«معنویت» دینداری یا سلوک عرفانی نیست

به گزارش خبرنگار ردنا (ادیان نیوز)، چهارمین نشست از سلسله نشست‌های جنبش‌های نوین دینی با موضوع «بازگشت به معنویت اسلامی؛ راهکارهای مقابله با جنبش‌های نوین دینی» عصر امروز (۱۲ آبان) از سوی دانشکده عرفان دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار شد.

حجت الاسلام والمسلمین حمید مظاهری سیف، بنیان‌گذار و رئیس موسسه بهداشت معنوی با بیان اینکه منظور از «معنویت» دین و یا عرفان نیست بلکه مقوله ای کاملا جدا است، عنوان کرد: «پارگامنت» معنویت را جستجوی امر مقدس می داند و «نلسون» از معنویت به عنوان بخش تجربی و شخصی رابطه ما با امر متعالی یا مقدس یاد می کند.

وی افزود: به گفته «کازینز» معنویت به عنوان حرکات درونی روح انسان به سوی حقیقت، امر متعال یا الوهیت توصیف شده است.

حجت الاسلام مظاهری سیف با بیان اینکه معنویت یک ارتباط درونی، روحی و قلبی است، گفت: فرد در این راستا به جست و جوی یک امر مقدس می پردازد؛ یعنی می داند که معنویت وجود دارد و از آن فاصله گرفته است.

بشر تشنه معنویت است

وی با بیان اینکه بشر تشنه معنویت است، ادامه داد: در گذشته بشر این تجربه معنوی را رقم می زد و می دانست که از طریق معنویت با قدرت برتر،می تواند ارتباط برقرار کند یعنی معنویت سبب شکل گرفتن ارتباط بین مخلوق با خالق بود.

رئیس موسسه بهداشت معنوی با بیان اینکه یکی انگاری معنویت و دین درست نیست، خاطرنشان کرد: بشر به مرور که درگیر امور دنیوی می شود معنویت را کنار گذاشته و در او خلأیی به وجود آمده که برای پر کردن این خلأ معنویت و دین را یکی می داند؛ در حالی که معنویت و دین رابطه نزدیکی با هم دارند ولی یکی نیستند.

وی با بیان اینکه معنویت تجربه عرفانی نیز نمی باشد، ادامه داد: تجربه های عرفانی شامل دو گونه (عرفانی شدید یا افراطی و تجربه عرفانی ملایم) هستند و تجربه عرفانی شدید برای همه قابل تجربه نبوده و اما عموم مردم این تجربه عرفانی ملایم را دارند، برایشان جذاب است و دوست دارند که تکرار شود.

حجت الاسلام مظاهری سیف عنوان کرد: مفاهیمی که در الهیات فرا گرفته ایم چیزی نیست که حاصل آموزش های اجتماعی باشد بلکه رابطه عمیق درونی ما و خدا است که به هیچ شکلی قطع نمی شود و همیشه وجود دارد.

وی تجربه های معنوی را تحول آفرین و گره گشا خواند و خاطرنشان کرد: انسان زمانی که ناامید می شود و یا تحت تأثیر چیزی دل شکسته می شود و با خدای خود صحبت می کند، پس از آن حالت روحی فرد تغییر یافته و آرام می شود و این نتیجه همین تجربه معنوی است.

نسبت عرفان با معنویت

رئیس موسسه بهداشت معنوی خاطرنشان کرد: تحقیقاتی درباره تجربه عرفانی ملایم انجام شده است و  ۳۵درصد از پاسخ دهند گان گزارش دادند که دست کم یک یا دو بار در طول زندگی احساس کرده اند که به نیروی قدرتمند و معنوی که گویا آنان را از خودشان بیرون می آورد بسیار نزدیک اند و ۵ درصد آنان مدعی بودند که اغلب چنین تجربه ای روی نمی دهد.

وی با اشاره سه تفاوت اساسی بین عرفان و معنویت، گفت: عرفان برای افراد خاص، معنویت برای عموم مردم است، عرفان نیازمند تربیت و سیر و سلوک بوده و معنویت خودجوش و فطری است. عرفان نتیجه گرایش به خدا و معنویت سبب گرایش به رابطه است و معنویت در مراتب عالی به عرفان می رسد.

حجت الاسلام مظاهری سیف با بیان اینکه معنویت سلسله مراتب بلند دارد و از کافرین تا پیامبران و انبیاء به نوعی دارای معنویت هستند، مطرح کرد: تجربه های معنوی با بزرگ ترین منبع نیروی درونی یعنی قلب درک می شود.

قلب؛ بعد فرامادی وجود انسان است

رئیس موسسه بهداشت معنوی با بیان اینکه قلب نامی برای بعد فرامادی وجود انسان است، خاطرنشان کرد: قلب مرکز حقیقت فطرت است؛ فطرت از زمان تولد با یک ایمان پدید می آید و توسط فرد می تواند شکوفا شود و یا آن را انکار نماید و کفر بورزد.

وی با بیان اینکه بشر به طور معمول تجربه های معنوی دارد، ادامه داد: قلب سالم قلبی است که کارکردهای آن درست انجام می شود، این تجربه ها را می بینید، می شنود و حضور خدا را درک می کند اما قلب مریض می شنود، انگار که نمی شنود و می بینید؛ انگار نمی بیند یعنی این افراد چشم و گوش باطن دارند ولی بخاطر غفلت نمی بینند و نمی شنوند و اما قلب مرده هیچ چیزی را نه می بیند و نه می شنود .

وی با بیان اینکه توجه انتخابی فرایندی است که به کمک آن داده و دریافت های خود را پردازش می کنیم و ادراک مان را به صورت هدفمند و کارآمد سازمان می دهیم، ابراز کرد: توجه انتخابی، فعالیتی ارادی است که دامنه ادراکات ما را تعیین و محدود می سازد و باید گفت که توجه انتخابی تحت تأثیر انتظارات ادراکی شکل می گیرد.

دعا اوج تجربه معنوی است

حجت الاسلام مظاهری سیف با بیان اینکه دعاها اوج تجربه معنوی هستند، عنوان کرد: این حالتی که انسان بعد از دعا مطمئن می شود که حاجت خود را گرفته و ناامید نمی شود نتیجه تجربه معنوی است یعنی آرامش بعد از دعا نشان می دهد قلب انسان پیام خدا را دریافت می کند.

وی افزود: تجربه های گذشته، انگیزه ها، شرایط، محیط و تلقین ها می توانند ادراکی را به وجود آورند که انسان واقعیت های جهان را به شیوه ای خاص درک کند، یعنی انتظارات ادراکی عقل محاسبه گر را با عقل مشاهده گر هماهنگ یا ناهماهنگ می سازد.

رئیس موسسه بهداشت معنوی در ادامه به بیان ویژگی های جهان واقعی پرداخت و گفت: محیط برماست و مخلوق ما نیست، جهان واقعی ترکیبی از ابعاد مرئی و مادی، ابعاد نامرئی و غیرمادی است. جهان واقعی سرشار از نور و حضور خدا است، در این جهان نشانه های الهی بوده و به هر سو رو کنی روبروی خدا است.

حجت الاسلام مظاهری سیف اظهار کرد: زیست جهان ذهنی را اگر به اندازه کافی وسعت دهیم و با واقعیت ها هماهنگ کنیم نتیجه آن آرامش و شادی عمیق، امید موفقیت، زندگی خوب و پر از معنا  می شود ولی اگر زیست جهان ذهنی را غیر واقعی ساختیم با جهان واقعی تعارض پیدا می کند.

رئیس موسسه بهداشت معنوی در پایان یادآور شد: اگر واقعیت های معنوی به مردم آموزش داده شود، سراغ معنویت کاذب نخواهند رفت.