آینده اسلام میانه رو در اندونزی مبهم است

به گزارش سرویس ترجمه ردنا (ادیان نیوز)، به نقل از خبرگزاری “East Asia“؛ اندونزی یک کشور اسلامی با تنوع مذهبی و فرهنگی ست. این تنوع دینی و فرهنگی اما با چالش‌هایی همراه بوده و در برخی موارد زندگی مسالمت آمیز مردم این کشور با تهدید روبرو شده است. در این میان اما شخصیت‌هایی بوده‌اند که با توسل به اصول اسلام میانه رو تلاش کرده اند اسلام و دموکراسی را در این کشور اسلامی پیوند دهند.

رسانه استرالیایی “East Asia Forum” اما طی مطلبی در سی دسامبر ۲۰۲۲ آینده اسلام میانه رو در اندونزی را مبهم و نامطئن توصیف می‌کند.

به نوشته این رسانه با درگذشت دو چهره سرشناس اسلام میانه رو در اندونزی آینده اسلام میانه رو در این کشور با ابهام روبرو شد.

با در گذشت”احمد سیافی معارف و آریو مردی عذرا”، دو تن از شخصت های برجسته اسلام میانه رو در اندونزی در سال ۲۰۲۲ میلادی، در حقیقت گفتمان اسلامی  در این کشور با از دست دادن دو صدای معتدل دچار فقدان بزرگی شد.

«احمد معارف» از پیشگامان اصلاحات الهیاتی در اندونزی توانست بین سال‌های۱۹۹۸ تا ۲۰۰۵ دیدگاه رایج در حوزه الهیات سنتی و تفکرات محافظه کارانه سازمان اسلامی محمدیه را به سمت دیدگاه‌های نوگرایانه، دموکراتیک و تکثرگرایی مذهبی تغییر دهد.

در ادامه مطلب آمده است درگذشت معارف در حقیقت مرگ یکی از آخرین متفکران اسلامی نومدرنیست اندونزیایی بود. اسلام نو مدرن در کنار جنبش اصلاح طلبان الهیاتی که از دهه ۱۹۷۰ تا ۱۹۹۰ به روشنفکران برجسته مسلمان تبدیل شدند، ظهور کرد و چهره‌های نو مدرنیستی مانند “نورکلیش مجید”، “دوام رهاردجو” و “عبدالرحمن وحید” بنیان‌گذاران و سخنگویان جنبش اسلامی میانه رو در اندونزی شدند.

عذرا متفکری اسلامی بود که سازگاری اسلام با مدرنیته و دموکراسی را ترویج و افراط گرایی خشونت آمیز را محکوم می کرد. عذرا به عنوان رئیس “دانشگاه دولتی اسلامی سیریف هدایت الله” اصلاحاتی در برنامه درسی ایجاد نمود که تربیت نسل جدیدی از دانشمندان علوم اسلامی را به دنبال داشت، نسل جدیدی که اشتیاق او به اسلام میانه رو و فراگیر در اندونزی را ترویج می کردند.

درگذشت آنها شکافی را برای پر کردن جنبش اسلامی میانه‌رو اندونزی ایجاد کرده و اسلام میانه رو با ظهور دوباره محافظه کاران اسلامی در اندونزی مورد تهدید قرار گرفته است. در مقایسه با اصلاح‌طلبان نومدرنیست، تعداد معدودی از شخصیت‌های معتدل با سطوح اقتدار اخلاقی و نفوذ مشابه بر جامعه مسلمانان اندونزی وجود دارد.

اینکه اسلام میانه رو در اندونزی از سوی اسلام گرایان محافظه کار به چالش کشیده شده دلایل متعددی دارد. اولین دلیل این است که میانه روهای اسلامی در تبلیغ ایده های خود در شبکه های مجازی و دیگر رسانه ها میدان را به مبلغان اسلام گرای نوظهور که در جامعه محبوبیتی برای خود کسب کرده‌اند، باخته‌اند.

گروه های اسلام گرا در گرماگرم بازار رقابتی ایده های دینی در اندونزی پسا-اصلاحات به شدت در حال رشد هستند و پیروان و هوادارانی را در میان مسلمانان اندونزی به‌ویژه جوانان اندونزیایی جذب می‌کنند. به عنوان مثال، سازمان “موعظه پردیس اتحادیه عمل دانشجویان مسلمان اندونزی ” (KAMMI) –  و شاخه جوانان اسلامگرای حزب عدالت مرفه (PKS)  هسته های اولیه جذب اعضای جدید به شمار می‌رود.

مبلغان نوظهور، کاریزماتیک و در عین حال محافظه کار اسلامی نظیر “عبدالسوماد، روحانی سنتگرای اسلامی، حنان عطاکی، بنیانگذار جنبش جوانان هجری مرتبط با سلفی ها، و فیلیکس سیاو، عضو دون رتبه حزب تحریر اندونزی، حزبی که به دنبال تبدیل دولت اندونزی به خلافت اسلامی می باشد، به شدت در شبکه‌های مجازی “فیس بوک، تویتر و اینستاگرام” تبلیغ می شوند. تک تک این شخصیت ها نیز در اینستاگرام به دنبال جذب جوانان می‌باشند.

“اولیل ابشار عبدالله”، جانشین فکری عبدالرحمن وحید در نهضت العلماء (NU) که ​​در سال ۲۰۱۴ و ۲۰۱۹ نامزد قانونگذاری حزب دمکرات شد و “راجا جولی آنتونی”، از فعالین معارف و عضو حزب همبستگی اندونزی (PSI)  که به تازگی به سمت معاون زمین و برنامه ریزی وزیر کشور منصوب شده از جمله این  روشنفکران می‌باشند.

چندین شخصیت روشنفکر عضو نهضت اسلامی نیز به تازگی به سمت های مختلف دولتی منصوب شده اند. برای مثال، “زهیری مصراوی”، سخنگوی پیشین “جوکو جوکووی، رئیس جمهور اندونزی، در سال ۲۰۲۱ به عنوان سفیر اندونزی در تونس منصوب شد. “رومدی احمد”، رئیس سازمان خودمختار شبه نهضت اسلامی “لکپسدام” که در زمینه گفت و گوهای بین ادیان و مذاهب فعال است، نیز هم اکنون کارمند دفتر اجرایی رئیس جمهور اندونزی می‌باشد.

نویسنده مطلب در بخش پایانی می افزاید ورود روشنفکران دینی به عرصه سیاست سبب ایجاد نقص در تبلیغات دینی(دعوه) به ویژه تبلیغات دینی که جوانان را هدف گرفته، می شود و گروه های و مبلغان اسلامگرا بر این نقص واقف‌اند. اگر چه دولت نیز از طریق برنامه اعتدال دینی خود که به دنبال توسعه تبلیغات اسلامی میانه رو نیمه رسمی می باشد، تلاش کرده زمینه بازی را برای خود هموار کند، اما دعوت جوانان همچنان ادامه دارد. از سویی هم به دلیل ممانعت های قانونی علیه گروه هایی مثل “اچ تی آی” بسیاری از گروه های دعوه مجبورند به صورت زیرزمینی فعالیت کنند.

نویسنده مطلب می‌افزاید انتصاب روشنفکران عضو نهضت اسلامی به پست های دولتی این تصور که این سازمان به شدت به دنبال هماهنگ کردن خود با سیاست های دولت جوکووی می باشد را تقویت کرده است. از سویی هم انتصاب روشنفکران نهضت اسلامی به مناصب دولتی این نگرانی را ایجاد کرده که آنها از انتقاد از سیاست های دولت جوکووی دست بردارند.

این سازمان از طریق اقدامات سرکوب گرایانه ای که در دوره سوهارتو، رئیس جمهور پیشین اندونزی، استفاده می شد یا از طریق تصویب قوانین محدود کننده آزادی بیان نظیر قانون جزا که به تازگی در اندونزی تصویب شده، با اسلام گرایان مبارزه می‌کند.

وضعیت ناخوشایند کنونی شبیه همان وضعیتی ست که شخصیت هایی چون “عذرا و معارف” با دفاع از آزادی بیان و انتقاد از عملکردهای نادرست دولت نظیر تصویب قوانین سخت گیرانه هم در زمان سوهارتو و هم در دوران پست-اصلاحات با آن مبارزه می‌کردند.

مطلب در بخش پایانی تاکید می کند در شرایط کنونی که عقب گرد دموکراتیک در اندونزی ادامه دارد، روشنفکران اسلام میانه رو که از شخصیت‌های قبل از خود الهام گرفته‌اند می‌بایست با شجاعت نظرات کثرت گرایانه و حامی دموکراسی خود را با قوت در حوزه عمومی اندونزی بیان کنند.

خبر اصلی «آینده اسلام میانه رو در اندونزی» را اینجا بخوانید.