آسیب‌شناسی رشد معنوی از دیدگاه صحیفه سجادیه/ دنیاطلبی عامل بی‌اثری دین و معنویت در ذهن و زندگی انسان

 به گزارش خبرنگار ردنا (ادیان نیوز)، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر علی صدرایی خویی، استاد حوزه و دانشگاه در هجدهمین نشست دوره عرفان و معنویت با عنوان «آسیب شناسی رشد معنوی از دیدگاه صحیفه» با بیان اینکه صحیفه سجادیه یکی از آثاری است که در آن پایه‌های اصلی اعتقادات، اخلاق و عرفان شیعی بیان شده است، اظهار کرد: ائمه اطهار(ع) در روایت به اقتضای فضای ذهنی مخاطب مطلب را کوتاه یا بخشی از موضوع را بیان می‌کردند ولی مخاطب دعا حضرت باریتعالی است و در عمق دعاها، معنویت و اعتقادات بیان شده که نسبت به احادیث بیشتر است.

وی خاطرنشان کرد: ۵۴ دعا در صحیفه سجادیه به دست ما رسیده و بخشی از بین رفته و در سند است که امام سجاد(ع) این دعاها را در خانه قرائت می فرمودند و دو فرزند بزرگوارشان امام باقر(ع) و حضرت زید بن علی کتابت می‌کردند و امام صادق(ع) نیز که سن کمی داشتند در این جلسه حضور داشتند.

استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه مسئله رشد معنوی برای انسان مهم است، عنوان کرد: رشد معنوی سبب می‌شود که انسان مفید باشد و زمینه بهره‌مندی از آخرتی را فراهم می‌کند که نشاط، شادابی و لذت‌ها را برای او رقم بزند.

 موانع رشد معنوی 

وی با اشاره به آسیب‌های که می‌تواند به اعتقادات، فکر و رفتار با دیگران صدمه بزند و مانع رشد انسان شود، بیان کرد: بخشی از آسیب‌ها در رفتارهای انسانی و تک تک افراد است که ملتزم هستیم که بیانات اهل بیت(ع) را رعایت کنیم تا جامعه متحول و اصلاح شود.

حجت‌الاسلام صدرایی خویی انسان را قابل تربیت و رشد دانست و افزود: اینگونه نیست که موانع در ذات انسان باشد و بگوییم قابل تغییر نیستند به دلیل اینکه در عالم جسم و دنیا هستیم جسم ما با روح اتحاد دارد ولی نمود و ظهور با جسم است. دلیل عمده ظهور این موانع در زندگی انسان‌ها این است که ما در حالت جسمانی قرار داریم و پس از اینکه وارد نقش دیگری شدیم بسیاری از این موانع منتفی می‌شود.

وی با تأکید بر اهمیت جلوگیری از مکارم و مکروهات در رفتارهای شخصی انسان‌ها گفت: امام ۱۲خصلت، آسیب و مانع فکری و اعتقادی و رفتار شخصی بیان می کنند که بر این اساس دنیاگرایی آفتی است که می‌تواند تمام دین و دنیای انسان را تحت الشعاع قرار دهد و مانع رشد مطلوب انسان شود.

استاد حوزه و دانشگاه هیجان حرص را از دیگر امور و مانع رشد معنوی ذکر کرد و افزود: طبیعی است که انسان‌ها در دنیایی زندگی می‌کنند و باید در دنیا تلاش کنند و مسکن، آسایش و شغل مناسب و بیمه می‌خواهند این مواردی نیست که مانع رشد شود بلکه هیجان مانع است و اینکه هم و غم انسان برای دنیا باشد.

وی تصریح کرد: برخی افراد بیش از زندگی خود امکانات در دستشان است ولی هیجان حرص سبب می‌شود تدبیر درست برای استفاده از این امکانات نداشته باشند و تلاشی برای نزدیک‌ترین افراد صورت نگیرد. نخستین عاملی که دین و معنویت را در ذهن و زندگی انسان بی‌اثر می‌کند؛ دنیا طلبی صرف است.

حجت‌الاسلام والمسلمین صدرایی خویی غضب را در زندگی و شخصیت انسان از دیگر موانع عنوان کرد و افزود: غضب اقتضای طبیعی جسم انسان است ولی اینکه کسی بگوید زمانی که من غضبناک شوم کسی جلودار نیست رشد نکرده است.

وی تأکید کرد: مدیریت عقلانی نخستین برنامه در زندگی است ولی غضب سبب می‌شود به جای اینکه فرد به دنبال اشکال کار باشد غضبناک شده و مدیریت درست زندگی شخصی و خانوادگی و اجتماعی از این شخص سلب شود. زمانی که غضب شعله‌ور شود عقل کنار می‌رود.

استاد حوزه علمیه غلبه حسد را سومین مانع رشد عنوان کرد و افزود: می‌توانیم حسد را برطرف کنیم. لازم است تلاش کنیم با تلاش بر حسد غلبه کنیم و نسبت به داشته‌های دیگران حسد نداشته باشیم.

وی با اشاره به ضعف صبر در برابر پدیده‌های عالم به عنوان مانع دیگر خاطرنشان کرد: زمانی که نابسامانی در زندگی فردی و اجتماعی پیش می‌آید؛ راه مهار نابسامانی تقویت صبر است تا موانع را شناسایی و برای رفع آن برنامه‌ریزی معقول داشته باشیم.

جسم چراغ ابتر و خاموش شدنی است

حجت‌الاسلام صدرایی خویی تصریح کرد: انسان‌ها از نظر روحی و روانی سیری ناپذیر هستند و همیشه می‌خواهند بیش از امکانات خود داشته باشند که با تلاش معقول منافات ندارد. اینکه فرد خدا را شکر کند سبب می‌شود خداوند در اثر شکر امکانات بیشتری به او دهد بنابراین رضایت سبب می‌شود فرد سرچشمه‌های قدرت صحیح رشد برای رفع نیازها، برنامه‌ریزی و امکانات را به دست آورد.

وی عنوان کرد: بداخلاقی از جمله خطرات است. تعصب‌های بی جا و متابعت هوای خود از دیگر موانع محسوب می‌شود و متابعت هوا به این معناست که انسان آنچه خود می‌خواهد بدون توجه به عواقب نیک و بد انجام دهد در حالی که از دنیا و زندگی نامحدود و نامتناهی باید توشه‌ای برای زندگی نامحدود آخرت برداریم.

استاد حوزه و دانشگاه یادآور شد: جسم چراغ ابتر است و خاموش می‌شود بنابراین باید چراغ دیگری را روشن کنیم و نباید در خواب غفلت باشیم و تمام امکانات را برای جسم صرف کنیم و در آخرت دستمان خالی بماند. تشریفات و تکلفات سبب می‌شود که روابط اجتماعی آسیب ببیند و این موانع شخصی در زندگی و اعتقادات مانع رشد می‌شود.

وی ترجیح باطل بر حق، اصرار بر گناه، کوچک شمردن معصیت را از دیگر موانع رشد انسانی برشمرد و افزود: اینکه انسان با هر اندازه طاعت خودش را در جایگاهی ببیند که طاعتش زیاد است و با زیردست بد سرپرستی و بدرفتاری کند از دیگر موانعی است که بر سر راه رشد انسان قرار دارد.

حجت‌الاسلام صدرایی خویی تصریح کرد: کسی که خوبی برای ما انجام داده اقتضا می‌کند از او تشکر کنیم. ترک شکر در برابر کسی که خوبی انجام داده سبب می‌شود رشد معنوی ما آسیب ببیند.

یادآور می شود، دوره تخصصی «عرفان و معنویت» از سوی مؤسسه بین المللی حکمت، ویژه ماه مبارک رمضان هرشب ساعت ۹:۳۰ به صورت آنلاین برگزار می‌شود.

خبرنگار: ایمن سادات موسوی نژاد