همزیستی میان ادیان باید گسترش یابد
به گزارش ادیان‌نیوز به نقل از مهر، گفتگوی ادیان، تفاوت‌ها و اختلاف
و تنوع و تکثرگرایی در نحوه زیست بومی مناطق مختلف جهان را در چارچوب وحدت جامعه انسانی
به رسمیت می‌شناسد، زیرا تفاوت‌های بومی و اقلیمی فرهنگ‌ها امری طبیعی و متعارف بوده
و در صورت عدم تداخل با خط قرمزهای سایر فرهنگ‌ها می‌تواند معتبر و پذیرفته‌شده باشد.
این گفتگوی ارزشمند میان ادیان، ضامن حقوق انسانی است و قوانین و کنوانسیون‌های بین‌المللی،
این حقوق را به رسمیت می‌شناسند.
در خصوص اهمیت و ضرورت گفتگوی میان پیروان ادیان، با علیرضا کاوند، معاون
دانشجویی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم و نویسنده کتاب «انسان جانشین خدا» به گفتگو
نشستیم.
معاون دانشجویی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، با بیان اینکه مفهوم
گفتگوی ادیان مفهومی قدیمی و به قدمت و درازای ادیان است که در دوره‌های اخیر رشد و
توسعه بیشتری یافته است، اظهار داشت: گفتگوی تمدن‌ها تعبیر و اصطلاح جدیدتری است که
اهتمام وسیع‌تری نسبت به آن در دهه‌های اخیر از سال ۱۹۹۰ میلادی شده است و
در واقع به‌عنوان دکترینی در نقد اندیشه «برخورد تمدن‌ها» که از سوی «ساموئل هانتینگتون»
مطرح شد، بیان شده است.
وی افزود: همکاری و تعاون میان ادیان در حوزه حفظ صحیح محیط‌زیست، مقابله
با بیماری‌های مهلک، از میان بردن تبعیض نژادی، حذف بی‌عدالتی میان مردم و گروه‌هایی
که مورد آزار و اذیت و تعرض قرار گرفته‌اند، زمینه بسیار خوبی برای همزیستی میان متدیان
ادیان الهی است.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: همزیستی میان ادیان در حوزه مسائل مختلف
دیگری نیز می‌تواند باشد، ازجمله مبارزه با بی‌دینی و الحاد، مقابله با فروپاشی اخلاقی
و تزلزل خانواده‌ها و بزهکاری کودکان و همچنین مقاومت در برابر همه آفات و آسیب‌هایی
که سلامت کیان فرد و جامعه را تهدید می‌کند و برای جامعه انسانی مضر است.
کاوند گفت: مفهوم همزیستی میان ادیان تا حدی باید گسترش یابد که باعث
از بین بردن تنش‌ها و ممانعت از پاره شدن ریسمان اتحاد و صلح میان ادیان و ملت‌ها باشد
و بی‌ثباتی را در اقصی نقاط جهان از فلسطین گرفته تا بوسنی و هرزگوین، مناطق آفریقایی
و آسیایی از بین ببرد.
ارزیابی ما از این مسئله و تحلیلی که در این برهه تاریخی نسبت به مخاطرات جهان برای بشریت داریم، این است که همزیستی با ادیان مختلف، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است که حفظ سلامت روحی و جسمی بشریت درگرو آن می‌باشد.
نویسنده کتاب «انسان جانشین خدا» در خصوص رفتار ملت‌ها و متدینان اظهار
داشت: رفتار باید به‌گونه‌ای باشد که در زندگی مردم و نحوه تعاملاتشان با هم مؤثر واقع
شود و معیشتشان را ارتقاء دهد. بنابراین همزیستی میان ادیان، راهی مؤثر برای حمایت
از تلاش‌های جامعه در مسیر برقراری صلح و روابط دوستانه میان مردم جهان تحت لوای یک
حکومت الهی بین‌المللی است و درواقع احترام به حقوق انسان‌ها و پذیرش آزادی‌های قانونی
مطرح در کنوانسیون‌ها و معاهده‌های بین‌المللی است. همزیستی بین ادیان باید به سمت
عدالت محوری و حمایت از ستمدیدگان باشد و هیچ استثنائی نداشته باشد و تمام افرادی که
به بشریت ستم می‌کنند و اقدام به ترور شخصیت‌ها و انتحار در میان مردم و جماعت‌ها می‌کنند
چه دولت و چه حکومت باشند و چه افراد و گروه‌های خاص، باید دست اقدامات ناشایست و زشت
خود بردارند و به قوانین بین‌المللی احترام بگذارند و تعالیم ادیان الهی گردن نهند.
کاوند گفت: در مجموع مهم‌ترین اهداف همزیستی میان ادیان، ترویج اصول حقیقت
مداری و عدالت‌طلبی و احترام به کرامت انسانی است، زیرا در واقع این اصول میان همه
ادیان مشترک است.
معاون دانشجویی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم خاطرنشان کرد: زمینه این
اصول زمانی فراهم می‌شود که همه ملت‌ها و همه متدینان به ادیان الهی از قیدوبندهایی
که اطراف خود دارند، رها شوند و از تمامی مسائلی که با اهداف این همزیستی در تعارض
است فارغ شوند و نسبت به یکدیگر مهربان و دلسوز و متعهد باشند. نکته حائز اهمیت در
حال حاضر این است که همزیستی میان ادیان، در شرایط کنونی همزیستی میان فرهنگ‌ها و تمدن‌هاست
و اگر هدف از آن خدمت به اهداف والای انسانی نباشد، معنای مثبت مفهوم ارزشمند آن از
بین رفته، بیشتر به سمت لجاجت‌ها و کشمکش‌ها نزدیک می‌شود تا اینکه به صداقت و راستی
و تأثیر در زندگی انسان معاصر منجر شود.
وی افزود: بنابراین بر ما مسلمانان
واجب است که در اغراض و اهداف و خواسته‌های سایر مخاطبانمان در ادیان دیگر دقت کرده
و برنامه آنها را در گفتگوی‌شان با دیگر فرهنگ‌ها و تمدن‌ها مورد بررسی و واکاوی قرار
دهیم و نکات منفی آن برنامه‌ها را به آنها گوشزد کنیم. این مسئله از سوی دیگر باعث
می‌شود تا فریب فرهنگ‌های غیراصیل یا غیردینی آنها را نخوریم و قربانی این تفاوت فرهنگ‌ها
نشویم و خودباخته فرهنگی نگردیم، زیرا این مسئله بسیار خطرناک‌تر و بدفرجام‌تر از فریب‌های
تجاری و صنعتی است و هویت ما را از بین خواهد برد.
این پژوهشگر اظهار داشت: ارزیابی ما از این مسئله و تحلیلی که در این
برهه تاریخی نسبت به مخاطرات جهان برای بشریت داریم، این است که همزیستی با ادیان مختلف،
ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است که حفظ سلامت روحی و جسمی بشریت درگرو آن می‌باشد.
کاوند یادآور شد: همزیستی میان ادیان در آینده نیز بسیار مهم‌تر از زمان
فعلی است، زیرا شاخص‌هایی که افق آینده را به ما نشان می‌دهد حاکی از آن است که قرن
۲۱ میلادی سرشار از بحران‌ها و فتنه‌های جدیدی
است که سطوح گوناگون اقتصادی، فرهنگی و تمدنی را در برمی‌گیرد. در چنین جوی اهمیت رسالت
ادیان و ملت‌ها دوچندان می‌شود و این همان بیان ارزشمند خداوند متعال در قرآن کریم
است که می‌فرماید: «قُل یا أَهلَ الکِتابِ تَعالَوا إِلی کَلِمَهٍ سَواءٍ بَینَنا وَبَینَکُم
أَلّا نَعبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلا نُشرِکَ بِهِ شَیئًا وَلا یَتَّخِذَ بَعضُنا بَعضًا
أَربابًا مِن دونِ اللَّهِ فَإِن تَوَلَّوا فَقولُوا اشهَدوا بِأَنّا مُسلِمونَ» (آل
عمران: ۶۴).
وی افزود: این آیه شریفه، قاعده و اصلی طلایی برای تحقق همزیستی میان
ادیان است، زیرا همگان را به عبودیت خدای یکتا فرامی‌خواند و از همگان می‌خواهد که
به او شرک نورزند و با جریان طغیان گری و استبداد در دنیا مقابله کنند. گفتگوی میان
ادیان و تمدن‌ها، یکی از ضرورت‌ها و اصول مورد تأکید با هدف تکمیل شرایط زندگی شایسته
انسان‌هاست تا بتوانند در سایه صلح و عدالت و احترام متقابل و پایبندی مستمر به قوانین
بین‌المللی زندگی کنند. به واقع گفتگوی ادیان تفاوت‌ها و اختلاف و تنوع و تکثرگرایی
در نحوه زیست بومی مناطق مختلف جهان را در چارچوب وحدت جامعه انسانی به رسمیت می‌شناسد،
زیرا تفاوت‌های بومی و اقلیمی فرهنگ‌ها امری طبیعی و متعارف بوده و در صورت عدم تداخل
با خط قرمزهای سایر فرهنگ‌ها می‌تواند معتبر و پذیرفته شده باشد. این گفتگوی ارزشمند
میان ادیان، ضامن حقوق انسانی است و قوانین و کنوانسیون‌های بین‌المللی، این حقوق را
به رسمیت می‌شناسد.
این پژوهشگر اظهار داشت: گفتگوی تمدن‌ها، وسیله‌ای مؤثر در نابودی تبعیض
نژادی و برتری‌جوئی قومی و افراط‌گرایی مذهبی است. در واقع این گفتگوی میان تمدن‌ها،
مهم‌ترین عامل ایجاد عدالت و مساوات کامل میان ملت‌ها و امت‌ها در تمام حقوق و وظایفشان
است. گفتگوی تمدن‌ها روابط حسنه و مثبت میان ملت‌ها و امت‌ها را ایجاد کرده است و سوءبرداشت‌ها
میان امت‌ها و ملت‌ها را تا حد زیادی کاهش داده و تعصبات و کج‌اندیشی‌های آنها نسبت
به یکدیگر را از بین می‌برد و ذهنیت آنها را نسبت به هم پاک کرده و در روابطی خوب و
سازنده میان آنها برقرار می‌سازد.
این قرآن‌پژوه خاطرنشان کرد: آنچه موجب تداوم گفتگو میان تمدن‌ها و ادیان
مختلف شده و دایره آنها را توسعه داده و همزیستی را تقویت می‌نماید، وظایف و رسالتی
است که به عهده روشنفکران نخبه و شایستگان از میان اندیشمندان ادیان مختلف است و تلاش
این فرهیختگان فرهنگی، امر گفتگو را هدفمند و تأثیرگذار می‌سازد. درواقع کسانی که به
سرنوشت انسان و آینده بشریت اهتمام ویژه دارند، موضوعات مبتلابه را مورد بررسی دقیق
قرار می‌دهند و به کمک مبانی مستخرج از روح این گفتگوی ارزشمند میان تمدن‌ها و فرهنگ‌های
دینی، به رشد و هدایت جامعه انسانی کمک می‌کنند. واقعیت آن است که هدف این گفتگو در
وهله اول باید حمایت از حقوق مردم در تعیین سرنوشت خودشان و دفاع از قلمرو زندگی‌شان
و اماکن مقدس آنها باشد و به بازیابی سرزمین‌های اشغال‌شده توسط استعمارگران بیانجامد.
همچنین مبارزه با روح سلطه‌طلبی و مخالفت با اجبار جامعه بین‌المللی به پذیرش صرفاً
یک فرهنگ واحد جهانی از اهداف اصیل و بنیادین این گفتگوست. این گفتگو باید بتواند از
انواع تجاوزها و تهاجم‌ها به ملت‌ها و امت‌هایی که به دنبال آزادی واقعی و عدالت‌خواهی
هستند جلوگیری کند. گفتگوی میان ادیان و تمدن‌ها باید به‌وسیله ایستادگی در برابر انکار
حقوق ملت‌ها و تضییع ذخایر و ثروت‌های مادی و معنوی باشد، این حقوق محترم دانسته شده،
مورد تأکید توافق‌های بین‌المللی بوده و تعالیم ادیان آسمانی نیز تحقق آن را تعیین
کرده و اصول بشردوستانه نیز بدان‌ها معترف است.
کاوند همچنین گفت: گفتگوی ادیان
باید عامل مؤثری در افزایش میزان آگاهی ملت‌ها و امت‌ها نسبت به اهمیت فراوان مسائل
توسعه پایدار و نقش آن در توسعه و رشد زندگی بشر و ترویج ارزش‌های والای انسانی و اخلاقی
در همزیستی میان مردم جهان باشد. درواقع این گفتگوی ارزشمند میان تمدن‌ها و فرهنگ‌های
جهان، اگر بر اساس اصل احترام متقابل میان افراد و گروه‌های منسوب به این فرهنگ‌ها
و تمدن‌ها باشد، باعث حمایت از اصول عدالت انسانی می‌شود و انگیزه‌ای است برای اینکه
ما به‌عنوان یکی از گروه‌ها و جوامع در میان جامعه بزرگ جهانی، نسبت به عقاید طرف مقابلمان
تحمل خود را افزایش دهیم و هرچه زودتر به صلح و آرامش دست یابیم و همزیستی فرهنگی و
تمدنی کامل درخور ستایشی در این خصوص میان ملت‌های دنیا حاصل شود.
گفتگوی میان ادیان باید به‌صورت نشست‌های مشترک میان معتقدان به ادیان
الهی با هدف ترویج و گسترش صلح و امنیت در جهان باشد و این افراد در این نشست‌ها باید
به دنبال روش‌ها و استراتژی‌های رهایی از جنگ و خشونت باشند و راهبردهای مبارزه با
فقر و حفظ کرامت انسان‌ها را ارائه دهند و برای آن قوانین بین‌المللی مصوب سازند.
گفتگوی تمدن‌ها روابط حسنه و مثبت میان ملت‌ها و امت‌ها را ایجاد کرده است و سوءبرداشت‌ها میان امت‌ها و ملت‌ها را تا حد زیادی کاهش داده و تعصبات و کج‌اندیشی‌های آنها نسبت به یکدیگر را از بین می‌برد و ذهنیت آنها را نسبت به هم پاک کرده و در روابطی خوب و سازنده میان آنها برقرار می‌سازد.
معاون دانشجویی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، ایمان به اصول و اهداف
دین، دانش گسترده نسبت به مسائل دین و دنیای مردم، استقلال در تفکر و اندیشه و تمایل
و رغبت نسبت به رسیدن به حق و شناخت آن را از شروط گفتگوی ادیان برشمرد و اظهار داشت:
گفتگو میان ادیان ، اصولی دارد که عبارت‌اند از دعوت به سوی خداوند از طریق حکمت و
موعظه حسنه و نیک و زیبا، رد خشونت و عدم نفرت از دیگران، اعتماد و تکیه بر عقل و عقلانیت
و برهان طلبی و دعوت به همگرایی و همزیستی.می‌توان با گفتگوهای فردی، جمعی و یا از
طریق مکاتبه و نامه‌نگاری با پیروان ادیان دیگر گفتگو کرد.
کاوند افزود: مرکز بین‌المللی گفتگوی تمدن‌ها که در سال ۱۳۷۷ در ایران تأسیس شد،
پس از گذراندن دوره‌های مختلف و ادغام در مراکز مختلف ازجمله در مرکز ملی مطالعات جهانی‌شدن،
درنهایت در مرکز بررسی‌های استراتژیک که زیرمجموعه نهاد ریاست جمهوری است ادغام شد.
به نظر می‌رسد این مرکز باید در خصوص مسئله گفتگوی میان ادیان، تمدن‌ها و فرهنگ‌ها،
راهبردهایی منسجم و اثرگذار را در این حوزه ایجاد و مدیریت کند و از ظرفیت دانشجویان
و پژوهشگران جوان دانشگاهی و حوزوی در این عرصه بیشتر بهره گیرد.
انتهای پیام/