شناختی مختصر از پیشوای جریان شیرازی

اگر
چه بنا بر نظر بسیاری حتی آیت الله سید مهدی شیرازی نیز در عصر خود هیچ
گاه به عنوان یک نیروی علمی قوی در حد اجتهاد عامه مطرح نبوده و تنها از
اصحاب و حواریین مهم و شناخته شده ی مرحوم حاج آقاحسین قمی به شمار می‌آمده
که شاخصه ی اصلی ایشان تقوا بود؛ یعنی جنبه تقوای ایشان بیش از جنبه
عِلمیت‌ و اجتهاد در ایشان برجسته و متذکر می بود که به همراه موضوع نوادگی
مرحوم میرزای شیرازی موجب احترام فوق العاده ی ساکنان کربلا به بیت شیرازی
و برگزیدن ریاست منطقه ای سید مهدی شیرازی پس از وفات حاج آقاحسین قمی در
سال ۱۳۶۶ هجری قمری (۱۳۲۵ هجری شمسی) گردید؛ با این وجود شاید مسامح تا
وجاهت سید محمد شیرازی می پذیرفت تا وی به عنوان جوانی متولد ۱۳۴۷ هجری
قمری (۱۳۰۵ هجری شمسی)، پس از وفات پدر، در سن حدودا سی سالگی بر مقام
اجتهاد دست یافته باشد؛ اما به هیچ عنوان چنین تصوری از برای سه پسر دیگر
آیت الله سید مهدی متصور نبود؛ چه آنکه ایشان را پس از پدر بتوان مرجع و
جایز التقلید قلمداد نمود. 

بر
این اساس قطع به یقین سید صادق در زمان فوت پدر در سال ۱۳۳۹ هجری شمسی،
نوجوانی تازه بلوغ یافته محسوب می گردید که کسوت لباس روحانیت از برای وی
تنها به عنوان پوشش و لباسی بیرونی موضوعیت داشت و لاغیر؛ زیرا لباس و پوشش
بیرونی مردان در خاندان شیرازی از قدیم الایام عبا و عمامه بوده و این رسم
تا به امروز نیز در میان خاندان ایشان رواج دارد که فرزندان ذکورشان را از
۱۰ سالگی چنین لباسی بر تن می نمایند. 

با
این همه تفکر و سیره ی موروثیت مرجعیت در بیت شیرازی، موجب گردید تا ایشان
سید محمد سی و چند ساله را پس از وفات پدر به عنوان مرجع اعلم به مرجعیت
رسانده و سید صادق و سید حسن و سید مجتبی نیز در کنار ایشان، به عنوان
مجتهد معرفی و اصحاب استفتاء وی را تشکیل دهند؛ البته در این میان سید حسن
شیرازی پس از چندی عازم شامات گردید و به فعالیت‌های خود توسعه داد و علاوه
بر سوریه در لبنان و مصر نیز به فعالیت پرداخت و در این زمینه با امام
موسی صدر نیز روابط حسنه‌ای برقرار نمود؛ روابطی که در نهایت به سبب تفکرات
قشری و متعصبانه ی سید حسن پس از چندی به تیرگی انجامید و کار اختلاف وی
با امام موسی صدر تا به جایی رسید که امام خمینی، پرداخت سهم امام به طلاب و
شاگردان سید حسن شیرازی را حرام اعلام کرد و در مقابل سازمان امنیت رژیم
پهلوی (ساواک) نیز برای قدرت‌گیری سید حسن تلاشهای بسیاری نمود؛ تلاشهایی
که شهید چمران در جایی به آن اشاره و رسما اعلام می کند که طرفداران سید
حسن با جنگ تبلیغاتی اعصاب ما را ناراحت می‌نمایند و شهدای ما را مسخره
کرده، می‌گویند شهید نیستند زیرا فتوایی برای قتال از مرجع که لابد همان
سید حسن شیرازی است وجود ندارد…

و
از دیگر سو نیز سید مجتبی که در دوران پهلوی به ایران آمده بود نیز با
پیروزی انقلاب اسلامی، به سرعت به دامان انگلیس رفته، مقیم لندن شد و در
آنجا فعالیتهای به اصلاح اسلامی و تبلیغی خود را پیگیری نموده و در این
میان تنها سید صادق دوشادوش سید محمد در سال ۱۳۴۹ هجری شمسی به کویت عظیمت
نموده و پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ هجری شمسی به قم آمده و
کربلاییها را تحت لوای حزب شیرازیها و مرجعیت نوادگان میرزای شیرازی
سازماندهی نمودند.

در مجموع باید دانست که اعلام مرجعیت سید
محمد شیرازی اگر چه در ابتدا با مخالفتهای شدید و موضع گیری وسیع علمای
تراز اول آن دوران از جمله آیت الله سید ابوالقاسم خویی و مرحوم آیت الله
سید محمود حسینی شاهرودی همراه و حتی مورد انکار استاد وی آقای شیخ یوسف
حایری قرار گرفت، اما به مرور زمان و به سبب توانمندی ایشان بر ایجاد
استحکام سازمانی قوی از کربلاییها، حول خود و متحزب نمودن جمعی از روحانیون
که اگر چه وزنه علمی بالایی نداشتند و چندان مشهور و سرشناس نبودند، اما
با انتشار اعلامیه‌ای به اعلمیت و جایزالتقلید بودن ایشان گواهی و با تلاش
بسیار این اعلامیه را به سرعت در سراسر عراق و همچنین کویت پخش نموده؛ در
نهایت همه ی این اقدامات موجب شد تا سید محمد بتواند بر اوضاع مسلط و
مرجعیت خود را قوت بخشیده و سازمانی حزبی از کربلاییها را تحت مرجعیت خود،
به گونه ای هماهنگ و یک‌نواخت سامان دهد که با حرکتی برنامه ریزی شده
مرجعیت را به عنوان امری وراثتی در بیت شیرازی مبدل و تفکر وراثتی بودن
مرجعیت از برای نسل میرزای شیرازی را به عنوان تصوری غیر قابل انکار در
ایشان نهادینه سازد.

مرحوم آیت‌الله خاتم یزدی در خاطرات (لینک) خود
درباره چگونگی اعلام مرجعیت و فعالیت‏‌های مرحوم آیت‌الله سیدمحمد شیرازی و
موضع‌گیری‌اش درباره انقلاب، امام خمینی(ره) و نظام اسلامی می‌گویند. این
مطالب به نقل از کتاب خاطرات ایشان نقل می‌گردد:

منبع: خاطرات آیت‌الله خاتم یزدی، چاپ اول، بهار ۱۳۸۱، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی

چگونگی اعلام مرجعیت آیت‌‏الله شیرازی

آقای
سیدمحمد شیرازی چند سال بعد از رحلت پدرش و تقریباً در عنفوان جوانی، ادعای
مرجعیت کرد و جمعی از روحانیون نیز که وزنه علمی بالایی نداشتند و چندان
مشهور و سرشناس نبودند، با انتشار اعلامیه‌ای به اعلمیت و جایزالتقلید بودن
ایشان گواهی دادند و این اعلامیه به سرعت در سراسر عراق و همچنین کویت پخش
گردید.

گفتنی
است که این عده حدود پانزده نفری چنان در دفاع و طرف‌داری از آقای شیرازی
مصمم و داغ بودند که مرحوم آقای خویی گفته بود اگر من چنین طرف‌دارانی
داشتم دنیا را می‌گرفتم! … بنده با شناختی که از اوضاع نجف و بیوت علما و
بزرگان داشتم می‌دانستم که اگر آقای شیرازی به همین ترتیب و بدون یک حامی و
پشتیبان قوی به کارش ادامه بدهد، دیگران عرصه را بر او به کلی تنگ خواهند
کرد و حتی نمی‌گذارند که ایشان در عراق بماند و به زندگی معمولی خویش
بپردازد؛ تا چه رسد به ادعای مرجعیت، حضرت امام را به عنوان مرجع اعلم
معرفی نماید تا اولاً از خطراتی که ایشان را تهدید می‌کند در امان بماند و
پانیاً از پشتیبانی و حمایت امام در آینده برخوردار شود. روی این حساب، من
دغدغه فکری‌ام را با آقای سیدمنیرالدین شیرازی[۲] که از دوستان بود در ضمن
با آقای شیرازی هم دوست و رفیق و هم‌شهری بود، در میان گذاشتم و از ایشان
خواستم که در این زمینه با آقای شیرازی گفت‌وگو کند و به ایشان گوش‌زد
نماید که اگر ایشان خواسته باشد در وضعیت کنونی بر ادعای مرجعیت خود
پافشاری کند، افراد صاحب نفوذی هستند که می‌توانند اجتهاد وی را نیز زیر
سئوال ببرند و انکار کنند و در این صورت در سالیان بعد هم ایشان نمی‌تواند
وارد عرصه مرجعیت شود، به همین جهت بهتر است ایشان فعلاً از دعوای مرجعیت
دست بردارد و امام را به عنوان مرجع تقلید معرفی کند. به این ترتیب آقای
سیدمنیرالدین به ملاقات آقای شیرازی رفت و در این مورد با ایشان گفت‌وگو
کرد … موقعی که من خدمت ایشان [آقای سیدمنیرالدین] رسیدم گفت: جواب آقای
شیرازی این بود که دوستان صلاح ندیدند که من، مردم را به آقای خمینی ارجاع
بدهم؛ بنابراین بنده بر سر همان ادعای مرجعیت و الامام المجدد بودن هستم و
خداوند ما را از شر اغیار حفظ خواهد کرد. (صص ۱۷۱-۱۶۹)

آغاز حملات علیه آقای شیرازی

همان‌طور
که پیش‌بینی می‌شد با رحلت [آیت‏‌الله العظمی] آقای حکیم و به عرصه آمدن
مراجع جدید، حملاتی علیه آقای شیرازی تدارک دیده شد. [آیت‌‏الله العظمی]
آقای خویی و [آیت‏‌الله العظمی] آقای شاهرودی هر یک به طور جداگانه
اعلامیه‌ای علیه ایشان صادر کردند. آقای شاهرودی در اعلامیه‌اش متذکر شده
بود که آقای شیرازی مجتهد نیست و شاهد بر این مدعا، نیز استاد وی آقای شیخ
یوسف حائری است که در نوشته‌ای تصریح کرده، آقای شیرازی به حد اجتهاد
نرسیده است. در مرحله بعد حملات، شدت بیشتری پیدا کرد و مرحوم آقای خویی در
سئوالی که از ایشان شده بود طوری جواب داده بود که حیثیت ایشان خدشه دار
شد … مرحوم آقای خویی در جواب مرقوم کرده بود که کار این سید، شبه‌ناک است و
دادن وجوهات به وی جایز نیست.(صص۱۷۳)

    سکوت حضرت امام در قبال اعمال و رفتار آقای شیرازی

    با این که در بدو ورود امام به عراق و به ویژه شهر کربلا آقای شیرازی استقبال شایانی از ایشان کرد و رابطه خوب و گرمی بین‌شان پدید آمد، منتهی بعداً این ارتباط به سردی گرایید و در سفرهای بعدی حضرت امام به کربلا، توجهی از سوی آقای شیرازی نشان داده نمی‌شد و یا وقتی ایشان به نجف می‌آمد به ملاقات حضرت امام نمی‌رفت. به هر حال این وضعیت به همین صورت تا زمان عزیمت آقای شیرازی به کویت ادامه یافت اما بعد از استقرار ایشان در کویت، دوستان و حامیان ایشان حملاتی را علیه امام ترتیب دادند و شروع به بدگویی و بستن اتهام‌های ناروا علیه ایشان کردند و در این زمینه بعضی از نزدیکان آقای شیرازی به ویژه فالی[۳] با تفسیق و حتی تکفیر حضرت امام کار را به اوج خود رساندند و این ناسزاها از آن زمان و حتی بعد از ورود آقای شیرازی به ایران ادامه یافت.

    در زمینه مسائل سیاسی نیز بعضی از دوستان و هواداران حضرت امام مثل آقای محتشمی[۴] و آقای فردوسی‌پور[۵] که برای سخنرانی و امور دیگر به کویت می‌رفتند، نقل می‌کردند که بیت و بیرونی آقای شیرازی، پاتوق مأموران ساواک ایران است و خود ایشان هم به ما توصیه می‌کند که دست از مبارزه علیه شاه برداریم و سخنی بر ضد رژیم نگوییم. آقای مهری[۶] که نیز از طرف‌داران سرسخت امام و نماینده ایشان در کویت بود، به جهت آشنایی با کارها و فعالیت‌های سیاسی سیدمحمدشیرازی، وی را تکفیر و حتی ایشان را از شاه بدتر می‌دانست. (صص۱۷۳ـ۱۷۴)

    امام و آقای شیرازی

    با وصف حال حضرت امام در تمام این مراحل از موضع‌گیری صریح و علنی درباره ایشان از نشر سیاسی و همچنین اجتهاد و عدالت خودداری می‌کرد. یادم می‌آید که یک بار جمعی از کویتی‌ها که علی‌الظاهر وادار شده بودند، خدمت امام رسیدند و درباره آقای شیرازی و این که ایشان مجتهد و عادل هست یا نه، سئوال نمودند؛ ولی حضرت امام نفیاً یا اثباتاً جوابی ندادند که موجب ناراحتی این‌ها و بعضی از بزرگان مثل آقای خویی شده بود. (ص۱۷۴)

بر این اساس مرجعیت سید صادق به گونه ای کاملا سهل حاصل گردید؛ زیرا تشکیلات حزبی کربلاییها در زمان حیات سید محمد مبادرت به طرح مرجعیت سید صادق نموده و موجب شد تا پس از وفات سید محمد در ۲۷ آذر ۱۳۸۰ هجری شمسی، مرجعیت عامه به گونه ای کاملا برنامه ریزی شده و به صورتی امری بدیهی بر سید صادق اطلاق گردد؛ از این جهت تشکیلات حزبی سید محمد طی ۴۰ سال فعالیت مداوم و سازمان یافته وی و ارتباط ایشان با همه کربلایی‌ها در اقصی نقاط جهان موجب شد تا حرکت یک‌نواخت و برنامه ‌ریزی شدهای از برای مرجعیت سید صادق به جای برادر در زمان حیات سید محمد آغاز گردد؛ حرکتی ویژه ای که در نهایت موجب شد تا بعد از فوت ایشان در شهر قم، عملا سید صادق به عنوان بزرگ خاندان شیرازیها، به سرعت مبدیل به آیت الله العظمی و معروف به مرجع عالیقدر جهان تشیع گردد.

مبدل سازی سید صادق به آیت الله العظمی در
سال ۱۳۸۰ هجری شمسی، همراه با گسترش شدید فضای رسانه ای و تغییرات اساسی در
روند اطلاع رسانی و ارتباطات در ایران و به طور کلی در سطح جهان بود؛
موضوعی که سبب شد تا روند فعالیت حزب کربلاییها حول بیت شیرازی، ماهیتی
سایبری یافته و فعالیتهای جریان شیرازی در حوزه های مختلف، بر بهره کشی
حداکثری ایشان از ظرفیت فضای سایبر و حول استفاده ی حداکثری از قاب مدیا
(Medium) استوار گردد.

البته از
آنجا که جریان شیرازیها امام حسین علیه اسلام را ما یملک خود دانسته و امر
مرجعیت را ودیعه ای الهی در خاندان خود می دانند، لذا حضور پر رنگ این جریان در فضای سایبر نیز عموما با بِرند و عنوان امام حسین و مرجعیت همراه
بوده و این همه در حالی است که فعالیتهای رسانه ای سید صادق را نمی توان
منحصر در تمرکز ایشان بر موارد اختلافی میان شیعه و اهل سنت دانست و حضور
فعال ایشان در تعارض با نظام اسلامی، به عنوان ام القری، به گونه ای ویژه
قابل ملاحضه می باشد که مصداق آن را می توان در نقش این جریان و شبکه های
ایشان، طی وقایع فتنه ی ۱۳۸۸، به روشنی پیگیری نمود. 

به
عبارتی دیگر، اگر چه سید صادق همانگونه که هیچ گاه سید محمد با نظام
اسلامی دل صاف ننمود، همواره بر مخالفت با جمهوری اسلامی مصر می باشد، اما
اصرار او در زمان آیت الله العظمی، بر خلاف برادرش سمت و سویی جدید به خود
گرفته و در این راستا جریان شیرازی‌ها حتی از جسم سید محمد برای اعلام
مواضع سیاسی‌شان علیه نظام جمهوری اسلامی دریغ نکرده و علی‌رغم اینکه به
دستور رهبری در صحن حرم حضرت معصومه برای قبر سید محمد شیرازی جایابی صورت
گرفته بود، اما جریان شیرازی در یک اقدام کاملا هماهنگ، تشییع جنازه سید
محمد را به یک میتینگ سیاسی مبدل و اقدام به ایجاد بلوا و آشوب در قم
نمودند که در این میان اگر چه نیروهای امنیتی در مقابل ایجاد چنین آشوبی
ایستادگی کرده و تابوت سید محمد شیرازی را برای دفن به حرم مطهر انتقال
دادند، اما این ماجرا تا سال‌ها مستمسکی از برای فحاشی و حمله جریان شیرازی به شخص مقام معظم رهبری و ابراز انزار از نظام جمهوری اسلامی قرار
گرفت.

همچنین
رویکرد شیرازیها در اصرار بر تقابل خود با نظام اسلامی موجب شد تا این جریان در طی فتنه ی ۸۸، به صورت کامل در برابر نظام اسلامی بسیج نماید که در
این راستا حضور فعال شخص سید صادق در دوران فتنه و سخنرانیهای عجیب وی در
دفاع از منافقین و بهاییان و اهانت کنندگان به امام حسین علیه السلام را می
توان مصداقی بارز از برای سمت و سوی جدید فعالیت ضد نظام اسلامی جریان شیرازیها ارزیابی نمود؛ سمت و سویی جدیدی که موجب شادمانی گسترده و
حمایتهای بی دریغ آمریکاییها و انگلیسیها از این جریان و در اختیار قرار
دادن مقادیر قابل توجهی از امکانات به منظور تحقق اهداف ایشان گردیده است. 

بخشی از سخنرانی سید صادق شیرازی در تاریخ ۲۴ بهمن ماه ۱۳۸۸ هجری شمسی:
“جوونا
گول نخورید مثل پدراتون که بعضیهاشون گول خوردن نشید تاریخ پیغمبر رو
خودتون بخونید هر چی میگن نگید راست میگه! نگید درست میگه… کشور اسلامی
مردمش انقلاب میکنن برید ببیند اون وقت این حکومتی که به اسم مردم اومده با
باتوم میاد میزنه مردم رو! این اسلام نیست! این زیبا نیست! با این اسلام
می خوایم دنیا رو دعوت کنیم به اسلام! مگه منافق رو باید کشت؟ پیغمبر خدا
یه دونه منافق نکشتن!!…. وقتی در حکومت اسلامی ملت خودش رو به خاطر اینکه
یه تظاهرات کرده با باتوم میزنه میکشه به خاک و خون میکشه چه توقع هست
توقعی هم ندارم … خزی دنیاست که خود ملت خودشون لعن شون میکنه شب نامه
ضدشون می نویسه یه خورده توسعه پیدا کرد انقلاب می کنه اون رو هم میکُشه یا
حبس میکنه … فکر میکنید کشور اسلامی اسمش فقط اسلامیه پیغمبر همین بودن
این مسئولیت من و شماست در هر مسئولیتی هستیم هر قدر قدرت داریم اینو به
دنیا نشون بدیم تاریخ پیغمبر خدا رو نشون بدیم.”

در
مجموع جریان شیرازیها امروزه تحت سرپرستی سید صادق، علاوه بر آنکه وهن
شیعه، در منظر عموم انسانهای مسلمان و غیر مسلمان فراهم می سازد؛ مواضع
وحدت بخش امام امت در بیداری اسلامی را نیز هدف هجوم خود قرار داده و با
تزریق منابع نامعلوم و البته نامحدود مالی، اقدام به فحاشی و توهین به
مقدسات اهل سنت نموده و با ترویج برخی شعائری که موجب تفرقه اساسی بین
برادران سنی و شیعه می شود، همانند تشویق به برگزاری و نمایش رسانه ای هفته
برائت در طول هفته وحدت و ترسیم و ترویج رسانه ای عید غدیر ثانی، بر موضع
طرفداری احمقانه از شیعه برآمده و در عین حال با فحاشی نسبت به مقام معظم
رهبری، بعد از تکفیری ها، تنها جریان مسلمانی محسوب می شوند که علیه سید
حسن نصرالله در لبنان فعالیت می کنند.

و
این همه در حالی است که باید دانست که اگر چه روزگانی امام خمینی رحمه
الله علیه به تبیین حد و مرزی جدید از دشمنی دشمنان تحت لوای اسلام مبادرت و
اسلام آمریکایی را در قاعده ی عُمالی همچون سران برخی از کشورهای عربی
ترسیم فرمودند؛ در این زمان نیز امام خامنه ای حفظه الله به تبیین حد و
مرزی جدید از دشمنی دشمنان تحت لوای به ظاهر شیعه اقدام فرموده و شیعه ی
انگلیسی را ترسیم و می فرمایند:

دشمنان
دنیای اسلام دنبال این فکرند، دنبال این نقشه‌اند. خوب فهمیدند که اگر در
دنیای اسلام مذاهب اسلامی گریبان یکدیگر را بگیرند و کشمکش با همدیگر را
شروع کنند، رژیم غاصب صهیونیست نفس راحتی خواهد کشید؛ این را خوب فهمیدند،
درست فهمیدند؛ لذا از یک طرف گروه‌های تکفیری را به راه می‌اندازند که نه
فقط شیعه را تکفیر کنند، بلکه بسیاری از فِرق اهل سنّت را هم تکفیر کنند؛
از آن طرف هم یک عدّه مزدور را به راه بیندازند که برای این آتش هیمه فراهم
کنند، بنزین روی آتش بریزند؛ که می‌بینید، می شنوید، یا خبر دارید. وسائل
ارتباط جمعی و رسانه در اختیار اینها می گذارند؛ در کجا؟ در آمریکا! در
کجا؟ در لندن! آن تشیّعی که از لندن و از آمریکا بخواهد برای دنیا پخش
بشود، آن تشیّع به درد شیعه نمی خورد.
بیانات امام خامنه ای در دیدار با کارگزاران حج در تاریخ ۲۰ شهریورماه ۱۳۹۲ هجری شمسی

……………………………

پی نوشت :

[۶]. مرحوم آیت‏‌الله عباس مهری.

منبع : فتن