وایکینگ‌ها مسلمان بودند؟
پیدا شدن کلمات اسلامی به خط کوفی بر روی پارچه‌های کفن وایکینگ‌ها در سوئد، این سؤال را به وجود آورده است که آیا آنها مسلمان بوده‌اند یا صرفاً تحت تاثیر فرهنگ اسلامی از این پارچه‌ها استفاده می‌کردند.
به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، وایکینگ‌ها اصطلاحی است که به قوم ژرمن‌تبار ساکن در اسکاندیناوی (کشورهای دانمارک، نروژ و سوئد کنونی) اشاره دارد. آنها در بین سال‌های ۷۹۳ تا ۱۰۵۰ میلادی، نقش پررنگی در تاریخ اروپا ایفا کردند. بیشتر آنها دریانورد، جنگجو، دزد دریایی یا بازرگان بودند.
کشف پارچه کفن برخی از قبایل وایکینگ سوئدی یک شگفتی کاملاً غیرمنتظره را برای محققان باعث شد. محققان از مشاهده کلمات «الله»، «محمد» و «علی» که به خط کوفی با نخ‌های نقره بر روی پارچه‌های ابریشمی کفن‌های داخل قبرهای وایکینگ‌ها حک شده بود شگفت‌زده شدند.
معمایی که هنوز حل نشده است
این اولین بار است که آثار تاریخی با کلمات عربی مانند «الله- محمد – علی» در کشورهای اسکاندیناوی یافت می‌شود که یک کشف مهم باستان‌شناسی محسوب می‌شود. اکنون این سؤال مطرح می‌شود: چرا این کلمات در کفن و قبر وایکینگ‌های سوئدی وجود دارد؟ آیا بعضی از آنها اسلام آورده بودند!؟
اگرچه در نگاه اول این کشف شگفت‌انگیز به نظر می‌رسد، اما به نظر نمی‌رسد که آن‌طور که برخی تصور می‌کنند اسلام در این منطقه رایج بوده باشد، زیرا این دو کلمه بر روی کمتر از ۱۰ تکه لباس ابریشم از ۱۰۰ پارچه ابریشم موجود در گورهای وایکینگ‌های سوئدی در مناطق اطراف شهر باستانی اوپسالا در سوئد یافت شده است.
آنیکا لارسون، متخصص آثار پارچه‌ای در دانشگاه اوپسالا در سوئد می‌گوید که وایکینگ‌های سوئدی در تماس نزدیک با فرهنگ‌های دیگر از جمله جهان اسلام بودند که در آن زمان از نظر اقتصادی، علمی و فرهنگی پررونق بود. شواهدی مبنی بر ارتباط وایکینگ‌ها و جهان اسلام برای سالیان متمادی وجود دارد؛ جهان اسلام مرکز تجارت و علم مدرن در قرون وسطی بوده است و اکثر ملت‌های جهان باستان به آن روی می‌آوردند. محققان دریافتند که شمشیرهای قبایل وایکینگ آرا با استفاده از تکنیک‌های فلزسازی رایج در جهان اسلام ساخته شده‌اند که در آن زمان به دلیل کیفیت و پیشرفت شناخته شده بودند؛ این تکنیک‌ها ممکن است از طریق مسیر تجاری ولگا از جهان اسلام به شمال اروپا منتقل شده باشد.
در قرون وسطی، وایکینگ‌ها بی‌دین بودند؛ بسیاری از آنها بت‌پرست بودند؛ آنها با بازار معروف آن زمان بغداد ارتباط داشتند. انباری از سکه‌های عربی که قدمت آن به عصر وایکینگ‌ها بازمی‌گردد نیز در سوئد کشف شده است. یک حلقه نیز در قبر زنی مربوط به قرن نهم در بیرکا در سوئد یافت شد که کلمه «الله» روی آن حک شده است.
احتمال مسلمان بودن برخی وایکینگ‌ها
علاوه بر این، محققان همچنین ابریشم عربی و ایرانی را در کشتی‌های وایکینگ‌های نروژ پیدا کردند. در اینجا میزان ارتباط وایکینگ‌ها با جهان اسلام نمایان می‌شود. باید بگوییم شاید برخی از وایکینگ‌ها تحت تأثیر دین اسلام بوده و به اسلام گرویده‌اند، اما به صورت فردی. اما در اوپسالا گورستان‌های زیادی با نوشته‌های اسلامی روی کفن‌ها کشف شده که یک معماست!
لارسون می‌گوید که نتوانسته مدرک مستقیمی مبنی بر گرویدن وایکینگ‌ها به اسلام پیدا کند، اما طرح‌هایی به نام‌های «الله»، «محمد» و «علی» پیدا کرده که معنای آن را مدت‌ها نمی‌فهمید. او می‌گوید به یاد آورد که چیزی مشابه و نوشته‌هایی شبیه به آن با نام‌های «الله» و «محمد و علی» دیده است. او به یاد آورد که نمونه‌های مشابهی را بر روی پارچه‌ها در مناطقی با میراث اسلامی در اسپانیا دیده بود. تجزیه و تحلیل مواد، تکنیک‌ها و طرح‌های بافندگی، نشان داد که منشأ این منسوجات به مناطق شرقی عربی بازمی‌گردد.
رمزگشایی کلمه «علی» نسبتاً آسان بود، اما خوانش کلمه «الله» برای محققین دشوارتر بود، زیرا همانطور که در تصاویر نشان داده شده است نوشته برعکس حک شده بود.
تأثیرپذیری فرهنگی از مسلمانان
امیر دی مارتینو از کالج اسلامی در لندن می‌گوید که دلیل این امر ناشناخته است، اما محتمل‌ترین توضیح این است که این الگو و نوشته فقط توسط وایکینگ‌ها به اشتباه کپی شده است.
لارسون معتقد است وجود نام‌ها روی لباس که همیشه عبارت «الله» و «محمد» در کنار هم آمده است، نشان می‌دهد که وایکینگ‌ها صرفاً با جهان اسلام تجارت و مبادله کالا نکرده‌اند، بلکه شاید آداب دفن را نیز از آنها گرفته‌اند و در آداب اجتماعی در مورد زندگی و غذا تحت تأثیر آنها بوده‌اند. وی افزود: فرض بر این است که آداب و رسوم تدفین عصر وایکینگ‌ها تحت تأثیر اسلام و باور زندگی ابدی در بهشت پس از مرگ بوده است و این باورها از مسلمانان سرچشمه می‌گیرد نه مسیحیت که در حال گسترش در جنوب اروپا بود.
او افزود که ابزار مربوط به کفن، مانند کفن‌های زیبا که با نخ‌های نرم بافته شده، زندگی روزمره وایکینگ‌ها را منعکس نمی‌کند، بلکه نوعی پارچه مجلل است که از منطقه شرق عربی آمده است. همچنین عطر، لباس، ابریشم، ابزار نظامی، مواد غذایی، ظروف خانگی و ابزار صنعتی شرقی، چیزهای مجللی بود که اروپایی‌ها سعی داشتند به اروپا منتقل کنند.
شایان ذکر است که یافته‌های لارسون در حال حاضر به عنوان بخشی از نمایشگاه Viking Couture در موزه Enköping در سوئد به نمایش گذاشته شده است.