تفسیر مراتب اشک بر عزای امام حسین (ع)

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، حجت‌‎الاسلام والمسلمین مرتضی وافی، مدیر بنیاد بین‌المللی صحیفه سجادیه از قم، با اشاره به اینکه جریان اشک و روضه آغاز جریان‌سازی هیئت‌های مذهبی است، اظهار کرد: مهم‌ترین مسئله در جریان روضه و توسل، اشک است اما هر اشک ریختن نمی‌تواند نماد یک حال معنوی باشد و هر حال معنوی نیز صرفا با اشک ریختن به‌وجود نمی‌آید زیرا تنها یکی از مراتب اشک، جاری شدن آن بر صورت انسان است.

وی با اشاره به اینکه در بخشی از کتاب «رحمت واسعه» به تألیف مرحوم آیت‌الله بهجت، مراتب اشک تشریح شده است، ادامه داد: جریان اشک تنها اشک بر مصیبت و مرحله نازل آن یعنی اشک عاطفی نیست؛ امام صادق(ع) در حدیثی می‌فرماید: «مَن بَکی أَو أَبکی أَو تَباکی فی مُصیبهِ الحُسین حُرِّمَت جَسَدَهُ علی النار و وَجَبَت لَهُ الجَنَّه؛ هرکس در مصیبت امام حسین بگرید یا بگریاند و یا اگر گریه‌اش نیامد خود را به حالت گریه بزند، جسدش بر آتش حرام شده و بهشت بر او واجب می‌شود»؛ در یکی از مجالس عزاداری امام حسین(ع) درباره مفهوم «تباکی» در این حدیث معروف، از مرحوم آیت‌الله بهجت سؤال کردم که ایشان در پاسخ بر این موضوع تأکید کردند که «تباکی یعنی انسان در اعماق وجود خویش میل به گریه بر عزای حسین(ع) را داشته باشد.»

وافی با بیان اینکه اولین مرتبه اشک، میل به اشک ریختن در اعماق وجود انسان است، اظهار کرد: دومین مرتبه آن، اشک عاطفی، سومین مرتبه، اشک شوق و چهارمین مرتبه آن اشک خوف است. اشک عاطفی که در اثر شنیدن روضه اباعبدالله‌الحسین(ع) به‌وجود می‌آید، اشک شوق نیز در ادامه مجلس عزاداری جاری می‌شود و علت آن است که انسان از توفیق حضور در مجلس روضه امام حسین(ع) اشک شوق بر صورتش جاری می‌شود.

وی ادامه داد: اشک خوف نیز زمانی اتفاق می‌افتد که مستمع با شنیدن جریان و سیره امام حسین(ع)، خود را در آن زمان متصور می‌شود که آیا در سپاه دشمنان و در مخالفت با خاندان اباعبدالله‌الحسین(ع) شمشیر می‌زد؟، اشک محرومیت از نصرت نیز مرتبه دیگر اشک بر عزای امام حسین(ع) است.

وافی گفت: علامه محمدتقی جعفری در کتاب «حسین شهید فرهنگ پیشروی انسانیت» آورده‌‎است: «احساساتی که در مجلس اهل بیت‌(ع) و عزای اباعبدالله‌الحسین(ع) است از جنس احساسات برین است، منظور آن است که در وجود انسان عواطف و احساسات است و عقل حاکم بر آن احساسات است، اما در مجلس عزای امام حسین(ع) این رابطه معکوس است یعنی گاهی اوقات یک قطره اشک بر عزای امام حسین(ع) فکر و اخلاق انسان را تغییر می‌دهد و لذا مبلغان باید مردم را نسبت به این موضوع آگاه کنند.

روضه کارخانه انسان‌سازی است
وی با اشاره به اینکه جریان روضه یک راهبرد است، بیان کرد: روضه، کارخانه انسان‌سازی است و در روضه امام حسین(ع) و یا در شب‌های قدر گاهی یک قطره اشک به انسان تلنگر و نهیب می‌زند و نباید آن را دست کم گرفت.

وافی با اشاره به اینکه سخنرانان برای اثرگذاری بیشتر آموزه‌های دینی در هیئت‌های مذهبی باید در پایان عرایض خود، روضه‌خوانی را آغاز کنند، افزود: سخنران باید زمانی که مستمع آمادگی شنیدن روضه امام حسین(ع) را دارد تشخیص داده و به هنگام روضه‌خوانی را آغاز کند.

وی با بیان اینکه روضه‌خوانی مجالس اباعبدالله‌الحسین(ع) با قرائت یک خطبه آغاز شود، اظهار کرد: پس از قرائت خطبه، شعرخوانی یا بیان روایتی از سیره اهل بیت(ع) یکی از راه‌های زمینه‌سازی روضه است که باید پیش از روضه‌خوانی انجام شود؛ سخنرانان از شعرهایی که باعث آشنایی مستمع با مقام سیدالشهدا(ع) می‌شود، استفاده کنند.

وافی با اشاره به مراتب ورود به ذکر مصیبت، یادآور شد: مراحل ورود به روضه‌خوانی شامل ترسیم مصیبت و صحنه وقایع کربلا، تجسم روضه برای مستمعین و پرورش مصیبت می‌شود؛ هنر روضه‌خوانی سخنران توجه به این نکته است که بدون مقدمه‌چینی وارد مقتل‌خوانی نشود و در ابتدا مستمع را برای شنیدن آن آماده‌سازی کند.