روایات ظهور حضرت مهدی(ع) در کتب اهل سنت متواتر است

به گزارش خبرنگار ردنا (ادیان نیوز)، محمد جاودان، استادیار گروه شیعه شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب قم در سلسله نشست‌های موعود در ادیان به تشریح نظر اهل سنت درباره حضرت مهدی (عج) پرداخت و اظهار کرد: در بین دو بخش اصلی جهان اسلام درباره موعود اختلافاتی وجود دارد. اهل سنت در بحث مهدویت در یک سو قرار می گیرند و جریان تشیع در طرف مقابل. مراد از اهل سنت عموم جریان غیرشیعی منهای جریان‌هایی مانند خوارج است؛ البته تشیع هم اختلافاتی دارند و زیدیه در این موضوع نزدیک به اهل سنت است. اهل سنت در این موضوع اخلاف چندانی ندارد و یک سری جزئیات وجود دارد.

وی افزود: موضوع مهدی و مهدویت عنوان و موضوعی برای اعتقاد و یک آموزه اعتقادی است، لذا باید در کلام از آن بحث شود. اما چون منبع اصلی آن نقل است عمدتا در آثار روایی از آن بحث شده است. در آثار کلامی شناخته شده اهل سنت بحث مهدویت دیده نمی شود. دلیل دیگر آن است که مهدویت از فروع بحث امامت است و اهل سنت از امامت در فقه بحث می کنند چون امامت فعل مکلف و یک امر شورایی است. اما در شیعه جزء اصول است و در کلام از آن بحث می شود.

استاد دانشگاه ادیان و مذاهب قم خاطرنشان کرد: در قرآن کریم به عنوان یک منبع اصلی در اسلام و یک منبع تعیین کننده آیاتی درباره مهدویت هست که به صورت اشاره و کلی آمده است. در ذیل این آیات روایاتی هست که آنها را به مهدی مرتبط می کند. مثلا در قرآن آمده است که «أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصَّالِحُونَ»؛ وراث زمین بندگان صالح خداوند خواهند بود. یا اینکه اراده خدا بر این است که مستضعفان پیشوای زمین شوند و غلبه نهایی حق بر باطل نیز مورد اشاره قرار گرفته است. این دسته از آیات اصول کلی مرتبط با مهدویت را مورد اشاره قرار می دهد. لذا منبع اصلی ما سنت و روایات هستند. در روایات این موضوع عینی مطرح شده است.

جاودان گفت: در منابع اهل سنت احادیث مربوط به مهدی در معتبرترین منابع نقل شده است. این موضوع در صحیح بخاری و صحیح مسلم در چند حدیث و به صورت اجمالی مطرح شده است. یعنی به تفصیل نیامده است و با توجه به تفصیل سایر منابع مشخص می شود که این احادیث به حوزه مهدویت می پردازد و اجمال روایات صحیحین را روشن می کند. پس اصل موضوع مهدویت حتی در صحیحین هم مطرح شده است.

وی افزود: دانشمندان اهل سنت روایات مهدی را ذیل «اشراط الساعه» مطرح کرده اند و تقریبا این یک سنت مستمری در اهل سنت است و در قرنهای سوم و چهارم و تاکنون این وضع ادامه دارد. کتاب «الاشاعه لأشراط الساعه» برزنجی یکی از این کتاب‌ها است. این کتاب سه باب دارد که در باب سوم آن به نشانه‌های نزدیکی که به دنبال آن قیامت واقع می‌شود پرداخته شده است. موضوع مهدویت هم به عنوان یکی از نشانه‌ها در این باب آمده و روایاتی در آن مطرح شده است.

استاد دانشگاه ادیان و مذاهب قم درباره اشراط الساعه توضیح داد: اشراط الساعه اصطلاح برگرفته از قرآن است و به معنای حوادثی است که پیش از وقوع قیامت رخ می دهد. شیعه در آثار روایی خود در این زمینه، یک بحث آخرالزمان و یک بحث اشراط الساعه و یک بحث ظهور مهدی را دارد. در اهل سنت این موارد با هم خلط شده و تفکیک نمی شود. در شیعه بحث مهدویت و ظهور از اشراط الساعه جدا می شود.

وی افزود: راویان روایات مهدویت در آثار اهل سنت تعداد زیادی از کبار صحابه هستند. حدود بیست و شش نفر از صحابه این موضوع را نقل از پیامبر کرده اند؛ ازجمله آنها امام علی، امام حسین، عبدالله بن عباس، عبدالله بن عمر، عبدالله بن مسعود. جابر بن عبدالله انصاری و غیره.

دکتر جاودان گفت: ائمه اهل سنت روایات مهدویت را از قرن دوم به بعد در آثار روایی خود آورده اند. در سنن و مسندها و معجمها این روایات آمده است؛ از جمله این آثار جامع الصحیحین ترمزی، سنن ابی داوود و مسند احمدبن حنبل است.

وی تصریح کرد: بسیاری از علماء اهل سنت آثار مستقلی در باب مهدویت دارند و مستقلا این روایات را جمع آوری کرده اند که از جمله آنها می شود به الحافظ ابونعیم اصفهانی در کتاب اربعین حدیث اشاره کرد. سیوطی که شخصیت ویژه ای هست کتابی به نام العرف الوردی فی أخبار المهدی دارد که بیش از ۲۶۰ روایت را در این باب جمع آوری کرده است. کتاب الفتن حافظ عمادالدین ابن کثیر یکی دیگر از این کتابهاست. القول المختصر فی علامات المهدی المنتظر از ابن حجر الهیتمی یکی دیگر از این آثار است. شمار زیادی از اهل سنت روایات باب مهدی را متواتر معنوی می دانند. همه گفته اند روایات معتبر و قطعی هستند.

استاد دانشگاه ادیان و مذاهب ادامه داد: در یکی از روایات مطرح شده آمده که حضرت مهدی زمین را پر از عدل و داد می کند و حضرت عیسی هم نازل می شود و مهدی را در قتل دجال یاری می کند. این حضرت مهدی کسی است که امت را امامت می کند. مرادش امامت در نماز است و می گوید عیسی در پشت سر او نماز می خواند.

استادیار گروه شیعه شناسی دانشگاه ادیان گفت: محمد برزندی که متاخر است در کتاب خود می گوید اشراط زیاد هستند و یکی از آنها مهدی است. او در کتابش تصریح دارد که روایات مهدویت زیادند و به حد تواتر معنوی رسیده اند و معنایی برای انکار اینها وجود ندارد. زمان این نویسنده ابن خلدون منکر مهدویت بود. ابن تیمیه هم اشاره می کند که موضوع مهدویت منکرانی دارد و می گوید یک نفر است که آن یک نفر شناخته شده نیست. اما ابن خلدون مشهور است. یعنی دو نفر در آن زمان با نظر مشهور علمای اهل سنت مخالف بوده اند. تاکید برزندی بر تواتر به خاطر نفی نظر این افراد است.

دکتر جاودان تصریح کرد: در روایات دیگر نقل شده توسط اهل سنت آمده است که شکی نیست که مهدی در آخرالزمان ظهور می کند و این مورد اتفاق امت است، مگر چند مورد که به مخالفت آنها توجهی نمی شود. پس معنا ندارد که ما در این موعود شک کنیم چون ادله زیادی بر آن دلالت دارد. عبدالمحسن عباد از علمای وهابی عربستان که سابقا رئیس دانشگاه بوده است، چند کتاب درباره مهدی دارد و در آن می گوید و آنجا می گوید روایات مهدی متواتر هستند. اعتقاد به ظهور مهدی در آخرالزمان و اجرای عدل در جهان یک امر مشهور و متقن و غیرقابل مخالفت در بین اهل سنت است.