مهندسی انتظار و ظهور، بازی با الفاظ است

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، حجت‌الاسلام والمسلمین محمد شهبازیان، استاد حوزه و پژوهشگر مهدویت در گفت‌وگویی با اشاره به کار بردن واژه‌هایی مانند مهندسی ظهور و مهندسی انتظار از سوی برخی محققان عرصه مهدویت، گفت: بنده علاقه‌ای به گرفتار شدن در این واژه‌ها ندارم، زیرا با تولید برخی اصطلاحات و واژه‌ها، فقط فهم عرف مردم از بحث غیبت و ظهور سنگین می‌شود. اگر مراد از مهندسی انتظار و ظهور این است که چیزی را به عنوان شرایط ظهور و لزوم زمینه‌سازی برای ظهور نداریم، این دیدگاه از قبل و به ویژه در اوایل انقلاب مطرح شد و اصل طرح آن هم به خاطر انقلاب بود.

شهبازیان تصریح کرد: در ابتدای انقلاب، جریانات فکری این مسئله را طرح کردند که چیزی به نام زمینه‌سازی ظهور در قالب یارگیری و تشکیل حکومت برای حضرت نداریم؛ اهل بیت(ع) به ما فرموده‌اند که شما ورع و تقوا داشته باشید، ولی لزوماً اینکه بخواهید حرکت اجتماعی و انقلابی انجام دهید، از ما خواسته نشده و به تعبیر روایت، گفته‌اند که در خانه خود بنشینید و کاری به اجتماع نداشته باشید. حضرت امام(ره) این نگاه را در مقام عمل نقد و فرمودند ما برای ظهور امام(عج)، نیاز به برداشتن گام داریم که گاهی در اصلاح رفتار و کردار فردی همانند همدلی و مواسات و گاهی در قالب اجتماعی ممکن است.

سرنوشت اقوام در دست خودشان است
شهبازیان اظهار کرد: اخلاق اجتماعی هم از کارهای زمینه‌ساز برای ظهور است که در مباحث قرآنی در قالب فرائضی مانند امر به معروف و نهی از منکر مطرح هست؛ قرآن کریم فرمود که سرنوشت هیچ قومی به جز اینکه خودشان بخواهند، تغییر نمی‌کند: «إِنَّ اللَّهَ لَا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ»(رعد/۱۱)؛ سنت الهی این است که اگر انسان‌ها در مسیر الهی گام بردارند مشمول «لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ» می‌شوند، ولی اگر گام برندارند تحولی هم رخ نمی‌دهد.

وی افزود: با قدرتی که امام(ره) داشتند تقریباً کسی جرئت ابراز دیدگاهی خلاف این نظر را نداشت؛ البته در فضای بحث نظری دو دسته جریان به وجود آمد؛ برخی گفتند که کاری به انقلاب اسلامی نداریم، ولی از لحاظ علمی، زمینه‌سازی معنا ندارد؛ یعنی این تصور را نداشته باشیم که اگر انقلاب رخ داد و حتی کشورهای دیگر هم از ما تبعیت کردند با اینکه کار خوبی است، ولی نقشی در ظهور ندارد.

استاد حوزه علمیه تصریح کرد: برخی تند و تیزتر انقلاب را طاغوت نامیدند که بر خلاف برخی روایات گام برداشته است. این جریان که فعالیت زیادی هم دارد، معتقد است که انقلاب طاغوت است چون امام(ره) حرکت اجتماعی کرده است. در برخی نوشته‌های «حلبی»، در جریان انجمن حجتیه به دست می‌آید که آنها از قیام ۱۵ خرداد اعلان برائت کردند و بیزاری خود را بیان کرده و گفتند که در ما در توحید، نبوت و امامت شاه تردیدی نداریم. انجمن حجتیه علیه بهائیت قدم برداشت، ولی در برابر حرمت اجتماعی انقلاب هم ایستاد. حلبی در یکی از سخنرانی‌های خود بیان کرده که اگر معصومی یافتید جان خود را برای او فدا کنید؛ او می‌گفت که باید نقد بهائیت را داشته باشیم، ولی حرکت‌های ضد تشیع و دین را که از سوی حکومت شاه انجام می‌شد را تقبیح نمی‌کردند.

دیدگاه انجمن حجتیه جدید درباره ظهور
شهبازیان با اشاره به دیدگاه انجمن حجتیه معاصر و برخی افراد که مخالف انقلاب و عضو انجمن حجتیه هم نیستند، ولی معتقدند که ما شرایطی و وظایفی برای ظهور نداریم، بیان کرد: اینها معتقدند که پازلی وجود ندارد که با چیدمان این پازل بتوانیم در تعجیل در ظهور نقش‌آفرین باشیم؛ می‌گویند ممکن است که مهدی هیچ یاری نداشته باشد، ولی وقتی خدا تصمیم گرفت که مهدی ظهور کند، ظهور خواهد کرد ولو اینکه یک مسلمان روی زمین نباشد.

استاد حوزه علمیه اظهار کرد: پردازش اصلی این دیدگاه را بنی‌هاشمی در کتابی به نام «رمز پیدایی و رمز پنهانی» بنا گذاشت؛ وی از اعضای انجمن حجتیه معاصر است؛ البته برخی از دوستان حوزوی هم مشابه حرف همین گروه‌ها را می‌زنند؛ اینها معتقدند که در زمینه امر به معروف و نهی از منکر و اصلاح افراد جامعه مسئولیت داریم، ولی قبول ندارند که حرکت‌های اجتماعی، زمینه‌ساز ظهور است. اینها معتقد به انقلاب هستند و اگر جهاد و قیام و دفاع هم لازم شد قبول دارند که باید انجام شود، ولی در نهایت می‌گویند، این کارها ربطی به ظهور ندارد؛ البته این مجال، دعوای ذهنی و فکری است؛ زیرا در مقام عمل، میان نتیجه کار کسی که قائل به زمینه‌سازی برای ظهور است با دیگری تفاوتی وجود ندارد؛ چون این گروه نیز امام و انقلاب را تأیید می‌کنند.

استناد نادرست به برخی روایات
شهبازیان اظهار کرد: اینکه برخی با استناد به برخی روایات که بلند شدن هر پرچمی قبل از قیام قائم طاغوت است می خواهند انقلاب را زیر سؤال ببرند در ماهیت تفکر با ما فرق دارند و روایاتی هم که به آن استناد می‌کنند، توضیح نیاز دارد؛ زیرا این روایات هر نوع قیام اصلاحی را نمی‌گوید، بلکه قیامی مانند نفس زکیه که مدعی مهدویت بود و یا قیام ابومسلم خراسانی را منع کرده است.

وی در پایان با بیان اینکه برخی افراد مفهوم روایات را اشتباه برداشت کرده‌اند، تصریح کرد: اعمال فردی شامل اصلاح خلقیات، عبادات و کارهای اجتماعی مانند همدلی و کمک به یکدیگر  و درد همنوع داشتن زمینه‌ساز برای ظهور است؛ در این تفکر، این تعبیر که ملت عراق و یمن به ما ربطی ندارد، جایی ندارد. حدیث معروف «مَن اَصبَحَ وَ لَم یَهتَمَّ بِاُمورِ المُسلِمینَ فَلَیسَ بِمُسلِم» جزو بینات دین است. بنده تفاوتی میان مهندسی ظهور و انتظار نمی‌بینیم و دوره انتظار ما ارتباط مستقیم با زمینه ظهور حضرت دارد همان طور که دنیا مزرعه آخرت است.