همکاری مسلمانان و بودائیان برای مقابله با خشونت و افراط گرایی
به گزارش ادیان نیوز، گفتگوی چند جانبه اسلام و بودیسم توسط مرکز گفتگوی ادیان و تمدن‌ها‌ی سازمان فرهنگ وارتباطات اسلامی، با حضور رهبران و اندیشمندان عالیرتبه بودایی از کشورهای سریلانکا، میانمار و تایلند و نیز اندیشمندان مسلمان از ج.ا.ایران، با عنوان ” همکاری مسلمانان و بودائیان برای مقابله با خشونت و افراط گرایی” ۹ دی ماه سال جاری در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار شد.
در این نشست آقایان دکتر ابوذر ابراهیمی؛ رئیس محترم سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، آقای دکتر سید مصطفی محقق داماد؛ رئیس گروه اسلام فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، حجت‌الاسلام و المسلمین آقای دکتر ابوالحسن نواب؛ رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب، دکتر حسن بلخاری؛ مدیر گروه مطالعات عالی هنر دانشگاه تهران، دکتر عبدالرحیم گواهی؛ رئیس مرکز پژوهش ادیان جهان و دکتر علی محمد حلمی؛ رئیس مرکز گفتگوی ادیان و تمدن‌ها و «گالاما داماراسی ترو» مشاور رئیس جمهوری سریلانکا، «آشین نیانسسارا» رئیس آکادمی مطالعات بین المللی بودیسم از میانمار، «پرا کرو ویبول پاتتاناکیت» از تایلند و شماری از اندیشمندان در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی حضور داشتند.
در ابتدای این نشست، پس از خوش‌آمدگویی دکتر علی‌محمد حلمی، رییس مرکز گفتگوی ادیان و تمدن ها، دکتر ابوذر ابراهیمی رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ضمن ابراز امیدواری نسبت به نتایج گفتگوها و ابراز خرسندی از حضور رهبران بودایی و نماینده اقلیت‌های دینی و مذهبی در این کنفرانس، عبودیت و خضوع در مقابل پروردگار را مانعی برای خود بزرگ بینی و پیروی از هوا هوس و نزدیک شدن به کمال مطلق دانست و گفت: آنچه امروز مشاهده می‌کنیم گروه‌های تکفیری امروز به جای اینکه خدا را ببیند خود را دیده و پا را فراتر گذاشته و خود را جای خدا می‌نشانند و رفتارهای خداگونه از خود بروز می‌دهند و از همین روی خود را معیار پذیرش حق و باطل پنداشته و هرگونه خشونتی را علیه دیگران روا می‌دارند.
وی همچنین با اشاره به اصل حقیقت والا در بودیسم به ریشه کن کردن میل و هوس به عنوان راه پایان دادن به تمام رنج ها و تالمات و توجه ویژه مذهب بودا به این نکته گفت: در راه چهارم از راههای هشتگانه روش ریشه کن کردن میل و هوس تکیه بر کردار درست است و پرهیز از آزار، دیگران، سلب حق حیات، سلامت و آبروی انسان‌ها ؛ و این همان نقطه مشترک اسلام است.
ابراهیمی ادامه داد: امروزه در تمام خشونت هایی که عیله بشریت انجام می‌شود رد پای نابخردی در درک مفاهیم و ارزشه های والای بشری و نیز اسارت و دربند هوی و هوس بودن دیده می‌شود تا جایی که انسان به دلیل نابخردی حق سلب حق حیات دیگری را برای خود قائل می‌شود و نمونه چنین رفتاری را در گروهی مثل داعش مشاهده می‌کنیم تنها راه مقابله با چنین پدیده هایی در جهان رها ساختن خود از بند اسارت، کج اندیشی و هوس های برتری جویانه است که این عین سیاست جمهوری اسلامی و تاکیدات مقام معظم رهبری بر پرهیز از خشونت است از هیمن روی دکتر روحانی ریاست جمهور طرح wave یعنی جهان علیه خشونت و افراطی گرایی را در سازمان ملل متحد مطرح کرد که با اجماع به تصویب رسید.
ابراهیمی‌ترکمان افزود: خشونت‌هایی که اخیراً در منطقه زیست مسلمانان و بودایی‌ها بالاخص در میانمار رُخ داده، مایه نگرانی همه کسانی است که به رستگاری و سعادت انسان در مفهوم وسیع می‌اندیشند و امید است که این دیدارها بتواند همچون گذشته روح مدارا و همزیستی را بین مسلمانان و بودایی‌ها گسترش دهد.
آشین نیانسسارا رئیس آکادمی مطالعات بین‌المللی بودیسم در میانمار طی سخنانی با اشاره به وجود احساسات متفاوت در رفتار انسان‌ها، اظهار کرد: لازم است تا از شیوه‌ای کارآمد برای رفتار مسالمت آمیز برای خود استفاده کنیم؛ بدین دلیل که اگر احساسات مطلوب یا نامطلوب باشند، می‌توان فعالیت‌های فیزیکی خود را از طریق تمرکز درونی جهت دهیم، با استفاده از ایجاد تمرکز درونی، می‌توان احساسات منفی را در ذهن خود پاک و زمینه لازم برای مثبت فکر کردن را ایجاد کنیم چرا که ذهن مثبت می‌تواند از خشونت جلوگیری کند، در واقع با هر دینی که داریم می‌توانیم به دنبال صلح باشیم زیرا ادیان منبعی برای ایجاد مشترکات هستند.
نیانسسارا با تأکید بر اینکه جامعه صلح آمیز از رفتار مثبت افراد نشأت می‌گیرد، گفت: عدم رضایت، موافقت، مجادله و یا حتّی خشونت‌ها نتیجه مطلوب یا نا‌مطلوبی بر اذهان و رفتار افراد به دنبال دارد که می‌تواند نوعی آلودگی معنوی را در پی داشته باشد؛ در واقع باید سعی شود که فضای جامعه خود را حفظ کنیم و از درگیری‌ها و خشونت‌ها جلوگیری کنیم: لازم است تا رهبران هر ادیان به دنبال محکوم کردن حرکات خشونت آمیز و افراطی گری‌ها باشند و همواره پیروان خویش را به صلح و ثبات و همزیستی مسالمت آمیز دعوت کنند.
رئیس آکادمی مطالعات بین‌المللی بودیسم در میانمار با اشاره به ضرورت تعریف صحیح از دین، بیان کرد: تعریف صحیح از دین می‌تواند از خشونت‌ها جلوگیری کند، همچنین برای متحّد شدن در اجرای این فرآیند، سعی شود تا دیگر، ادیان به خاطر نوع دین‌شان محکوم نشوند.
نیانسسارا در سخنان پایانی خود، اظهار کرد: بنابراین باید به دنبال حقیقت باشیم و برای درک از حقیقت به نقطه‌ای برسیم که هدف مشترک ما است.
آیت‌الله محمد علی تسخیری مشاور مقام معظم رهبری در امور جهان اسلام بر ضرورت کشف و توسعه مشترکات اسلام و بودیسم تاکید کرد و گفت: هسته اصلی همه ادیان مسئله محبت و شناخت حقیقت در راه خدمت به بشریت است و دین غیر از عشق چیزی نیست و عشق نهفته، انسان را به کمال مطلق می‌رساند.آیت‌الله تسخیری با ابراز امیدواری نسبت به اینکه چنین نشستی مقدمه‌ای برای رسیدن به مشترکات بیشتر باشد، گفت: در سفر هیات ایرانی به مناطق بودائیان متوجه شدیم مشترکات فکری زیادی بین اسلام و بودیسم وجود دارد که این مشترکات باید اولا کشف و ثانیا توسعه داده شود.
تسخیری گفت: متاسفانه اهداف سیاسی و منافع شخصی مسیر ادیان را منحرف می کند مثلا یهودیت دین اخلاص خدا و برای نجات انسانهاست، ولی یهودیت بر اثر منافع سیاسی منحرف شد و به شکل صهیونیزم ظاهر شد و صهیونیزم ضد تمدن و ضد بشر است.تسخیری افزود: دین اسلام نیز دین رحمت و حب و تکامل انسان و دین تعاون است ولی متاسفانه اهداف سیاسی و انحرافات گروهی و شخصی، انسان را به شکل دیگر در می آورد، مثلا فرقه خوارج در نتیجه جهل و تعصب و انحراف و به شکل یک حرکت خرابکار ظاهر شد و حرکت وهابی نیز یک حرکت انحرافی است که ربطی به اصول دین ندارد.
مشاور مقام معظم رهبری در امور فرهنگی جهان اسلام خاطر نشان کرد: ریشه ها به فطرت برمی گردد و باید مشترکات دینی را به دست آورد، چرا که دین برهمه عواطف و رفتارهای انسانی تاثیر می گذارد.عضو شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی افزود: متاسفانه جهل به حقیقت ادیان دیگر، مشکلات زیادی ایجاد می‌کند و خیلی از مشکلات ناشی از درگیری ادیان و در حقیقت درگیری با اهداف سیاسی است.
دامارانسی مشاور رئیس جمهور سر‌لانکا در نشست گفت‌وگوی اسلام و بودیسم گفت: با وجود مشترکاتی که میان اسلام و بودیسم وجود دارد، می‌توان این اشتراکات را نسبت به صلح و دوستی همه جانبه هدایت کرد. در واقع میان اسلام و بودیسم مشترکات زیادی وجود دارد و ما باید به این اشتراکات بپردازیم. این اشتراکات بایستی از طریق رهبران دینی به مردم منتقل شود.
مشاور رئیس جمهور سر‌لانکا افزود: این که ما به عنوان رهبران دینی، چطور می‌توانیم این روند را پیگیری کنیم، مسئله‌ای مهم است که باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.دامارانسی با اشاره به وجود برخی از تشابهات عبادتی میان اسلام و بودیسم، اظهار کرد: توحید یکی از ارکان قابل توجه دین اسلام است که در این راستا، به یکتا بودن خداوند تأکید دارد. مسلمانان همه به یک هدف والا که همان شناخت پروردگار جهانیان است، می‌نگرند.وی به صدقه دادن مسلمانان اشاره و تصریح کرد: از دیگر ارکان قابل توجه دین اسلام، صدقه دادن است. در واقع مسلمانان با صدقه دادن به افراد فقیر و نیازمند کمک می‌کنند که معتقد هستند این حرکت مهم به سمت کمال را به دنبال دارد.
مشاور رئیس جمهور سریلانکا به بحث زیارت در زُمره برنامه‌های مسلمانان اشاره کرد و گفت: از دیگر مواردی که در دین اسلام مطرح و دارای جایگاه والایی است، بحث زیارت است.وی به وجود چهار مکان زیارتی در بودیسم اشاره و تصریح کرد: در بودیسم افراد می‌توانند در چهار مکان مشخص سفر و به عبادت بپردازند؛ این شایسته‌ترین کار برای بودایی‌ها است که از این طریق روشنایی کسب و خود را تطهیر می‌کنند.دامارانسی در پایان خاطرنشان کرد: لازم است تا اسلام و بودیسم دست در دست یکدیگر متحّد شوند و به درک متقابلی از همکاری‌و ارتباط مستمر دست یابند تا از این رو با بحث محبت و دوستی مواجه شویم و در نهایت با خشونت و افراط‌گرایی مقابله شود.
آیت الله محقق‌داماد رئیس گروه اسلام فرهنگستان علوم گفت: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برای بازخوانی الهیات تشیع به دنیای ادیان تلاش کند.وی با اذعان این نکته مهم که جنایات تفکیری‌ها به نام دین صورت گرفته است، گفت: بشر از فقدان معنویت در رنج و عذاب است، امّا سؤال این است که باید چه کنیم که این درد را درمان کنیم؟ و چه کسی در این رابطه مسئولیت دارد؟ شاید حاضران در این جلسه تنها راه نجات را دین بدانند که می‌تواند برای بشریت معنویت به وجود بیاورد. این پاسخ خوبی است اما سؤال این است که مفسر دین در این راستا چه کسی است و برداشت‌ها باید به چه صورتی باشد.
آیت الله محقق‌داماد اظهار کرد: بسیاری از مسائل به نام دین انجام می‌شود و بچه‌های دیگران را به نام دین فربه می‌کنند. گاهی به نام دین در هند چندین بار به جان هم می‌افتند و کشتار می‌کنند. عدّه‌ای به نام دین تحصیل را برای دیگران ممنوع می‌کنند و به همین دلیل گاهی دین نمی‌تواند راهگشا باشد، بلکه مشکل‌ساز می‌شود.
آیت الله داماد چنین ادامه داد: پیشنهاد من این است که ما به جای داشتن بحث‌های کلامی میزان تعقل در ادیان و فهم اصول دینی را اصل قرار داده تا بتوانیم اصول عقلانی را به عنوان اصول پیشگیری از خشونت‌ها جای دهیم و قبل از ورود به این بحث باید بپذیریم که ما انسان‌ها زنده و عاقل هستیم لذا شرط ورود به هر دینی هم باید این باشد که انسان عاقل و مسئول است. اگر چنین نباشد نباید وارد آن دین شد. تقلید‌های کورکورانه و دریافت‌های احساسی در هر دینی نتیجه‌اش همان بلایی است که به نام دین صورت می‌گیرد لذا باید با بصیرت به سوی دین و تعلیمات دینی برویم.
در ادامه نشست پراکرو ویبول پاتتاناکیت، رییس معبد بودیسم با تکیه بر تعالیم بودا به تبیین مواضع صلح آمیز مذهب بودیسم پرداخت و گفت: آنچه از تعالیم بودا برمی‌آید همزیستی و صلح است دین اسلام نیز تا جایی که من خوانده‌ام و مطالعه داشته‌ام دین صلح و صمیمیت است آنچه متاسفانه در مورد این دین دیده می‌شود تبلیغات کشورهای غربی است که منافعی را در خشن معرفی کردن دین اسلام دنبال می‌کنند. در صورتی که پیامبر اکرم(ص) پیامبر رحمت و بودا نیز آموزگار عشق و دوستی بوده است پیروان راستین این دو دین همدیگر را درک کرده و حتی در موقعیت‌هایی چون سونامی‌های اخیر در جنوب آسیا پیروان دو آیین به یاری هم شتافته جان و مال همدیگر را از نابودی می‌رهانند .وی چنین ادامه داد: بودا به ما یاد داده است نباید وارد هیچ جنگی شویم تمامی جنگ‌ها ناشی از هوس و حب و بغض است. وقتی بتوان این‌ها را کنترل کرد دیگر جنگی در کار نیست.
دکتر حسن بلخاری مدیرگروه مطالعات عالی هنر دانشگاه تهران در گفتگوی چند جانبه اسلام و بودیسم گفت: رهبران ادیان اسلام و بودا باید پیروان خود را به اعتدال و عدم خشونت فرا بخوانند.مدیرگروه مطالعات عالی هنر دانشگاه تهران همچنین ابراز امیدواری کرد که قرن بیست و یک قرن سرسپردن بشر به دین و وجه محبت‌آمیز آن باشد.
وی با بیان اینکه «اسلام حتی خشونت بر حیوان را روا نمی‌داند» گفت: اولین اصل از فضایل پنج‌گانه بودیسم نیز عدم خشونت و آزار رساندن به جانداران است. ما کسانی که امروز به اسم بودا به مسلمانان حمله می‌کنند را بودایی نمی‌دانیم کما اینکه داعشی‌ها را مسلمان نمی‌دانیم.دکتر بلخاری با بیان اینکه «اعتدال جان‌مایه دو دین بودا و اسلام است» گفت: بن‌مایه دین‌ها یکی است منتهی اگر دین بر اساس هوس تسخیر شود خشونت ایجاد خواهد شد.
وی در پایان تاکید کرد که رهبران ادیان اسلام و بودا باید پیروان خود را به اعتدال و عدم خشونت فرا بخوانند.
حجت الاسلام و المسلمین نواب رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب با بیان اینکه «مسلمانان و بودائیان بیش از یک سوم جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند» تاکید کرد که این دو مکتب باید در جهت طراحی برای آینده روشن‌تر تلاش کنند.
رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب با اشاره به مشترکات اسلام و بودیسم، گفت: آنچه در اسلام به عنوان جهاد اکبر یعنی جهاد با نفس و خودسازی نام برده می‌شود به دلیل اهمیت بالای آن است که با این عنوان یعنی جهاد اکبر از آن یاد می‌شود. آنچه که بودا به عنوان معارف خودسازی دارد در اسلام نیز وجود دارد.
وی گفت: سابقه روابط اسلام و بودائیان چه در کشورهایی که مسلمانان اکثریت داشته و چه در کشورهایی که بودائیان اکثریت داشته‌اند روشن است و آنچه که امروز مهم است طراحی برای آینده روشن‌تر است.
نواب گفت: مسلمانان و بودائیان بیش از یک سوم جمعیت دنیا را تشکیل می‌دهند، لذا ما دو مکتب باید در جهت طراحی برای آینده روشن‌تر، زندگی در کنار همدیگر و نجات بشریت تلاش کنیم تا زندگی بشر در یک مسیر اخلاقی قرار گیرد.
گفتنی است در پی درگیری‌های قومی در سال‌های اخیر و کشتار بیرحمانه جمعی از مسلمانان بی‌گناه میانمار توسط یک گروه افراطی از بودایی‌های آن کشور، با تلاش سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، گفت‌وگوی چندجانبه اسلام و بودیسم با عنوان «همکاری مسلمانان و بوداییان برای مقابله با خشونت و افراط‌گرایی» با حضور رهبران و اندیشمندان عالی رتبه بودایی از کشورهای سریلانکا، میانمار و تایلند و نیز اندیشمندان مسلمان از ایران، روزهای ۹ و ۱۰ دی در تهران و قم برگزار می‌شود.
اندیشمندان بودایی و مسلمان در این دور از گفت‌وگو، مقالات خود را درباره موضوعات «نقش رهبران ادیان در توسعه ارزش‌های معنوی و اخلاقی» «همکاری مسلمانان و بوداییان؛ چالش‌ها و راهکارها» «توصیه اسلام و بودیسم به اعتدال و دوری از خشونت و افراط‌گرایی» ارایه خواهند داد.
منبع: مرکز گفتگوی ادیان و تمدن ها