اکبر رضوانیان: توسعه گردشگری مذهبی تنش‌های سیاسی و اجتماعی را کاهش می‌دهد

به گزارش خبرنگار ردنا (ادیان نیوز)، اکبر رضوانیان کارشناس حوزه گردشگری در گفتگو با ادیان نیوز گفت: گردشگری مذهبی را بازدید گردشگران از اماکن مقدس معنا می‌کنند؛ مانند بازدید از مساجد و فضاهای مقدس ادیانی تمام مذاهب و ادیان. گردشگری دینی و مذهبی باهم متفاوت است. در گردشگری دینی افراد برای مقصد ارزش دینی و معنوی قائل‌اند؛ مانند حج. اما زیارت، معماری، گردشگری حلال و حتی موضوعاتی مانند طب اسلامی هم زیرمجموعه گردشگری مذهبی تعریف می‌شوند. گردشگری مذهبی پررونق‌ترین و قدیمی‌ترین گردشگری گذشته و حال و جهان است.

وی مهم‌ترین شاخصه گردشگری مذهبی را بازدید چندباره گردشگر از آن مکان مذهبی دانست و افزود: چون این نوع گردشگری با باورها و اعتقادات گردشگر گره‌خورده، لذا گردشگر پس از یک‌بار حضور در محل از بازگشت مجدد به این مکان منصرف نمی‌شود.

رضوانیان تصریح کرد: هرچند که این نوع گردشگری با باورهای مذهبی و دینی گردشگران گره‌خورده اما بی‌توجهی به زیرساخت‌های لازم در این حوزه سبب می‌شود حضور مجدد گردشگر و طول مدت‌زمان حضور او کاهش یابد و اقتصاد گردشگری آن‌گونه که موردنظر این صنعت است رشد نداشته باشد.

وی افزود: مسیر سفر، مقصد، جاذبه‌های خاص مذهبی و غیره در این نوع گردشگری نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اتفاقات سیاسی و اجتماعی کشور مقصد نیز به‌شدت در میزان مراجعه مجدد گردشگر و حتی طول زمان اقامت او تأثیرگذار است.

رضوانیان درباره دستاوردهای گردشگری مذهبی برای جامعه میزبان گفت: اگر اصول علمی در توسعه این نوع گردشگری مدنظر قرار گیرد، می‌تواند به توسعه کسب‌وکار و همچنین توسعه و رونق در بخش صنایع‌دستی کشور میزبان منجر شود. به‌عبارت‌دیگر کشور مقصد با توانمندی‌های موجودش توانمند می‌شوند. این نوع گردشگری منجر به کاهش تنش‌های حوزه‌های سیاسی و اجتماعی می‌شود. افکار و اعتقادات به هم نزدیک می‌شود. خدمات اجتماعی بهبود پیدا می‌کند. وجوه فرهنگی جامعه میزبان برجسته می‌شود.

وی ادامه داد: گردشگری مذهبی مهم‌ترین شاخصه گردشگری فردی است. هر فرد با توجه به علاقه‌مندی خود به مکانی سفر می‌کند تا به آرامش درونی دست یابد. جامعه میزبان هم اگر قدر داشته‌های خود را بداند آن آیین و حتی آن خوراک حلال را به‌عنوان بسته شاخص طراحی و به گردشگر معرفی می‌کند. همه‌کسانی که به حج می‌روند از امکانات آن منطقه بد نمی‌گویند. اقامت، راهنما، خوراک، جاذبه‌ها، سوغات، صنایع‌دستی و امنیت در حج مورد تأیید مسافر است.

وی تاکید کرد: در آن اقلیم سختی‌های خاصی در حوزه آب و هوایی وجود دارد عربستان امکانات رفاهی لازم را برای حجاج فراهم کرده به‌گونه‌ای که موجب رضایتمندی آن‌ها می‌شود. حمل‌ونقل در این کشور به بهترین شکل انجام می‌شود. کعبه و صفا و مروه همه تجهیز شده و به بهترین شکل معرفی می‌شوند. همه ازآنچه که خرید می‌کنند، رضایت دارند. عربستان دارنده ذخایر نفتی دنیا است اما درآمد آن از صنعت توریست مذهبی درآمد نفتی را تحت تأثیر قرار داده است.

رضوانیان با انتقاد از عدم به‌کارگیری تجربه‌های موفق دنیا در توسعه صنعت توریست مذهبی در ایران گفت: اگر حرم امام رضا (ع) و حرم حضرت معصومه (س) را از بحث خارج کنیم، گردشگری مذهبی در ایران اصلاً وضعیت مناسبی ندارد؛ این در حالی است که در بسیاری از شهرهای کشور ما به سبب پیشینه تمدنی و دینی، زمینه جذب گردشگری مذهبی مهیا است.

وی افزود: اگر ساختار مدیریتی ما تمایلی به این گردشگری دارد، باید عملاً این تمایل را نشان دهد. باید از تجربه کشورهای دیگر استفاده کنیم. مسافری که به حج می‌رود در هر بار سفر خود می‌بیند که آنجا مجهزتر شده است. این توسعه باعث رونق بیشتر و غنی شدن جامعه محلی می‌شود. امروزه مردم می‌گویند بر اساس اعتقاد سفر می‌کنیم، اما جایی می‌رویم که امکانات بهتری دارد؛ لذا مبلغ حج افزایش پیدا می‌کند، ولی تقاضا کاهش پیدا نمی‌کند.

رضوانیان گفت: جاذبه‌های گردشگری مذهبی در ایران وضعیت مناسبی ندارد. کتابخانه آیت‌الله نجفی در قم می‌تواند محل جذب گردشگری مذهبی باشد؛ یعنی کسی که به قم می‌آید فقط به زیارت نرود و از این گنجینه و از بازار قم هم استفاده کند. باید این حفظ هویت با این بخش‌ها پیوست داشته باشد تا هم جنبه‌های اقتصادی و هم جنبه‌های فرهنگی را شامل شود.

وی ادامه داد: در بحث گردشگری یک‌بار منظورمان گردشگری داخلی است که این نوع گردشگری نیز در اقتصاد شهر در اقتصاد تأثیر می‌گذارد؛ اما در عرصه توریسم به ارزآوری نظر داریم. عراق و عربستان در عرصه ارزآوری موفق بوده‌اند. ما نیز ظرفیت لازم برای قرار گرفتن در کنار کشورهای موفق را داریم. امروزه علاوه بر افغانستان و پاکستان، شهروندان کشورهای عربی به سفر به ایران علاقه دارند. اما برای جذب آن‌ها بحث ترانسفور هوایی اهمیت دارد. هواپیماهای ما فرسوده است. با این وضعیت نمی‌شود ارز آوری داشت. ریل راه‌آهن داریم اما برای هفتادسال پیش است. از سوی دیگر اتفاقات اجتماعی و سیاسی باعث عدم احساس امنیت می‌شود. وقتی عربستان ازنظر امنیتی و سیاسی وضعیت مناسبی نداشته باشد، اگر در مسیرهایش تصادف زیاد باشد نمی‌تواند این حجم از توریست را جذب کند.

رضوانیان با اشاره به وجود حرم امام رضا علیه‌السلام در ایران گفت: ما از این فرصت می‌توانیم برای معرفی سایر جاذبه‌های خود استفاده کنیم. اما متأسفانه در ایران حتی اگر آیین ثبت جهانی شود، پس‌وپیش این رویداد اتفاق خاصی را شاهد نیستیم. یعنی توسعه‌ و برنامه‌ای برای استفاده از آن وجود ندارد.

او ادامه داد: ورود به امامزاده با چادر در عرصه گردشگری نقص نیست و می‌تواند جزء قواعد آن باشد. وقتی در ارمنستان به کلیساهای آن کشور می‌روید راهنما به شما می‌گوید نباید دستت در جیبت باشد، کلاه نباید سرت باشد. اگر کسی عبادت می‌کند نباید به او نزدیک شوید. توریست این قواعد را می‌پذیرد اما وقتی وارد آن محل می‌شود دیگر دیوارها یادگاری نویسی ندارد. در فضای کلیسا زباله نیست. در آنجا کولر پر از نمک نمی‌بینی؛ بلکه یک فضای تاریخی مذهبی در ایروان را می‌بینی مکان‌های مذهبی قواعد خاص خود را دارند رعایت قواعد در عرصه گردشگری جاافتاده است.

رضوانیان گفت: استانبول به شهر هزار مسجد معروف است. آنجا پنج بار اذان گفته می‌شود. شاخه‌های مختلف گردشگری در این منطقه جریان دارد. اما در فاصله چندمتری مساجد در استانبول مشروب‌فروشی نیست. مساجد بسیار زیبا و باشکوه هستند. این‌ها تجربیاتی است که می‌توانیم از کشورهای دیگر بیاموزیم و با به‌کارگیری آن به توسعه فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی کشور کمک کنیم.