چرا این جنگ با همه جنگ های قبلی فرق دارد؟
تحلیلی بر جنگ اخیر اسرائیل و گروه‌های مقاومت؛
طبق توافقات پیشین ورود یهودیان و اسرائیلی‌ها به صحن‌های مسجد الاقصی غیرقانونی است و تقریبا سابقه هم نداشته و یا به ندرت اتفاق افتاده است و برای فلسطینیان حساسیت‌زا بوده است. با این وجود صهیونیست‌ها خواستار ورود و تجمع بودند.
به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، جنگ اخیر میان گروه های مقاومت فلسطینی و رژیم صهیونیستی از زوایای مختلفی با جنگ‌های پیشین متفاوت است و همین مساله پیش‌بینی سرنوشت آن را سخت می‌کند. درباره ویژگی‌های این جنگ و سرنوشت که در انتظار آن است با آقای محسن فایضی کارشناس مسائل فلسطین گفتگو کردیم که متن آن را در زیر می‌خوانید.
ویژگی بارز جنگ فعلی در غزه نسبت به جنگ‌های پیشین چیست؟
آنچه ما امروز شاهدیم به طور مشخص نتیجه دو اتفاق مهم در یک ماه گذشته بوده است. اول؛ بحث محله شیخ الجراح در قدس است. که یکی از محلات نزدیک مسجد الاقصی است و اسرائیلی‌ها در دو سال گذشته به فکر مصادره این محله بوده‌اند تا اینکه در فروردین ماه، دادگاه عالی اسرائیل حکم داد که طبق اسنادی این محله متعلق به یهودیان است و باید تخلیه شود. برای اجرای این حکم هم ضرب الاجل یک ماه تعیین کردند. از همان زمان این بحث جدی شده و فضا در شیخ الجراح و قدس ملتهب شد.
اتفاق دوم موضوع مسجد الاقصی بود و بیانیه‌ای که گروه‌های یهودی دادند مبنی بر اینکه روز ۲۸ رمضان که مصادف بود با سالروز اشغال قدس، می‌خواهند وارد صحن مسجدالاقصی شوند. طبق توافقات پیشین ورود یهودیان و اسرائیلی‌ها به صحن‌های مسجد الاقصی غیرقانونی است و تقریبا سابقه هم نداشته و یا به ندرت اتفاق افتاده است و برای فلسطینیان حساسیت‌زا بوده است. با این وجود صهیونیست‌ها خواستار ورود و تجمع بودند. هر دو این اتفاق باعث شد فضا ملتهب شده و فلسطینیان هم در مسجد الاقصی و هم شیخ الجراح با صهیونیست‌ها مقابله کنند.
این تقابل در روز ۲۸ رمضان به اوج خود رسید. در این روز صهیونیست‌ها وارد مسجد شدند و درصدد بودند وارد صحن‌ها شوند؛ اما مقاومت فلسطینی‌ها مانع شد و پلیس اسرائیل موفق به تخلیه صحن‌ها نشد. اما از همین روز حماس هم وارد معاملات شد و شاهد جنگ موشکی از سوی غزه بودیم.
نکته اصلی و تفاوت این جنگ با جنگ‌های پیشین هم در همین بود که اولا آغاز کننده جنگ موشکی حماس بود و ثانیا برای مساله‌ای غیر از مساله غزه بود. یعنی تا پیش از این آغاز جنگ بین اسرائیل و حماس دو حالت داشت یا اسرائیل حمله می‌کرد و حماس پاسخ می‌داد و یا اسرائیل تروری انجام می‌داد و حماس با چند موشک پاسخ می‌داد. اما این‌بار شروع کننده حماس و برای مساله‌ای خارج از غزه است.
اعراب داخل سرزمین‌های اشغالی چرا وارد ماجرا شدند؟ آیا در جنگ‌های پیشین هم فلسطینیان داخل سرزمین‌های اشغالی نسبت به درگیری بین فلسطینیان و اسرائیل واکنش نشان داده بودند؟
این اعراب اعم از مسلمان و غیرمسلمان یا از همان ابتدا در اسرائیل به دلایلی مانده‌اند و یا برای کار و مسائل از این قبیل پاسپورت اسرائیلی یا کارت سبز دارند که حدود ۲۵ درصد از جمعیت اسرائیل را هم تشکیل می‌دهند. در ابتدا جمعیت این گروه زیاد نبود اما به مرور جمعیتشان زیاد و قابل توجه شده است. اما این افراد همیشه جزء شهروندان درجه دو محسوب می‌شدند یعنی نه تنها در مسئولیت‌ها قرار نمی‌گرفتند بلکه همواره با سختگیری‌هایی روبه‌رو بودند به نوعی که تبعیض رفتاری با آن‌ها نسبت به یهودیان کاملا ملموس بوده است. در نتیجه نارضایتی بین این گروه همیشه وجود داشته اما با مطرح شدن مساله قدس این نارضایتی ظهور و بروز پیدا کرد و شاهد خروش این گروه بودیم. البته پیش از این هم بسیاری از عملیات شهادت‌طلبانه داخل سرزمین‌های اشغالی از سوی این گروه انجام می‌شد اما مشارکت در حجم وسیع و گسترده و در شهرهای مختلف آن هم برای مساله قدس اولین بار بود که اتفاق می‌افتاد. به این ترتیب جبهه‌بندی‌های مختلف در مقابل اسرائیل شاید از دیگر تفاوت‌های بارز این جنگ با جنگ‌های پیشین باشد. یعنی غزه، قدس و سرزمین‌های اشغالی سه جبهه مختلفی است که با اسرائیل وارد تقابل شده‌اند. همین امر هم معادلات را پیچیده‌تر کرده است.
علت اصلی اینکه این‌بار فلسطینیان داخل سرزمین‌های اشغالی هم واکنش نشان دادند چیست؟
از طرفی یک روند و تغییر اجتماعی در بین خود این گروه است یعنی نارضایتی‌ها به اوج و از آستانه تحمل خارج شده است. از طرف دیگر مساله، مساله قدس است که به نوعی خط قرمز بسیاری از فلسطینیان است. یعنی حتی فلسطینی که اسرائیل را به رسمیت شناخته است و یا تشکیلات خودگردان که با آن‌ها همکاری امنیتی می‌کند هم سر قضیه قدس کوتاه نمی‌آید. بنابراین روند نارضایتی اجتماعی روندی بود که با بحث یهودی‌سازی قدس و تعدی به مسجدالاقصی تشدید شده و خروش این گروه را شاهد بودیم. فلسطینیان داخل اردن هم که شاید خیلی از آمال خود از جمله فلسطین از بحر تا نهر را کنار گذاشته‌اند اما ماجرای قدس خط قرمز آن‌ها نیز هست.
پس علت واکنش آوارگان در سایر کشورها هم حساسیت نسبت به قضیه قدس بوده است؟ و یا پیش از این و در دیگر جنگ‌ها هم از سوی آوارگان واکنش داشتیم؟
بله اما یکی از دلایل هم همزمانی با یوم‌النکبه است. چون معمولا در یوم‌النکبه آوارگان در همه جا بخصوص سوریه، اردن و لبنان تظاهرات داشتند اما نه به این گستردگی. حالا که بار دیگر موضوع قدس و مسجدالاقصی هم مطرح است رفتارها هم متفاوت‌تر شده است. نمونه تاریخی این قضیه را هم داریم وقتی در سال ۲۰۰۰ شارون وارد مسجدالاقصی شدم تا ۵ سال انتفاضه داشتیم. الان فضای رسانه‌ای هم به قضیه اضافه شده است. یعنی دنیا، دنیای رسانه است و همین شدت واکنش در جبهه درون سرزمین‌های اشغالی و نیز بین آوارگان را افزایش داده است. به طوری که حتی موشک‌هایی از سوی اردوگاه‌های آوارگان در لبنان به سمت اسرائیل شلیک شد؛ علیرغم اینکه کسی مسوولیت این شلیک‌ها را نپذیرفت اما به نظر می‌رسد از طرف مجاهدین فلسطینی بوده باشد. اگرچه با توجه به نفوذی که حزب‌الله بر مجاهدین فلسطینی ساکن در لبنان دارد بعید نیست که حزب‌الله در جریان این شلیک‌ها بوده باشد. به نوعی یک کنش هشداری بوده برای ورود لبنان به این ماجرا. اما با توجه به شرایط و دیپلماسی خاصی که لبنان دارد ورود به این ماجرا از سوی حزب‌الله یا گروه‌های دیگر لبنانی دور از انتظار است.
در جنگ‌های پیشین، حمایت مردمی سایر کشورها از مبارزان فلسطینی در سطح گسترده‌ای صورت گرفته بود ولی این‌بار به نظر می‌رسد سطح واکنش‌ها و حمایت‌های مردمی بخصوص در بین اعراب کمرنگ‌تر از قبل است؟
اتفاقا در اردن، ترکیه و حتی عربستان حمایت‌ها بخصوص در فضای رسانه‌ای بسیار زیاد است. حداقل اگر بیشتر از قبل نباشد کمتر نبوده. شما به کشورهای حاشیه خلیج فارس نگاه نکنید، واکنش و بی‌تفاوتی آن‌ها همیشه در همین حد بوده است. اما یکی از کشورهایی که این بار خیلی جدی پای کار و حمایت آمده عراق است. مقتدی صدر فراخوان تجمع ملی کرده و آقای سیستانی بیانیه داده‌اند. عراقی که تا پیش از این خیلی در مساله فلسطین ورود نمی‌کرد ورود جدی کرده است. در ترکیه و لبنان هم تظاهرات و بازخوردها بیشتر از قبل بود. در مجموع جهان اسلام بهتر از قبل واکنش نشان داده است.
عادی‌سازی روابط بین کشورهای عربی و حاشیه چقدر در بی‌تفاوتی فعلیشان تاثیرگذار بوده؟
آن‌ها وضعیتشان همیشه همین بوده، مثلا اماراتی که هیچ‌وقت کمک خاصی نمی‌کرده حالا عادی‌سازی کرده پس تغییر خاصی روی نداده است.
چند وقت پیش آقای هنیه اعلام کرده بودند که اگر جنگی اتفاق بیفتد چیزی رو می‌کنیم که همه را متعجب می‌کند، منظورشان از این حرف چه بوده؟
این حرف را ایشان در تهدید جنگ زمینی گفته بودند، چون اسرائیل تهدید به جنگ زمینی کرده بود. البته الان با شرایط پیش آمده بعید است کار را به جنگ زمینی بکشاند چون این چنگ برایش بسیار پرهزینه خواهد بود. و اگر جنگ زمینی شروع شود بازخورد حماس متفاوت خواهد بود. تهدیدها هم برای این است که موازنه‌ای شروع شود و جنگ از این جلوتر نرود. البته حماس غافلگیری‌ها خوبی در این چند روز داشته است. موشک‌هایی که شلیک شد حجم و برد بالاتری داشت و از طرفی از پهپاد رونمایی کرده و عملیات پهبادی در شهرک‌ها انجام دادند. این‌ها را هم می‌توان غافلگیری اعلام شده در نظر گرفت.
پیش‌بینی شما از ادامه جنگ چیست؟
به نظر می‌رسد اسرائیل قصد عقب نشینی از منظقه شیخ الجراح را ندارد؛ هرچند حکم دادگاه اخیرا تغییر کرد و اسرائیل یک عقب‌نشینی اولیه در این زمینه انجام داد. در مسجد الاقصی هم نتوانست وارد شود و این یک پیروزی خوب برای مردم قدس و مقاومت بود. اما تحلیل اینکه این معادله به کجا می‌رسد، با توجه به سطح بالای تنش‌ها کمی سخت است. اینکه اسرائیل بخواهد جنگ زمینی آغاز کند و این هزینه را متحمل شود واقعا قابل پیش‌بینی نیست. اما می‌توان گفت که آتش‌بس به راحتی و سادگی صورت نخواهد گرفت چون سطح تنش بسیار بالاست اگرچه در مقایسه با جنگ‌های پیشین که وارد جنگ زمینی هم شدند هنوز در این جنگ شاهد جنگ زمینی نبودیم و همچنان دو طرف به موشک‌پراکنی ادامه می‌دهند. و البته اینکه حماس در مساله‌ای خارج از موضوع غزه وارد جنگ شده است هم فرایند را پیچیده‌تر کرده است.