محمد پناه زاده: حل معضل اعتیاد در گرو تقویت تجربه معنوی و تغییر در سیاست های غلط فرهنگی و اجتماعی است
این جامعه شناس حوزه خانواده در این نشست با اشاره به حل معضل اعتیاد از نگاه اجتماعی و فرهنگی بیان کرد: عقاید و باورهای مذهبی و معنوی به عنوان عوامل حمایتی هستند که از طریق امید ورزی، قدرت و معنابخشی به زندگی، فشار روانی زندگی را کاسته و کیفیت زندگی را به ویژه در افراد معتاد بهبود می بخشد. بایستی در این مدار از باورهای غلط و اشتباهات رایج و مرسوم فرهنگی، مذهبی و اجتماعی فاصله بگیریم.
به گزارش سرویس اجتماعی ردنا (ادیان نیوز)، نشست علمی نقش خانواده در پیشگیری از اعتیاد جوانان باهمکاری شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان قم و مجموعه بزرگ دنیای کتاب با حضور کارشناسان محترم آقایان محمد پناه زاده «جامعه شناس حوزه خانواده»، احمد ملکی «پژوهشگر اقتصادی حوزه اعتیاد» و دکتر بهشتی «کارشناس شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر کل استان قم» برگزار شد.
جامعه شناس حوزه خانواده در ابتدای سخنان خویش گفت: متاسفانه در جامعه ما به پدیده های اجتماعی و معضلات و آسیب های خیابانی با نگاه های صرف و تک بعدی نگریسته می شود. معضل اعتیاد یکی از آسیب های مهم اجتماعی محسوب می شود که باید درون ساختار و مجموعه ای از عوامل آن را بررسی کرد. چرا که جامعه شناسی این قابلیت را برای ما فراهم می آورد تا بفهمیم هر رخدادی از پدیده ها بر اثر برخورد چندین اتفاق بزرگ درون یک جامعه پدیدار می شود.
افزایش اعتیاد در جامعه بسیاری از سرمایه های کلان اجتماعی و مادی را به باد می دهد
محمد پناه زاده ادامه داد: داشتن اعتیاد به هرگونه مواد مخدر علاوه بر ایجاد زیان های جدی و خطرناک جسمی و روحی، عوارض و مشکلات فراوان اجتماعی و اقتصادی از قبیل افزایش جرایم مرتبط با مواد مخدر مانند جنایت و سرقت، فقر و تکدی گری و هدررفتن سرمایه های کلان اجتماعی و مادی کشور و سقوط بسیاری از ارزش ها و هنجارهای مذهبی، فرهنگی و اخلاقی را نیز به دنبال دارد. این موارد با کمی نگریستن و ایستادن بر سر چهارراه ها و خیابان ها به راحتی برای افراد قابل درک است.
گسترش گفتمان پزشکی نباید جا را برای دیدگاه های اجتماعی و مقولات فرهنگی تنگ کند
این پژوهشگر و محقق اجتماعی با اشاره به طرح واره های درمانی مختلفی که برای حل معضل اعتیاد ارائه شده است، تصریح کرد: اعتیاد به مواد مخدر به عنوان یک پدیده چندبعدی اجتماعی، به تدریج از حوزه اجتماعی خارج شده و تحت سیطره گفتمان پزشکی قرار گرفت. اما پزشکی شدن جامعه به معنای نفوذ و گسترش گفتمان پزشکی در مقولات اجتماعی نباید باعث کنار رفتن حوزه های مهم علوم انسانی، فلسفه اجتماعی و جامعه شناسی اعتیاد شود. چرا که مصادیق، آمار رسمی و تجارب برخی نهادهای اجتماعی نشان می دهند که حل معضل اعتیاد با توجه به برخی باورهای صحیح اعتقادی، دینی، فرهنگی و مذهبی امکان پیدا می کند. همانگونه که عقاید و باورهای مذهبی و معنوی به عنوان عوامل حمایتی یا حائلی هستند که از طریق دادن امید، قدرت و معنی بخشی به زندگی، فشار روانی زندگی را کم می کند و کیفیت زندگی را به ویژه در افراد معتاد بهبود می بخشد و حتی مانع گرایش به اعتیاد می شود. بایستی در این مدار از باورهای غلط و اشتباهات رایج و مرسوم فرهنگی، مذهبی و اجتماعی فاصله بگیریم.
تاثیر شگرف مذهب و نهادهای مذهبی در کاهش اعتیاد
پناه زاده با توجه مند کردن نهادهای اجتماعی برای تقویت باورهای مذهبی در افراد برای پیشگیری از اعتیاد پیشنهاداتی ارائه کرد: مذهب و نهادهای مذهبی می توانند مصرف مواد و بهبودی از آن را از طریق برقراری یک نظم اخلاقی تحت تاثیر قرار دهند. نهادهای مذهبی، راهنمایی ها یا قواعد خاص اخلاقی به منظور کنترل خویشتن مانند امتناع از مصرف مواد را در اختیار فرد قرار می دهد و به تسهیل تجربه معنوی کمک می کنند. تجربه معنوی می تواند تعهدات اخلاقی را تحکیم بخشد. همچنین با استناد به دستورات مذهبی می توان قوانینی وضع کرد که مصرف مواد مخدر و خطرات و تبعات اجتماعی آن را کاهش دهد. با توجه به نقش محافظ دینداری در مقابل گرایش به مصرف مواد به والدین و مراکز آموزشی پیشنهاد می شود که با روش های مورد قبول نوجوانان و جوانان به تقویت باورهای دینی در افراد در معرض خطر سوء مصرف مواد پرداخته شود، تا احتمال گرایش آن ها به مصرف مواد کمتر شود. همچنین متخصصان ترک اعتیاد می توانند در کنار روش های معمول ترک، به تقویت باور های مذهبی و ایجاد نظام معنا دهی به زندگی در مراجعان خود، به کاهش وابستگی به مواد در آن ها کمک کنند.
سیاستگذاری های غلط دیگر امکان بروز اشتباه به ما را نمی دهند!
این دانش آموخته جامعه شناسی در امکان دایره های شخصیتی و کنترل فردی افراد در مقابل سیاستگذاری های کلان جامعه، تاکید کرد: مقوله اعتیاد محصول، نتیجه و پیامدهای نظام فرهنگی و اجتماعی یک جامعه است که در عین حال نیز تاریخ مند است. اما جامعه سیاستگذاران ما برای حل معضل اعتیاد آزمون و خطاهای بسیاری را پشت سر گذاشته است و این شورای تدبیر غلطی که در مناطق و برخی شهرها رخ داده است دیگر امکان و توان بروز اشتباه را به حوزه حکمرانی و سیاستگذاری های کلان جامعوی نمی دهد و دیگر جایی برای اشتباه وجود ندارد. اما تجارب جهانی نشان می دهد که تقویت باورهای مذهبی و دینی، استفاده از الگو و سبک زندگی قاعده مند باعث تکرار تجربه های معنوی در انسان می شود تا از رفتارهای پرخطر فاصله بگیرد.
در ادامه این نشست نیز هر یک از کارشناسان مدعو نیز به ارائه نکته نظرات و مسائل مطروح خویش پرداختند. لازم به ذکر است این نشست با میزبانی مجموعه فرهنگی دنیای کتاب در مجتمع صفائیه قم با حضور عموم مردم و جمعی از علاقمندان و اصحاب اجتماعی و فرهنگی استان برگزار شد.