شب قدر در بین همه ادیان مورد تأکید انبیای الهی بوده است

به گزارش ردنا (ادیان‌نیوز)؛ بی شک در بین ایام و لیالی سال شبی به عظمت و اهمیت قدر نمی رسد، شبی که در وصف آن قرآن کریم سخن ها گفته و روایات ما بر اهمیت و لزوم درک آن مطلب ها گفته اند.

به دهه سوم ماه رمضان رسیده ایم، دو شب از شب های با عظمت قدر را پشت سر گذاشته ایم و در آستانه شب سوم از این لیالی شریف هستیم؛ اما آیا توانسته ایم و می توانیم به نحو مطلوب از این شب ها استفاده کرده و تقدیر و سرنوشت خوبی برای خود رقم بزنیم؟

از این رو استفاده از دعاها، مناجات ها و نمازها و توصیه هایی که برای این شب در روایات ما مطرح شده بسیار می‌تواند زمینه را برای استفاده هرچه بیشتر از این فرصت گرانسنگ فراهم کند؛ فرصتی که معلوم نیست سال آینده نصیب ما بشود، کدام یک از ۶۸۵۴ نفری که تا امروز جان خود را به دلیل ویروس کرونا تنها در ایران از دست داده اند، سال گذشته فکر این را می کردند که قرار است تا سال بعد، مبتلا به یک بیماری شدید شده و از دنیا بروند.

هیچ یک از ما از زمان و مکانی که در آن خواهیم مرد، خبر نداریم پس چه بهتر که از این فرصت های نابی که خداوند متعال در اختیار ما قرار داده نهایت استفاده را ببریم و با توشه ای سنگین از ثواب و طاعت و عبادت رخت از این دنیا بسته و به دیار باقی برویم.

به همین مناسبت در آستانه شب قدر، با «علی شیرخانی» رئیس انجمن مطالعات سیاسی حوزه علمیه قم، طلبه درس خارج حوزه و استاد حوزه و دانشگاه به گفت‌وگو نشسته ایم که متن این گفت‌وگو به شرح زیر است:

ابتدا برای ما بگویید چرا برخی زمان ها و روزها و شب ها از اهمیت برخوردارند؟

ما انسان ها در زندگی خودمان از وقتی که خودمان را شناختیم برخی از روزها یا برخی از زمان ها برای ما اولویت دارد مثلا فردی زمان ازدواجش یا تولد همسرش یا زمان فارغ التحصیلی از دانشگاه برای او اهمیت دارد و سالروز آن زمان برای آن فرد تداعی کننده زمان خوب و روز خوب یا شب خوب است و تا آن جا که ممکن باشد انسان ها در ایامی که زندگی می‌کنند، سعی می‌کنند آن زمان خوب را به دست بیاورند، جشن بگیرند و هدیه ای بدهند و این زمان مطلوب برای آنها باقی بماند.

همه انسان ها به برخی زمان ها علاقه دارند

انسان ها بر اساس این دوست داشتنی ها و علاقه مندی های خود این زمان ها را به یاد می آورند و معمولا برای آن ها یکی دو زمان مهم است که برای آن برنامه ریزی می‌کنند.

حال می گوییم، انسان مخلوق خداوند متعال است و خداند کل خمیر مایه، فطرت، اصالت و وجود او را خلق کرده و می‌داند چگونه است و چون از رگ گردن به انسان نزدیکتر است، بر همین اساس برای رشد و ترقی او با عقل که پیامبر درونی است و پیامبران بیرونی به کمک او آمده است.

این پیامبران بیرونی یک سری مطالبی را برای رشد و کمال و سعادت انسان ها گفته اند و به عبارت دیگر خلقتی که ذات باری تعالی انجام داده باشد (خلقت تکوینی حیات بشری و خلقت انسان) به گونه ای است که امکاناتی در اختیار انسان قرار می گیرد و از آن طرف وظایفی هم دارد و با توجه به آیه «نفحت فیه من روحی» انسان چون روح الهی دارد، باید از فطرت الله باشد؛ این جا است که ذات خداوند می‌فرماید: من علاوه بر عقل و پیامبر درونی، پیامبر بیرونی هم برای شما قرار داده ام که آنها یک سری وظایف و اخلاق و هنجاریات را بیان کرده اند.

از جمله چیزهایی که پیامبران در طول تاریخ گفته اند و مردم را به استفاده از آن توصیه کرده اند، که روایت هم داریم در همیشه تاریخ بوده است شب قدر است.

یعنی شب قدر ویژه مسلمان ها نیست و در میان اقوام دیگر هم بوده است؟

همانطور که گفتیم شب قدر فقط ویژه ما نیست، شب قدر در میان همه انبیاء بوده است و این مطلب را روایات تأکید می‌کنند، از این رو شب قدر یکی از شب هایی است که خداوند در نظام خلقتی برای انسان قرار داده تا انسان در آن شب یک سری از وظایفی که انبیاء بیرونی مطرح کرده ند و با تأملات عقلانی نیز می‌توان به آن رسید، در آن شب عمل کنند، مثل همان چیزی که گفتیم همه ما یک روزی داریم که آن را گرامی می داریم و به آن عمل می کنیم و شادمان هستیم.

شب قدر در دیگر ادیان الهی هم بوده است

از این زاویه وقتی نگاه می کنیم که خداوند یک زمانی را برای انسان جعل و تشریع بنماید و وظایف و اعمال آن را از طریق پیامبران ابلاغ کند، بیشتر به اهمیت آن پی می بریم، بنابراین پیامبران دیگر هم شب قدر داشته اند و در همان شب قدر قرآن نازل شده است همچنانکه در قرآن کریم می خوانیم «انا انزلناه فی لیله القدر».

از اهمیت این شب همین بس که قرآن در آن شب نازل شده است پس تا زمانی که انبیاء و تعالیم آنها باشد، شب قدر هم وجود داشته و وجود خواهد داشت و اختصاص به زمان گذشته و حال و آینده ندارد.

چرا خداوند شب قدر را به صورت کمی بهتر از هزار ماه بیان کرده است؟ دلیل این مثال چیست؟

شب قدر یک شب مبارک و با عظمتی برای انسان است که خداوند اراده کرده این شب قدر باشد، که ارزش و اهمیت آن هرگز قابل مقایسه با زمان های عادی و ماه ها و سال های ما نیست چون شب قدر با توجه به ویژگی هایی که دارد اصلا به زمان نمی آید.

دلیل تعبیر هزار ماه در قرآن

اما این که خداوند در قرآن کریم و در سوره قدر می‌فرماید: «لیله القدر خیر من الف شهر» یعنی شب قدر از هزار ماه بهتر است، برای تقریب به ذهن ناقص ما انسان ها است تا کمی بهتر اهمیت این شب را درک کنیم، بنابراین خداوند خواسته با تعبیر هزار ماه اهمیت و جایگاه این شب را برای ما بیان کند نه این که ارزش آن صرفا به همین مقدار منحصر باشد.

البته برخی از مفسران و علما نیز به صورت دیگری بیان کرده اند که هزار ماه حدود ۸۳ سال می‌شود که میزان عمر طبیعی هر انسانی است و انسان در شب قدر می‌تواند ره یک عمر را یک شب طی کند و بهترین سرنوشت ها را برای خود رقم بزند.

از دلائل اهمیت شب قدر برای ما بگویید.

شب قدر در آموزه های دینی ما شب نزول قرآن است که مباحث مربوط به نزول دفعی و تدریجی و انزال و تنزیل مطالبی است که در این جا مجال تفصیل آن نیست، اما به طور اجمال طبق حکمت الهی، قرآن کریم در این شب یک باره بر قلب مبارک پیامبر نازل شده و تفصیل آن در طول ۲۳ سال نازل شده است.

قرآن کتاب انسان سازی است

قرآن کتاب انسان سازی است و همه چیز در آن وجود دارد همچنانکه در خود قرآن کریم می خوانیم: «ولا رطب و لایابس الا فی کتاب مبین» یعنی هیچ تر و خشکی نیست مگر این که در قرآن مطرح شده، بنابراین شب قدر از این منظر اهمیت پیدا می‌کند.

جنبه دیگر این است که تقدیر امور در شب قدر صورت می گیرد، قدر یعنی مقدر کردن و اندازه گیری کردن که در سوره دخان هم می خوانیم «فیها یفرغ کل امر حکیم» یعنی امور مهم در آن شب نمایان می‌شود و این هم یکی از ویژگی هایی است برای این که انسان ها یک سال خوب را برای خود رقم بزنند و به گونه ای در خانه الهی بروند که مقدرات مطلوب برای آنها رقم بخورد.

با توجه به این مسائل است که انسان در شب قدر باید آن قدر به درگاه خداوند تضرع کند و تلاش برای رسیدن به قرب الهی داشته باشد تا در طول سال بر اساس آن مقدرات همواره یک انسان خدایی باشد و زندگی خدایی باشد و رزق و روزی حلال و پاک و واسع نیز به دست بیاورد.

در ارتباط با نزول ملائکه و روح به زمین در شب قدر هم توضیح بدهید.

ویژگی دیگر شب قدر، نزول ملائکه و روح به زمین است، یعنی در این شب تمام فرشتگان وارد زمین می شوند و تا هنگام اذان صبح مقدرات یک ساله آنها را رقم می زنند و به امضای آخرین ذخیره الهی یعنی امام زمان(عج) می رسانند و وقتی انسان ها بدانند که ملائکه در زمین هستند و خداوند آنها را به زمین نازل کرده است و با رقم زدن تقدیر انسان به سدره المنتهی برمی گردند باید به خود ببالند که چنین زمانی را به دست آورده اند و در آن زمان می خواهند با خدا ارتباط برقرار کنند.

منظور از ملائکه مشخص است که به معنای فرشتگان است ولی این که منظور از «روح» کیست؟ آیا جبرئیل است یا از سنخ ملائکه نیست و موجودی از سنخ روح الهی است، تفاصیلی وجود دارد که به آن وارد نمی شویم.

در ادامه سوره قدر می خوانیم «سلام هی حتی مطلع الفجر» بنابراین از دیگر ویژگی های این شب، سلام امنیت توسط ملائکه به زمینیان است؛ سلام و سلامت به معنای عاری بودن از آفات ظاهری و باطنی است و در این شب سلم و سلام تا زمانی که فجر طلوع می‌کند وجود دارد، بنابراین باید تلاش کنیم از این سلم و سلامی که خداوند مقدر کرده است و قرآن در این شب نازل شده و اعمال ما رقم می خورد تا جایی که ممکن است استفاده کنیم.

چطور می توانیم از این شب نهایت استفاده را ببریم؟

کسی که یک روز به یاد ماندنی داشته باشد سعی می‌کند در سالروز آن افراد و بستگان خودش را دعوت کند و تلاش کند تا به آن ها خوش بگذرد و احیانا اگر ناراحتی باشد آن را برطرف می‌کند، بنابراین چون در این شب قدری که این ویژگی های مهم در آن رقم می خورد قرار داریم باید سعی بکنیم از ابتدای شب راز و نیاز به درگاه بی نیاز مطلق داشته باشیم.

همه باید به ضعف خود در برابر خدا اعتراف کنیم

همه باید به ضعف خود در برابر خدا اعتراف کنیم و همواره باید بگوییم خدایا ما ضعیف هستیم و آن چه صلاح ما است از خزینه الهی خودت می خواهیم و بهترین تقدیرات و سرنوشت ها را برای ما ناتوان ها رقم بزند که تا سال بعد بتوانیم بنده خوبی برای خدا باشیم و یک انسان خوبی برای دیگر بندگان باشیم چون انسان های دیگر نیز مخلوق خداوند هستند.

یک صیاد وقتی به عمق دریای پر از گوهر می رود و از قضاء فرصت زیادی هم برای صید ندارد به دنبال درها و گوهرها و جواهرات ناب می رود، بنابراین با توجه به فضائلی که برای این شب بیان شده باید از اعمال، دعاها و نمازهای این شب نهایت استفاده را ببریم و بتوانیم به فکر دیگران هم باشیم.

به طور کلی در رابطه با شب های قدر سخن فراوان گفته شده و همچنان بیان می‌شود و هر سال هم تکرار می‌شود که بسیار هم پسندیده است، اما باید بدانیم که فرصت ها مثل ابر می گذرند، الان یک شب از شب های قدر گذشته و امیدواریم در این دو شب باقی مانده بهترین استفاده را ببریم.