تأسیس دبیرخانه مسئله شناسی در دانشگاه ادیان و مذاهب

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، به همت معاونت پژوهشی دانشگاه، مراسم گرامیداشت هفته پژوهش و تقدیر از پژوهشگران برتر دانشگاه ادیان و مذاهب با حضور و سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین سید ابوالحسن نواب رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب و حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن طارمی راد مدیر علمی دانشنامه جهان اسلام، معاونان، اساتید و اعضای هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار شد.

بر اساس این گزارش، حجت‌الاسلام و المسلمین سید ابوالحسن نواب ضمن تبریک هفته پژوهش و قدردانی از همه پژوهشگران دانشگاه ادیان و مذاهب عنوان کرد: طرح جامع پژوهش یکی از مهمترین طرح‌هایی است که بنده از سال‌ها پیش به دنبال آن بودم و به همه معاونان پژوهش دانشگاه تاکید کردم که با تلاش خود آن را محقق کنند.

وی همچنین ضمن تجلیل از شخصیت علمی و فرهنگی حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن طارمی راد گفت: تمام زحمات علمی و پژوهشی دانش نامه جهان اسلام بر دوش ایشان است و پژوهش در مرکز ایشان بر اساس کارمحصولی است.

رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب اضافه کرد: آمار پژوهش در علوم انسانی چه در جمهوری اسلامی ایران و چه در جهان بسیار پایین است. نسبت مقالات در علوم پزشکی و علوم پایه با علوم انسانی ۲۰۰ به ۱ است. به همین منظور اگر می‌خواهید دانشگاهی به روز داشته باشید هیچ چاره‌ای به غیر از پژوهش ندارید. هیج جای دنیا به کلاس‌های آموزشی امتیاز نمی‌دهند و امتیاز در رنکینگ‌ها فقط با پژوهش میسر است.

در ادامه این نشست دکتر حسن طارمی راد با ابراز خرسندی از حضور در دانشگاه ادیان و مذاهب بیان داشت: به نظرم فاصله داشتن پژوهش‌های ما از مسائل جاری روز باعث شده است تا ما به سمت پژوهش‌های کاربردی برویم.

وی گفت: نمی‌شود پژوهش های بنیادی را نادیده گرفت. اما مسئله اصلی این است که آیا عنوان پژوهش‌های کاربردی اصلاح درستی است یا خیر. پیشنهاد بنده برای این عنوان پژوهش‌های معطوف به نیاز و پرسش است و امروز صحبت‌هایم را بر این اساس بیان خواهم کرد.

مدیر علمی دانشنامه جهان اسلام بیان کرد: چند نکته حائز اهمیت در پژوهش را باید هر پژوهشگری در نظر داشته باشد و نکته اول آن این است که ما باید پژوهش های بنیادی و کاربردی را دو بال مکمل یکدیگر بدانیم. همچنین نباید از توازن این دو بال مکمل غفلت شود. ما باید تاکیداتمان را بر پرسش‌های جاری روز مطابقت دهیم و در کنار آن از الگوهای سازمان‌دهی شده تبعیت کنیم.

وی اضافه کرد: نکته دوم در پژوهش این است که نظام پژوهشی ما بر اساس الگوهایی سازماندهی شده است. بنابراین طبیعی است که باید با این الگوها حرکت کنیم. اما باید به این نکته نیز توجه داشت که برخی از اجزای پژوهش ما بر اساس سنت‌های پیشین ماست. ما سنت بسیار قوی در پژوهش داشته‌ایم و نادیده گرفتن این سنت‌ها نگران کننده است. مانند تتبع که رابطه بین تتبّع و پژوهش، رابطه‌ی مقدمه و ذی‌المقدمه است؛ به این بیان که تتبّع و جست‌و‌جو، مقدمه و شرط دست یابی به پژوهش یعنی ذی المقدمه است، نیازمندی تتبّع و پژوهش به یکدیگر به گونه‌ای است که اگر کار دانشمندان فقط به مطالعه و جست‌وجو در آثار پیشینیان منحصر شود به جمود و رکود منجر خواهد شد و اگر پژوهنده‌ای بدون جست‌وجو دست به قلم زند به استقبال بدعت و ناپختگی خواهد رفت. مهم است که از الگوهای پژوهشی که در نظام‌های قبلی بوده فاصله نگیریم. منابعی همچون کتاب حدیث کافی ما یک کتاب پژوهشی است و الگوهایی برای تدوین دارد، پاسخی به یک پرسش است. از این کتاب می‌توان الگوهای خوبی استخراج کرد. کتاب‌های رسمی طلاب ما مانند کتاب رسائل و مکاسب کتاب‌های پژوهشی هستند. این کتاب‌ها درسی نیستند و بیشتر برای پژوهش کاربرد دارند. کتاب رسائل و کتاب مکاسب کتاب‌های فوق‌العاده‌ای هستند و باید روی این کتاب‌ها بیشتر کار کرد و حیف است که این کتاب‌ها را حوزه‌های ما حذف کنند. البته تلفیق سنت و الگوهای جدید نیز باید در نظر گرفته شود. باید با توجه به گذشتگان‌مان الگوها و اجزای پژوهش را به صورت امروزی کار کنیم و در این زمینه برنامه‌ریزی داشته باشیم.

دکتر حسن طارمی راد بیان داشت: نکته سوم هم این است که ما باید مسئله شناسی را چه از لحاظ کاربردی و چه از لحاظ نظری توسعه دهیم. اینجا مراد هم خود پرسش‌ها و ریشه یابی‌شان و هم رویکردهای این پرسش‌هاست. به خصوص در حال حاضر که بسیاری از آثار پژوهشگران غربی نشر پیدا کرده است و ارجاعات به این پژوهش‌ها بسیار بالاست. در اینجا ما نیز باید حرف خودمان را بزنیم و سعی کنیم تا مخاطبان به پژوهش‌های ما ارجاع بدهند. ما هیچ گزیر و گریزی از مطالعات ادیان نداریم و باید بدانیم در دنیای کنونی ما چه اتفاقاتی در حال رخ دادن است. باید اذعان کرد که پژوهش سخت است و همت بسیار بالایی می‌خواهد. اما داستان پژوهش و پژوهشگر چیز دیگری است و پژوهشگر باید عاشق باشد تا بتواند در این راه موفق شود.

وی افزود: نکته چهارم هم این است که ما غالباً از استیفای مطالب غافل هستیم. گردآوری منابع و حتی نشر آنها بسیار مهم است. اگر می‌خواهیم در راستای جهان اسلام و شیعه حرکت کنیم باید در راستای استیفای منابع ابتدائاً حرکت را آغاز نماییم. جهان امروز از ما انتظار دارد که ما به آنها بگوییم که چه هستیم. ابتدا باید خودمان را بشناسیم و تلقی‌های اجتماعی، سیاسی و … خودمان را بدانیم. اگر بخواهیم مخاطب ما در فضای زیست جدید درباره ما و اسلام و دین بیاندیشد باید بدانیم چه پرسشی از تشیع و اسلام دارد. ما باید تاریخ مطالعات اسلامی از گذشته تاکنون را بدانیم و باید بخشی از پژوهش‌های ما با این مسائل مرتبط باشد. جریان پژوهشی فعلاً به پژوهش‌های جهان غرب نگاه می‌کند و این یک حقیقت است. این اتفاق افتاده است و جوانان ما به مطالعه کتاب‌های اندیشمندان غربی راغب‌تر از کتاب‌های خودمان هستند. سوال اینجاست که باید چه کنیم که رسانه‌های غربی، ما را مرجع مطالعات دینی و شیعی معرفی کنند؟

وی گفت: در دوره جدید به علت اینکه پرسش‌ها زیاد بوده، پژوهش‌های بسیاری شکل گرفته است. در آمریکا ۶۳۰ اثر علمی درباره شیعه پژوهی صورت گرفته و در حال حاضر ۱۷۰ محقق مطالعات شیعی در آمریکا داریم. در بریتانیا ۹۰ پایان‌نامه دانشگاهی درباره اسلام و تشیع داریم.

دکتر حسن طارمی راد در پایان بیان داشت: متأسفانه مبنای مطالعات ما در پژوهش‌های غربی گلچین شده است. به روز شدن این مطالب بسیار مهم بوده و بی‌خبری از تحولات آسیب زننده است. چراکه تحولات زیادی در عرصه پژوهش در دنیا در حال رخ‌ دادن است و با توجه به مسائل گوناگون مبانی پژوهش مغفول واقع می‌شوند.

مدیر علمی دانشنامه جهان اسلام تاکید کرد؛ با توجه به جایگاه دانشگاه ادیان و مذاهب در ایران و در بین دیگر دانشگاه‌های بین‌المللی، این دانشگاه می‌تواند با ایجاد یک دبیرخانه مسئله شناسی در راستای بروزرسانی این مطالب پژوهشی نقش مهمی را ایفا کند. این دبیرخانه می‌تواند دائم مطالب پژوهشی روز را رصد کرده و روی مطالب آن کار کند تا دستاوردهایش برای دیگران قابل استفاده باشد.

گفتنی است در ابتدای این نشست حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمد معینی‌فر معاون پژوهشی دانشگاه ادیان و مذاهب ضمن تبریک هفته پژوهش بیان کرد: باید مطابق با فرمایشات مقام معظم رهبری از دنیا عقب نباشیم و پابه‌پای دیگر دانشگاه‌ها در پیشبرد علوم روز دنیا پیش برویم.

وی همچنین از ایجاد یک لجنه در باب پژوهش‌های کاربردی با استفاده از هوش مصنوعی در دانشگاه ادیان و مذاهب خبر داد و گفت: پژوهش‌های کاربردی برای پویایی دانشگاه بسیار مؤثر است. هم و غم آینده معاونت پژوهشی این دانشگاه نیز این است که پژوهش‌های ما به سوی پژوهش های کاربردی پیش بروند و شاید گفت آینده‌ای که برای بشر ترسیم شده آینده‌ای بدون دانشگاه است و آموزش‌ها و پژوهش‌ها به صورت دیجیتال خواهد بود.

وی در پایان افزود: ما در معاونت پژوهشی دانشگاه ادیان و مذاهب به‌سمتی پیش رفته‌ایم که کلیه منشورات ما باید در سطح دیجیتال نیز پیشرفت پیدا کند تا هم به‌روز شویم و هم پژوهش‌های ما به صورت دیجیتال در دسترس پژوهشگران و محققان قرار گیرد.

در پایان این مراسم نمایشگاه کتاب‌های خریداری شده از بیروت و کتاب‌های اهدایی سفارت ژاپن افتتاح و از پژوهشگران برتر دانشگاه ادیان و مذاهب تقدیر شد.