واکنش مراکز ادیان در جهان اسلام و مسیحیت به بحران کرونا چگونه بود؟

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، شاید هیچ رویدادی در چند دهه اخیر این حجم از واکنش های دینی و پیوست های مذهبی را به خود ندیده باشد. ابتلای جهانی به ویروس کرونا و مرگ و میر بالا بر اثر این بیماری سؤالات و انتظارات زیادی را در برابر ادیان و مذاهب قرار داد اما تکاپوها و حرکت های زیادی را از ناحیه مراکز ادیان و پیروان آیین ها برانگیخت.

چین و شرق آسیا/ ظهور کرونا و سهم خواهی مذهب

از نخستین روزهای شیوع این ویروس در چین این قدرت بزرگ اقتصادی و سیاسی در دنیا و قرنطینه میلیون ها نفر در این کشور، حرکت ها و واکنش های دینی آغاز شد.

محافل و جمعیت ها و انجمن های دینی اعم از اسلامی و مسیحی در چین که بخاطر رویکرد نظام سیاسی حاکم بر این کشور هیچگاه از حضور و توسعه آن ها استقبال نشده و حتی با محدودیت های عمده ای مواجه بوده اند، تلاش کردند با ابراز همبستگی با مردمان و مناطق مبتلا به کرونا فایده و اهمیت و وفاداری و التزام خود را به ارزش ها و دغدغه های حکومت و جامعه چین به اثبات رسانند و در عین حال زمینه بیشتری برای فعالیت دینی خود مهیا کنند. دعوت های متعددی برای جمع آوری کمک های مالی و اقلام مورد نیاز استان ها و شهرهای درگیر کرونا اعلام شد و مبالغ قابل توجهی توسط مراکز اسلامی و مسیحی چین گردآوری و ارسال شد اما بنا بر برخی گزارش های بین المللی استقبالی در قبال این اقدامات خیریه دینی از ناحیه دولت چین به عمل نیامده است و با محدودیت هایی همراه بوده است و گویا دولت پکن علاقه ای به بروز و برجستگی ادیان در این کشور به بهانه کرونا نشان نداده است اما ماجرای تحرک ادیان در شرق آسیا به این محدوده ختم نشده است.

کلیسای کاتولیک هنگ کنگ که منطقه خودمختار و توسعه یافته و برخودار از آزادی های سیاسی و مدنی در چین است در بیانیه ای در آغازین هفته های کرونا اعلام داشت برای پاسخگویی به ابهامات و شبهات مردم در رابطه با کرونا آمادگی کامل دارد علاوه بر آنکه آماده همکاری با مقامات و نهادهای مسئول برای مقابله با کرونا است.

در کره جنوبی یکی دیگر از کانون های مهم شیوع کرونا در شرق آسیا، بی مبالاتی یک فرقه مذهبی افراطی در نادیده گرفت دستورات بهداشتی از عوامل آغازین شیوع این بیماری اعلام شد که با خشم فراوان مردم این کشور از اقدامات این فرقه همراه بود و با دستگیری و محاکمه رهبر آن همراه شد. این در حالی است که کلیساهای رسمی کره جنوبی و اسقف اعظم این کشور تلاش می کردند آیین مسیحیت را ملتزم به بهداشت و حامی مردم معرفی نمایند.

در جهان اسلام و منطقه غرب آسیا و خاورمیانه به عنوان کانون ادیان ابراهیمی موج واکنش های دینی و مذهبی بسیار فراگیر بود.

ایران/ از التهاب تا ثبات

در ایران اسلامی و مرکز اسلام شیعی، گزارش نخستین موارد ابتلاء در شهر قم، پایتخت فقاهت و مرجعیت شیعه، سؤالات و شبهات و انتظارات فراوانی را بوجود آورد اما با اعلام ضرورت شرعی التزام به دستورات متخصصان و حجیت نظر پزشکان در امر کرونا برای همگان، گام مهمی در هماهنگی میان علم و دین در مقابله با کرونا در ایران برداشته شد. بعد از آن تعطیلی حرم های اهل بیت(ع)، نمازهای جمعه و مساجد در ایران تلاش های دینی را در این مسیر ادامه بخشید. اما در ایران تکاپوهای دینی منحصر به محدودیت های دینی نماند بلکه ابتکارات و آیین های متعددی با محوریت امر دعا برای دفع بلاء و مسئلت سلامت و عافیت برای همه مردم جهان ترویج گردید و با استقبال مردم مواجه شد.

آیت الله خامنه ای رهبر انقلاب اسلامی ایران در پیشنهادی مردمان را به قرائت دعای هفتم کتاب صحیفه سجادیه که از منابع و میراث غنی اسلامی به شمار می رود فراخواند. دیگر مراجع تقلید شیعه در قم نیز توصیه ها و دستورالعمل های دینی ارزنده ای در اختیار مردم و مؤمنان قرار دادند و همزمان پاسخ های راهگشایی در قبال وظایف فقهی جامعه عرضه کردند. این فرایند توانست به مرور از التهاب و حساسیت های ایجاد شده بر اثر سؤالات و شبهات درباره کم و کیف موضع دین و بزرگان مذهب در مقوله کرونا بکاهد و عملا به آنها پاسخ گوید. همزمان پیوستن و پیشگامی جمع زیادی از طلاب و روحانیون علوم دینی در قم به عنوان داوطلب برای انجام خدمات عمومی در بیمارستان ها و کمک به کادر درمان که ستایش و تحسین مقامات وزارت بهداشت را به دنبال داشت، نمونه الهام بخشی برای سایر حرکت های دواطلبانه در ایران گردید و می توان گفت حتی در بُعد منطقه ای ابعاد ممتاز و منحصر به فردی را شکل داد.

همچنین همزمانی روزهای شیوع کرونا در ایران با ماه های قمری رجب و شعبان که ادعیه و اعیاد دینی بخشی معظمی از اعمال و مناسک آن را شکل می دهد به توجه بیش از پیش به مقوله دعا و توسل انجامید.

عراق/ مرجعیت شیعه، راهگشا و الهام بخش

اما در عراق و در شهر نجف اشرف، پایتخت جهان تشیع با گزارش نخستین مشاهدات از ابتلاء به کرونا و در حالی که حتی در ایران و در شهر قم بحث و بررسی ها بر سر تعطیلی کامل یا ایجاد محدودیت در حرم حضرت فاطمه معصومه(س) و مسجد جمکران در جریان بود، حرم و ضریح مطهر حضرت امیرمؤمنان بدون هیچ تنش و مخالفتی از ناحیه بزرگان و زعمای دینی نجف چند روز به حالت تعطیل درآمد که بازتاب زیادی در جامعه شیعی داشت و بار دیگر اهتمام و عقلانیت مرجعیت اعلای شیعه را در همسویی با امر سلامت و ادراک والای آن از ضرورت های جهانی به اثبات رساند و آرامشی مثال زدنی را با پاسخ های فقهی به استفتائات مرتبط با کرونا به دغدغه مندان و پرسشگران بخشید. همزمان عتبات عالیات که زیر نظر مرجعیت عالی نجف اداره می شوند نیز برنامه هایی را استمرار ارتباط معنوی شیعیان با حرم های اهل بیت(ع) در عراق اعلام داشتند از جمله ثبت نام فراگیر برای زیارت امام حسین(ع) به نیابت در شب نیمه شعبان.

عربستان سعودی/ تعطیلی حج عمره

اعلام تعطیلی حج عمره توسط عربستان سعودی برای پیشگیری از شیوع کرونا، مهم ترین رویداد دینی در جهان اهل سنت برای مقابله با کرونا قلمداد شد و واکنش های زیادی را در پی داشت. محافل دینی همسو با حاکمیت سعودی آن را ستایش کردند اما برخی ناظران این ابهام و مسئله را مطرح کردند که اقدام فوری در تعطیلی حج در حالی اتفاق می افتد که هنوز کنسرت های موسیقی در عربستان بطور کامل تعطیل نشده است.

مصر/ الأزهر و تلاش برای راهبری

الأزهر مصر به عنوان مرکز و محور تاریخی و کنونی اداره دینی مصر و بخش های زیادی در جهان اسلام تکاپوهای متنوعی را برای ایفای نقش خود در دوران کرونا آغاز نمود. الأزهر که بعد از سال ۲۰۱۱ و آغاز خیزش ها و سپس ناکامی های بهار عربی وضعیتی رو به تضعیف در خود یافت در طول این سال ها در مناسبت های مختلف برای نوسازی خود کوشید که بخشی از آن با مطالبه دولت همراه بود. در مقوله کرونا نیز تلاش و تبلیغات مذهبی برای رهبری دینی در مصر و خارج از این کشور ادامه یافت. الأزهر در نخستین هفته ها از مردم درخواست نمود در اقدامی هماهنگ یکی از دعاهای منسوب به امام شافعی را برای دفع بلای کرونا قرائت کنند. مرکز پاسخگویی دینی الأزهر هم اعلام نمود بطور مستمر به تمام سؤالات و شبهات دینی در این رابطه پاسخ می گوید و پایگاهی اختصاصی به این منظور دایر می کند.

آمریکا/ خیزش جنبشی معنوی

در ایالات متحده نخستین جلوه های مناسبات دین و کرونا با انتشار عکسی از جلسه دعای مایک پنس معاون ترامپ رئیس جمهور آمریکا همراه بود. سپس اعلام روز ملی دعا و نیایش توسط ترامپ برای توفیق در غلبه بر کرونا به این حرکت جهت و وزن ویژه یا بخشید. روزنامه واشنگتن پست به نقل از مرکز معتبر افکارسنجی «پیو» نوشت که تاکنون نیمی از آمریکاییان برای سلامتی و دفع کرونا در سراسر این کشور دعا کرده و نیایش داشته اند. روزانه مقالات متعددی در ستایش و ضرورت توجهات دینی در جهت قوی شدن در برابر کرونا در رسانه های ایالات متحده منتشر می شود که در نوع خود جالب توجه و حائز اهمیت است. هفته نامه نیوزویک در یادداشتی به آموزه های پیامبر اسلام(ص) اشاره نمود و بیان داشت امر پیشگیری و ضرورت قرنطینه هنگام فراگیری بیماری ها در تعالیم نبی اسلام(ص) در ۱۴۰۰ سال پیش آمده است و او برای مقابله با بیماری ها تنها به دعا اکتفاء نمیکرده و مجموعه ای از دستورالعمل های بهداشتی مانند شستن دست ها قبل و بعد از هر غذا را رعایت میکرده است.

ایتالیا/ ضربان کُند قلب جهان مسیحیت

به نظر می رسد حجم انبوه و رو به فزونی مبتلایان و جان باختگان در ایتالیا واتیکان و کلیسای کاتولیک را ناخواسته در نوعی انفعال قرار داده است. علاوه بر آنکه تمامی کلیساها در ایتالیا تعطیل و برنامه های دعا توسط پاپ لغو گردید.