مجاهدت در راه تقریب مذاهب اسلامی
سالروز رحلت آیت‌الله محمد واعظ زاده خراسانی؛
یکی از پربارترین دوره‌های زندگی آیت الله واعظ زاده مربوط به زمانی است که به جهت تدریس در دانشگاه فردوسی مشهد از ایشان دعوت به عمل آمد و با تشویق شهید دکتر بهشتی به تدریس مشغول گردید.
به گزارش ردنا (ادیان نیوز)؛ امروز سالروز رحلت آیت‌الله محمد واعظ زاده خراسانی از پیشگامان تقریب مذاهب اسلامی است.
استاد محمد واعظ زاده خراسانی در سال ۱۳۰۴ شمسی برابر با ۲۳ ذیقعده ۱۳۴۳ قمری در شهر مشهد مقدس در یک خانواده مذهبی و روحانی که تا چند نسل از وعاظ نامی خراسان بوده‌اند، دیده به جهان گشود.
تحصیلات و اساتید
وی پس از گذراندن دوره مکتب خانه و مدرسه در سال ۱۳۱۸ شمسی همراه پدر بزرگوارش مرحوم حاج شیخ مهدی واعظ خراسانی راهی نجف اشرف شده و تا اواسط سال ۱۳۲۱ در آنجا ادبیات، مقدمات و سطوح ابتدایی فقه و اصول را فرا گرفت. در این سال به مشهد مراجعت نمود و در حوزه علمیه مشهد تحصیلات حوزوی را تا سال ۱۳۲۸ در رشته‌های مختلف علوم اسلامی اعم از نقلی و عقلی و معارف ونیز سطوح عالی و بخش‌هایی از درس خارج فقه و اصول را نزد استادان آن حوزه مانند: آیت الله سید یونس اردبیلی، آیت الله کفایی، آیت الله میرزا مهدی اصفهانی، آیت الله حاج شیخ هاشم قزوینی، آیت الله حاج شیخ مجتبی قزوینی، آیت الله حاج شیخ کاظم دامغانی و دیگران طی نمود.
در شهریور سال ۱۳۲۸ شمسی به حوزه علمیه قم آمد و طی ۱۱ سال از درس‌های استادان بزرگ آن سامان و مراجع تقلید وقت: آیت الله بروجردی، آیت الله سید محمد حجت، آیت الله سید صدرالدین صدر، آیت الله گلپایگانی، آیت الله اراکی و چند سال از درس اصول حضرت امام خمینی (ره) و از درس فلسفه علامه طباطبایی استفاده نموده و در علوم نقلی و عقلی از ایشان اجازه اجتهاد دریافت کرد. همچنین اجازه نقل حدیث را از شخصیت‌های بزرگ از جمله علامه شیخ آقا بزرگ تهرانی، علامه سمنانی، آیت الله رامهرمزی و اجازه شفاهی از آیت الله بروجردی اخذ نمود.
تدریس علوم اسلامی
یکی از پربارترین دوره‌های زندگی ایشان مربوط به زمانی است که از سال ۱۳۳۹ شمسی به جهت تدریس در دانشگاه فردوسی مشهد از ایشان دعوت به عمل آمد و با تشویق آیت الله شهید دکتر بهشتی در دانشکده معقول و منقول سابق (دانشکده الهیات و معارف اسلامی کنونی) به تدریس مشغول گردید.
ایشان در زمینه‌های تفسیر قرآن، فقه، فقه الحدیث، تاریخ تفسیر، تاریخ حدیث، تاریخ علوم عقلی، تاریخ فقه، قواعد فقه، تاریخ علوم اسلامی، تاریخ اسلام و گاهی فلسفه و کلام به تدریس و ارشاد دانشجویان همت گماشت و سال‌ها به‌عنوان استاد تمام وقت دانشگاه به تربیت نسل جوان این مرز و بوم اشتغال داشت. چندی هم در دانشگاه علوم اسلامی رضوی مشهد ونیز در دانشگاه تربیت مدرس و دانشکده الهیات دانشگاه تهران تدریس نموده است.
فعالیت‌های فرهنگی
وی علاوه بر تدریس در حوزه و دانشگاه، به فعالیت‌های فرهنگی دیگری اشتغال داشته که فهرست‌وار اشاره می‌شود:
وی در حوزه علمیه قم در تدوین کتاب «جامع احادیث الشیعه» نزد آیت الله بروجردی شرکت داشته است.
همچنین ایشان از موسسین و نویسندگان مجله قدیمی و پربار «درس‌هایی از مکتب اسلام» بود و همراه بزرگان حوزه که برخی اکنون مرجع تقلید هستند مانند امام موسی صدر، آیت الله مکارم شیرازی، آیت الله اردبیلی، آیت الله نوری همدانی – در تنویر افکار مردم خصوصاً نسل جوان می‌کوشیدند.
برگزاری کنگره هزاره شیخ طوسی در سطح جهانی در سال ۱۳۵۰ شمسی با شرکت علما و پیشوایان فرق مختلف اسلامی و عده‌ای از مستشرقین (به مناسبت هزارمین سال ولادت وی).
سرپرستی نشریه دانشگاه الهیات مشهد، و همکاری با مجله آستان قدس رضوی، و بعدها تصدی مسؤولیت و مدیریت آن.
شرکت در کنگره‌های مختلف در داخل و خارج کشور قبل و بعد از انقلاب اسلامی که در یکی از همین کنگره‌ها ایجاد «مجمع تقریب» پیشنهاد و با حکم رهبر معظم انقلاب اسلامی دبیر کلی آن به عهده وی گذاشته شد، و تا سال ۱۳۸۰ نیز در این سمت مهم فرهنگی به هدایت فعالیت‌ها و اهداف آن همت گماشت. ایشان از بسیاری از کشورهای اسلامی دیدار نموده و با اندیشمندان وشخصیت‌های برجسته جهان اسلام تماس حاصل کرده و در کنگره‌ها سخنرانی نموده است. لازم به ذکر است که مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در راه نزدیکی و تقارب میان فرق مختلف اسلامی از جمله شیعه و سنی و از بین بردن اختلافات ساختگی و تعصبات نادرست، فعالیت نموده و می‌کوشد میان مسلمین وحدت و الفت برقرار نماید.
از سوی این مجمع مجله رساله التقریب به اشراف وی به زبان عربی منتشر می‌گردد که حاوی مقالات وسخنرانی‌های عربی ایشان است. همچنین کتاب‌هایی چند در مرکز تحقیقات قم وابسته به این مجمع با اشراف وی و بعضاً با مقدمه ایشان، تألیف و تحقیق گردیده است.
کما اینکه دانشگاه مذاهب اسلامی با ابتکار و اشراف وی در تهران تأسیس گردیده است. استاد واعظ زاده در هیأت‌های امنای دانشگاه مذاهب اسلامی، مدرسه عالی شهید مطهری، دانشگاه علوم اسلامی رضوی و در شورای عالی کتابخانه ملی عضویت دارد و نیز چندی با سازمان سمت همکاری داشته است و نیز دو گروه قرآن و اقتصاد اسلامی در بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی تحت مدیریت وی بود.
آثار علمی
از استاد واعظ زاده خراسانی آثاری چند به رشته تحریر در آمده که به شرح ذیل است:
۱ تصحیح و تحقیق دو کتاب «المقنع و الهدایه» از شیخ صدوق.
۲ شرکت در تألیف جامع احادیث الشیعه.
۳ تحقیق و ترجمه کتاب «الجمل والعقود فی العبادات» از شیخ طوسی.
۴ گردآوری، تصحیح وانتشار مقالات کنگره شیخ طوسی درسه جلد و نیز کتاب رجال و فهرست شیخ طوسی از سوی آن کنگره در دو جلد.
۵ تحریر مقالات فراوان در مجلات مکتب اسلام، نشریه دانشکده الهیات، نشریه مشکوه به زبان فارسی، و در مجله الارشاد، رساله القرآن، رساله الثقلین، رساله التقریب به زبان عربی.
۶ سخنرانی‌ها و تحقیقاتی درباره استاد مطهری که دریادنامه‌های ایشان و نیز در کتاب «سه گفتار درباره استاد شهید مطهری» چاپ شده است.
۷ سخنرانی‌ها و مقالات راجع به وحدت و تقریب که بخشی از آنها در کتاب ندای وحدت چاپ شده است.
۸ مصاحبه‌های فراوان که بخشی از آنها در کتاب پیام وحدت و ویژه‌نامه‌های کنگره‌های وحدت، و مجله حوزه و ویژه‌نامه‌های علامه جعفری و حضرت آقای فلسفی و جز اینها چاپ شده است.
۹ تقریرات درس اساتید وی در مشهد و قم در فقه و اصول در چند مجلد.
۱۰ مقالاتی راجع به امام و انقلاب در کتاب امام خمینی و انقلاب اسلامی.
رحلت
آیت الله شیخ محمد واعظ زاده خراسانی، در سال ۱۳۹۵ در سن ۹۱ سالگی در مشهد مقدس درگذشت و در حرم امام رضا علیه السلام مدفون شد.