روز جهانی صلح در روزگار درگیری‌های جهانی
با وجود تلاش بسیاری که برای فراگیر شدن صلح در جهان صورت گرفته و تأکید همه‌جانبه دولت‌ها و سازمان‌های بینالمللی بر جلوگیری از درگیری‌های نظامی در داخل و خارج کشورها، همچنان خشونت‌های نظامی و اجتماعی در کشورهای مختلف جهان ادامه دارد و به نظر می‌رسد که وضعیت صلح جهانی علی‌رغم تلاش‌های مختلف همچنان در خطر باشد.
به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، صلح جهانی و نداشتن درگیری‌های داخلی و خارجی در کشورها و مناطق جهان یکی از آرزو‌های دیرینه بشری از ابتدای تشکیل جوامع و ملت‌ها بوده است. در طول تاریخ بارها کشورها و ملت‌های مختلف به بهانه‌های گوناگون قومی، اقتصادی، سیاسی و دینی درگیری‌های کوچک و بزرگ را با یکدیگر داشته‌اند که نتیجه آن کشته شدن افراد، مجروحیت و معلولیت‌های گاه دائمی، بروز قحطی، مشکلات اقتصادی گسترده به دلیل هزینه‌های جنگ و مشکلات اجتماعی بوده است.
تنها در نیمه اول قرن بیستم مردمان دنیا شاهد سه جنگ بزرگ بینالمللی (جنگ جهانی اول، جنگ جهانی دوم و جنگ کُره) و ۲ جنگ طولانی مدت در نیمه دوم این قرن (جنگ ویتنام و جنگ ایران و عراق) بودهاند که نتایج و عواقب آن همچنان کشورهای درگیر را آزار می‌دهد.
شاید هنگامی که از در خطر بودن صلح در جهان صحبت می‌شود، به طور عمده نگاه‌ها به سوی مناطق کمتر توسعه‌یافته مانند کشورهای آفریقایی، شرق آسیا، آمریکای جنوبی و خاورمیانه بچرخد، اما موضوعی که کمتر مورد توجه قرار گرفته وضعیت ناگوار صلح در کشورهای اروپایی و آمریکاست.
با وجود اینکه اروپا و آمریکا در قرن بیستم درگیر سه جنگ بزرگ و پرتلفات بودهاند و در حال حاضر درگیری بینالمللی در اروپا و آمریکا وجود ندارد، اما این دو منطقه در درون مرزهای خود شاهد درگیری‌های مختلف بودهاند که باعث شده که وضعیت صلح در این مناطق در خطر قرار گیرد.
درگیری‌های نژادی آمریکا، تأثیرات منفی اجتماعی شیوع کرونا و برخی از مشکلات اجتماعی به خصوص در مورد اقلیت‌های اجتماعی و دینی در اروپا باعث شده که شاخص صلح در این کشورها، که همواره مدعی صلح‌طلبی‌اند و حتی گسترش صلح را با توسل به درگیری هم توجیه می‌کردند، پایین‌تر از حد انتظار باشد.
تأثیر کرونا بر وخیم شدن وضعیت صلح جهانی
براساس گزارش Relief Web، شاخص صلح جهانی (Global Peace Index) موسوم به GPI که برپایه سه شاخصه سطح ایمنی و امنیت جامعه، وسعت درگیری‌های داخلی و بینالمللی و درجه نظامی شدن کشورها اندازه‌گیری می‌شود، نشان داده که در سال ۲۰۲۰ تأثیر همه‌گیری کرونا به ویژه پیامدهای اقتصادی آن خطر وخیم شدن شدید وضعیت صلح را طی چند سال آینده افزایش می‌دهد.
نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد که شاخص صلح در سال جاری میلادی به طور کلی در جهان رو به زوال است. این نهمین وضعیت وخیم صلح در دوازده سال گذشته است. وضعیت صلح در ۸۱ کشور در حال بهبود و ۸۰ کشور در یک سال گذشته وخیم بوده است. GPI ۲۰۲۰ که در ماه ژوئن امسال منتشر شد، نشان می‌دهد که به طور کلی درگیری‌ها و بحران‌هایی که در دهه گذشته وجود داشته (مانند حمله نیرو‌های ائتلاف به عراق و افغانستان) شروع به کاهش کرده، اما موج جدیدی از تنش و درگیری‌های جدید در نتیجه شیوع کرونا به وجود آمده است.
طی یک سال گذشته تنها دو منطقه از ۹ منطقه جهان آرام‌تر شده‌اند. بیشترین پیشرفت در منطقه روسیه و اوراسیا و به دنبال آن آمریکای شمالی رخ داده است. آمریکای شمالی (آمریکا و کانادا) تنها منطقه‌ای بود که بهبودها را در هر سه حوزه(سطح ایمنی و امنیت جامعه؛ وسعت درگیری‌های داخلی و بینالمللی و درجه نظامی شدن کشورها) ثبت کرد، در حالی که روسیه و اوراسیا شاهد بهبودهایی را در شاخص درگیری و ایمنی و امنیت بودند، اما در حوزه نظامی‌سازی وضعیت این مناطق وخیم‌تر شد.
تروریسم و درگیری‌های داخلی بزرگترین عامل تأثیرگذار در وخامت جهانی صلح بودهاند. ۹۷ کشور شاهد افزایش فعالیت‌های تروریستی بودند در حالی که فقط ۴۳ کشور دارای فعالیت‌های تروریستی کمتری هستند. با این حال، پس از رشد مرگ و میر ناشی از تروریسم در سال ۲۰۱۴ در اوج جنگ داخلی سوریه، طی ۵ سال گذشته هر ساله مرگ و میر ناشی از تروریسم کاهش یافته است.
در گزارش امسال شاخص صلح جهانی که روند ناآرامی‌های مدنی در دهه گذشته نشان می‌دهد، حاکی از آن است که از سال ۲۰۱۱ به بعد، بیش از ۹۶ کشور حداقل یک تظاهرات خشونت‌آمیز را تجربه کرده‌اند و از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۹، تعداد شورش‌ها ۲۸۲ درصد و اعتصابات عمومی ۸۲۱ در هر سال افزایش یافته است. در این میان اروپا بیشترین تعداد اعتراضات، ناآرامی‌ها و اعتصاب‌ها را در این مدت داشته است، در مجموع از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۸ حدود ۱۶۰۰ مورد از این نوع در کشورهای مختلف اروپایی دیده شده که برخی از آنها (مانند اعتراضات جلیقه زرد‌ها در فرانسه) همچنان ادامه دارد و ۶۵ درصد از حوادث مرتبط با ناآرامی مدنی در اروپا بدون خشونت بوده است.
هیچ کس در امان نیست، حتی اروپا و آمریکا
شاید موضوعی که بیش از همه باعث شده که وضعیت صلح در کشورهای اروپایی در سال جاری میلادی به شدت در خطر بیافتد، بحران شیوع ویروس کرونا بوده است. عموماً و در ابتدای شیوع ویروس کرونا این انتظار می‌رفت که در زمان یک بحران جهانی بهداشتی بی‌سابقه همه طرف‌هایی که تا آن زمان در نزاع و درگیری بودند، دست در دست هم دهند و برای برقراری صلح با هم همکاری کنند. اما برخلاف انتظار چیزی غیر از این رخ داد. در واقع کرونا و تأثیرات منفی آن باعث شد که مجموعه جدیدی از چالش‌ها و در نهایت درگیری‌های مختلف در درون جوامع به وجود آمد.
افزایش قیمت ملزومات ضروری زندگی؛ کاهش حقوق، از دست دادن شغل، عدم دسترسی به مراکز بهداشتی درمانی، افزایش مداخلات دولت در زندگی عمومی افراد به دلیل کاهش منحنی رشد بیماری، افزایش گرایش‌های نژادپرستانه و بیگانه‌هراسانه تنها بخشی از شیوع همه‌گیری کرونا و اثرات آن است. با افزایش نابرابری و تبعیض، فشارهای اقتصادی افزایش یافته و در نهایت افزایش تنش‌های داخلی و ناآرامی را با خود خواهد داشت.
درگیری‌های محلی به عنوان آئینه‌ای برای صلح روند جهانی است. ریشه‌های درگیری‌ها، آشکار شدن و حل آنها، می‌تواند به نوعی منعکس کننده تغییر در روابط قدرت‌های بزرگ، شدت رقابت آنها و گستردگی جاه‌طلبی‌های بازیگران منطقه‌ای است. نمونه‌هایی از درگیری و ناآرامی را می‌توان در کشورهایی دید که به طور عمومی به عنوان کشورهای حافظ صلح بین‌الملل معرفی شده‌اند. آلمان، آمریکا، بریتانیا و فرانسه کشورهایی بودند که شاهد ناآرامی‌های نسبتاً گسترده به دلیل بروز مشکلات اقتصادی بودهاند. در این میان جامعه آمریکا که شاهد کشتن یک سیاه‌پوست (جرج فلوید) بود با درگیری‌های گسترده نژادی روبه‌رو شد که بیش از ۲ ماه طول کشید. حتی در این زمان هم برخی از کشورها نتوانسته و نخواستند اختلافات خود را کنار بگذارند. آمریکا حاضر به لغو یا کاهش تحریم‌های ظالمانه علیه ایران حتی با وجود شیوع گسترده کرونا در این کشور نشد و در اروپا اعتراضات مردم بلاروس نسبت به انتخاب دوباره الکساندر لوکاشنکو با سرکوب گسترده و شدید همراه شد.
به نظر می‌رسد که وضعیت صلح در سال ۲۰۲۰ حتی با وجود نشانه‌هایی از دستیابی برخی کشورها به واکسن کرونا در آینده‌ای نزدیک چندان تفاوتی با سال‌های قبل نداشته باشد. در واقع باید گفت که جهان امروز به موارد دیگری بیش از اختصاص یک روز به عنوان روز صلح نیاز دارد. جهان امروز به رهبران منطقی احتیاج دارد که بتوانند منافع بزرگ و اختلافات کوچک خود را کنار بگذارند و فعالانه در انجام اقدامات سازنده برای ایجاد صلح در کشورهای خود و خارج از مرزهای کشورها شرکت کنند. ترویج صلح جهانی و صحبت از آن اقدامی مثبت به شمار می‌رود اما موضوع مهم عملی کردن آن است؛ امری که با توجه به روند فعلی و رفتارهای دولتمردان جهانی کاری دور از ذهن به حساب می‌آید.
منبع: ایکنا