تقلیل اختلافات شیعه و سنی به مسائل فقهی و کلامی ساده‌انگاری است

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، حجت‌الاسلام والمسلمین محمد مسجدجامعی، استاد دانشگاه ادیان و مذاهب، ششم آبان‌ماه در نشست علمی «وحدت و تقریب مذاهب بر محور امامت» که از سوی بنیاد فرهنگی امامت در قم برگزار شد، اظهار کرد: اینکه مسئله تقریب و وحدت امامت و غیر امامت و … باشد در دنیای بیرون و واقعیت جهان اسلام به این کیفیت نیست یعنی آنچه امروز به صورت میدانی در بحث وحدت می‌بینیم موضوعاتی فراتر از مباحث اندیشه‌ای و معرفتی است.

وی افزود: برای یک سنی متعصب، کسی مانند صدام حسین شهید است زیرا سمبل غرور و نخوت عربی و اسلامی است و ربطی هم به اینکه چه کرده است ندارد؛ اهل سنت تابع عنوان هستند و می‌گویند فلانی چون حاکم است مشروع است ولی ما تابع احراز صلاحیت هستیم؛ پس مسئله اختلاف شیعه و سنی به امامت بازگشت ندارد.

مسجدجامعی بیان کرد: حتی در دوره پیامبر(ص) مشکلات زیادی بین صحابه بروز کرد و خود ایشان هم با آن مواجه بودند و مشکلات امیرالمؤمنین(ع) هم در تداوم موضوعات و مشکلاتی است که خود پیامبر(ص) در اواخر حیات خود داشتند؛ مسلمین حکومت قدرتمندی شدند و این باعث وسوسه صحابه شد تا برای به دست آوردن آن بجنگند.

وی اضافه کرد: اینکه بگوییم یک سنی، محب اهل بیت(ع) است چیزی را روشن و حل نمی‌کند هرچند افراد زیادی هستند که محب اهل بیت(ع) هستند ولی مسئله اصلی این است که او چگونه به تاریخ صدر اسلام و بزرگان آن دوره می‌نگرد و چه حساسیت روانی و اجتماعی و ساختار سیاسی برای او تداعی می‌شود.

استاد دانشگاه ادیان و مذاهب تصریح کرد: مسئله شیعه و سنی تا قبل از ۴ دهه اخیر، تابع تصورات فقهی و کلامی و تاریخی بود ولی بعد از پیروزی انقلاب و جنگ صدام علیه ایران مسئله شیعه و سنی، به مسئله استراتژیکی و ژئوپولوتیکی تبدیل شد؛ مسئله، تصور آنها از  ایران در ابتدای انقلاب است؛ در سال‌های اولیه انقلاب، طرف مقابل دچار بدبینی نسبت به ایران شد و ایران را متهم به سست کردن هویت سنی، متشیع کردن و توسعه تشیع و سیطره بر جهان اسلام و نفوذ دینی و مذهبی کردند لذا پارادایم تعامل شیعه و سنی بعد از انقلاب تغییر کرد.

تغییر در ماهیت وحدت شیعه و سنی

استاد حوزه و دانشگاه گفت: اینکه ما اختلافات شیعه و سنی را به چند مسئله کلامی و فقهی تبدیل کنیم، ساده نگریستن آن است؛ اینکه ما دست باز یا بسته نماز بخوانیم یا در جلسه‌ای با دو عالم صحبت کرده و او را قانع کنیم، چیزی را حل نمی‌کند، اگر او را بتوانیم قانع کنیم و بعد بگوییم حق را بگو جرئت این را ندارند زیرا او را از همه زندگیش ساقط می‌کنند.

مسجدجامعی بیان کرد: اگر موضوع را بخواهیم میدانی بررسی کنیم، بحث وحدت اختلافات فکری صرف نیست که محاجه عقلانی و روایی و فقهی و تاریخی با هم داشته باشیم. مسئله فقط این نیست که بگوئیم چون فلان رژیم با ما مخالف است این حرف‌ها را می‌زنند، بلکه متأسفانه اختلافات به واقعیت اجتماعی تبدیل شده است و توده مردم هم چنین نگرش و رفتارهایی دارند.

وی تأکید کرد: ما مسلمین و کشورهای اسلامی در دنیا، مجموعه‌های توسعه نیافته هستیم و خیلی از مشکلات هم با توسعه‌یافتگی حل خواهد شد. وقتی ما و اطرافیانمان گرفتار توسعه نیافتگی باشیم، این مشکلات ادامه خواهد یافت. مشکل ما و اهل سنت مجموعه‌ای از مشکلات است و نباید آن را به مسائل تاریخی و فکری تقلیل دهیم؛ دنیای ما وجوه و پیچیدگی زیادی پیدا کرده و مسائل بین ما ذووجوه و درهم است.

مسجدجامعی اظهار کرد: بنده سال‌ها مدیرکل فرهنگی وزارت امور خارجه بودم؛ در آن زمان آیت‌الله تسخیری زحمات زیادی برای بحث تقریب می‌کشیدند و در کار خود خبره بودند ولی بنده به ایشان عرض کردم اینقدر که دنبال تقریب با این مدل یعنی گفت‌و‌گو و کنفرانس هستیم فایده ندارد چون در همان مقطع یک فوتبالیست و هنرمند می‌توانست نقش بیشتری ایفا کند.

وی تأکید کرد: بنده پیشنهاد کردم که نمایشگاه خطاطی قرآنی برپا شود که از بیش از ده‌ها نشست و گفت‌و‌گو تأثیر بیشتری دارد، حتی بنده معتقدم اگر ما پیرامون تقریب و وحدت کمتر حرف بزنیم مؤثرتر خواهد بود. اینقدری که در ایران مسئله تقریب شایع است در کشورهای اسلامی اهمیتی برای آنها ندارد و هرقدر ما تلاش بیشتری کنیم، عمدتاً ما را به طائفی بودن و تصلب در عقاید شیعه متهم می‌کنند.