستان و ایران آن را با عنوان «دعوت روحانی شیعه از شیعیان برای نافرمانی در مقابل طالبان» بازتاب دادند.
در مقابل رسانه‌های مرتبط با طالبان نیز نسبت به سخنان ایشان واکنش تندی نشان دادند.
در این میان برخی نیز مدعی شدند طالبان آیت‌الله سید محسن حجت و فرزندان ایشان را دستگیر کرده است. اما تصاویر منتشرشده در رسانه‌ها نشان داد که ایشان به همراه فرزندان خود در همان تکیه چنداول کابل هستند. همچنین تصاویری از دیدار کمیسیون عالی شیعیان افغانستان با آیت الله حجت منتشر شد که نشان می‌داد دستگیری ایشان شایعه بوده است.
دلجویی مقامات طالبان از علمای شیعه
پس از حادثه روز عاشورا در غزنی هیاتی از سوی دفتر نخست‌وزیری طالبان با شورای علمای شیعه دیدار و گفتگو کردند.
در این دیدار استاد اکبری و آیت‌الله شیخ زاده معاونان شورای علمای شیعه، برخورد نیروهای طالبان با عزاداران امام حسین(ع) را در برخی موارد مورد انتقاد قرار دادند.
مولوی گلزار احمد حقانی رییس امور سیاسی و مردمی دفتر نخست‌وزیری طالبان گفت: «برخوردها شخصی بوده و موضع امارت اسلامی نیست و او نظرات شورای علما را به اطلاع مقامات می‌رساند.»
در یک جمع‌بندی می‌توان گفت هر چند که می‌رفت در ابتدا «حاشیه» بر «متن» غلبه کند، غیر از دو رویدادی که به آن اشاره شد، در نهایت با درایت مردم و نیروهای امنیتی افغانستان، مراسم دهه اول محرم در فضایی امن و با حضور بی‌سابقه و پرشور عزاداران حسینی و محبین اهل بیت(علیهم‌السلام) برگزار شد.
رویدادی که کام دشمنان ملت افغانستان را تلخ کرده است و در مهم‌ترین واکنش به این روند مطلوب، «داعش» به سرزنش طالبان پرداخته است که چرا امنیت مراسم مذهبی شیعیان را تأمین کرده است.