نقش ائمه(ع) در شفابخشی کرونا / مقوله معجزه باید در بستر تاریخ پیگیری شود

به گزارش خبرنگار ردنا (ادیان نیوز)، سید علیرضا واسعی، عضو هیئت علمی و دانشیار پژوهشکده علوم و فرهنگ اسلامی در این نشست اظهار کرد: در زمانه ای که مسئله کرونا پدید آمده و تمام جهانیان را گرفتار چنین معضلی کرده است می توان چنین پرسش مهمی را مطرح کرد که آیا اساساً ائمه می توانند در مسئله کرونا و عرصه های آن ورود کنند؟ قطعا از نقش آفرینی و میزان تصرف ائمه و معصومین در باور بنده شکی نیست، ولیکن اثبات چنین قضیه ای در نسبت با ائمه و امکان رخداد مقوله معجزه بایستی در بسترهای تاریخی دریافت و رهگیری شود.

شفابخشی از مقامات فرعی ائمه (ع) است نه اصلی

دانشیار پژوهشکده اسلام تمدنی مطرح کرد: شفابخشی و اینگونه کرامات که در تاریخ نقل شده است از مقامات اصلی ائمه(ع) نیست بلکه شفابخشی از مقامات فرعی ائمه و معصومین(ع) قلمداد می شود. آیا در شرایط خاص چنین چیزی امکان دارد و اگر دارد با چه شرایطی می توانسته روی دهد؟

واسعی با بیان اینکه در مسیر مطالعات تاریخی با اخبار و گزارش های فراوانی روبه رو هستیم که بنیانی ندارند، خاطرنشان کرد: در امکان عقلی و کلامیِ معجزات هیچ تردیدی وجود ندارد. محل بحث است چنین چیزی که امکان وقوع دارد، آیا واقع شده است یا نه؟ ضمن اینکه در مقولات علم معرفتی، ما نیازمند استدلال هستیم. مانند علم ریاضیات که معادلات آن بر اساس و پایه روابط و اصول منطقی ریاضیات محاسبه و پدید می آید. علم ریاضیات هیچ گاه بر اساس میزان تقوا و شرافت و دین و ایمان هیچ یک از محاسبگران ارزشی قائل نمی شود.

عروه الوثقی های نخی

عضو هیئت علمی و دانشیار پژوهشکده علوم و فرهنگ اسلامی اظهار کرد: در مسائل معرفتی ما تابع استدلال و برهان هستیم. امکان معجزه و وحی بر ائمه معصومین(ع) هم از نظر عقلی و هم علمی وجود داشته است اما پرسش این است که آیا چنین مسائلی در تاریخ رخ داده است یا خیر؟ چرا که در امور تکوینی میان آنچه که از خود امام صادر شده و به خود ایشان منتسب می شود با آن چه که ائمه فاعل آن امور نبودند بسیار تفاوت وجود دارد.

واسعی اضافه کرد: نظیر جریانات و اتفاقاتی که روز ولادت نبی اکرم (ص) بروز و ظهور داشته است. نمیتوان اینگونه رخدادهایی را به پای معجزات انبیاء نوشت! بی آنکه از ناحیه خود ائمه و انبیاء سر زده باشد. از این قبیل نمونه ها برای بسیاری دیگر از ائمه اطهار(ع)نقل شده است. اما اساساً پرداخت آنان از عهده و فاعلیت ائمه خارج می باشد. مانند روز ولادت پیامبر (ص) که هنوز پیغامبری و نبوتی حاصل نشده است. هنوز برگزیدگی از جانب خداوند انتساب و انتخابی صورت نپذیرفته است. لذا برخی مواقع انتظارات ما خیالی می شود و تمسک جستن به برخی ریسمان های نخی، کمکی برای ما نخواهد داشت.

وی اضافه کرد: هر آن چیزی که در حوزه امور دینی ما می شنویم نمی تواند قابل قبول باشد امور دینی بایستی به وسیله سنجه های درون و برون دینی ارزیابی و مورد راستی آزمایی قرار گیرد.

تاریخ؛ سرور و سالار شناساگر علوم است

عضو انجمن علمی ایرانی تاریخ اسلام خاطر نشان کرد: این پرسش که آیا معجزه امکان عقلی و علمی دارد یا خیر؟ سوالی از منظر فلسفی و کلامی مطرح شده است اما اینکه امکان خلق، بروز و ظهور چنین چیزی(مانند معجزه) وجود داشته است یا خیر؟ نکته ای مطرح شده است که فقط با علم تاریخ می توان به سراغ آن رفت تا دنبال پاسخ گشت.

مولف «راهبردهای ائمه (ع) در مواجهه با نا هنجاری های اجتماعی» بیان کرد: باید به وسیله دانش تاریخی که به مثابه دانشی مختص و ویژه برای حل تعریف شده وقایع و رخدادهاست، به سراغ قرآن، حدیث علی الخصوص وقوع معجزات ائمه و معصومین رفت و کنکاش کرد. معجزه و اتفاقاتی از این دست جز از مسیر تاریخی قابل شناسایی نیست. حتی قرآن و روایات متواتر نیز وجه تاریخی دارند و برای شناخت صحت آن و امکان وقوع پدیده ها بدان مراجعه می کنیم.

واسعی در توضیح انواع مواجهه با تاریخ به سه نوع آن اشاره و بیان کرد: نخست برای اعتبار سنجی، دوم برای فرهنگ سازی واقعه و حوادث مدنظر و نهایتا همسازی مجموع داده ها از مراحل این سه گانه ما و تاریخ می توان از آن ها نامبرد. ناگفته نماند که برای اعتبار سنجی داده های تاریخی بایستی بر اساس ملاک های تاریخی عمل کرد.

وی افزود: انتظاری که پیروان یک دین از امام و پیشوایان خویش دارند، نباید طوری باشد که حتی از عهده ملاک های تاریخی و امکان وقوع علمی و عقلی آن نیز خارج باشد. به طور کلی انتظارت و سطح توقع شیعیان از امامان سوال همواره مهمی است.

مواجهه امامیه و معتزله با قانون طبیعت

در ادامه این جلسه، حجت الاسلام و المسلمین رضا برنجکار، عضو هیئت علمی و استاد تمام دانشگاه تهران بیان کرد: نظریه های اسلامی در بحث قوانین طبیعی چهار دسته اند؛ نخست، اشاعره و نگاه آنان به مسئله قوانین طبیعت هست. علت از منظر اشاعره علم خداوند است. دسته دوم، ذات گرایان محسوب می شوند که ارسطو نماینده یونانی و ابن رشد نماینده فکری جهان اسلام در این دسته قرار می گیرند.

برنجکار در ادامه توضیح پارادایم های فکری چهارگانه و اصلی به شرح ادامه دسته دوم پرداخت و بیان کرد: افکار نمایندگان ذات گرایان در مواجهه و نسبت جهان فکری خویش با قوانین طبیعت را اینکه فرمول بندی می کنند که به عنوان مثال: آتش به ذات سوزاننده است و می سوزاند منطق فکری و حرکتی آنان اینگونه مطرح شده است.

وی تصریح کرد: بخش سوم، مختص فلاسفه اسلامی است. در آخر نیز، جریان امامیه و معتزله دسته بندی چهارم را شامل می شوند.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه رویکردِ جریانِ امامیه و معتزلیون تاحدودی بینابینی است، اظهار کرد: رویکرد نزدیک و پذیرفته شده تر در نزد بنده برای بحث امام و قوانین طبیعت، دسته بندی چهارم است. لذا با عینک جریان «امامیه» و «معتزله» ما با دو راه مواجه هستیم. ۱- مانند قوانین طبیعی همانگونه که پزشک براساس علم دانشگاهی-پزشکی به درمان و جراحی و … می پردازد، امام نیز براساس همین منطق و توسط علم لدنی خویش به درمان و هدایت گری می پردازد. ۲- ولایت امام هم از خداوند است و امام نیز خودش فاعل است و همه چیز از ید و اراده خداوند اعمال می شود.