گذار عربستان به دوران پساوهابیت
بر اساس تحلیل خبرگزاری فرانسه، اقدامات جدید دولت عربستان و تلاش برای تغییر شرایط اجتماعی و دینی در این کشور نشان‌دهنده ورود عربستان به مرحله پساوهابیت است.
به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، عربستان محافظه کار در حال رهایی از تصویر افراط گرایی دینی است. تصمیم اخیر در مورد محدود کردن بلندگوهای خارجی در پخش اذان و اقامه نماز، جنجالی را در پادشاهی محافظه کار برانگیخته است. این در حالی است که همیشه اذان و خطبه‌های دینی مساجد با بلندگو و با صدای بلند پخش می‌شدند.
روشن است که تصمیم جدید در چارچوب تغییراتی است که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان ایجاد کرده است و هدف از آن مدرنیته کردن پادشاهی محافظه کار است که مدت‌هاست نامش با افراط گرایی دینی گره خورده است.
وزارت اوقاف ماه میلادی گذشته تصمیم گرفت صدای بلندگوهای مساجد نباید از یک سوم درجه بیشتر باشد. استفاده از بلندگو در همه موارد به جز برای خطبه‌ها و تلاوت قرآن ممنوع است.
این تصمیم خشم بسیاری را در عربستان برانگیخت و آنها از این مساله ابراز تعجب کردند که چطور می‌توان در کشور حرمین شریفین از صدای خطبا، قاریان و نمازگزاران شکایت کرد در حالی که صدای موسیقی و مهمانی‌ها بلند است. آنها درخواست کردند موسیقی بلند در رستوران‌ها که قبلا ممنوع بود و اکنون یک امر عادی شده است، ممنوع شود.
پیگیران این مساله با بیان اینکه اصلاحاتی که در دوره پسانفت انجام می‌شود امروز اولویت دارند، بعید دانستند که مقامات از این تصمیمات خود منصرف شوند.
ولیعهد در تلاش است تا منابع اقتصادی وابسته به نفت عربستان را تنوع بخشد و این امر با سیاست باز اقتصادی و اجتماعی برای جذب سرمایه گذاری و مدرن سازی چهره کشور همراه است. اما این تلاش‌ها با کمپین سرکوبی منتقدان نظام و مخالفانش عجین شده است.
خبرگزاری فرانسه به نقل از عزیز الغشیان، از اعضای آکادمیک دانشگاه اسیکس انگلیس اعلام کرد، عربستان در حال بازسازی ارکان خود است.
وی گفت، عربستان از نظر اقتصادی در حال تبدیل شدن به کشوری است که تلاش می‌کند برای سرمایه گذاران یا گردشگران جذاب‌تر به نظر برسد یا حداقل برایشان خیلی کشور ترسناکی نباشد.
اما تحلیلگران معتقدند، بعید است که مقامات از تصمیمات خود برگردند. اصلاحاتی که مقامات در دوره پسانفت انجام می‌دهند بر احساسات دینی ارجحیت دارد.
قبل از محدود کردن بلندگوها برای پخش اذان و اقامه نماز، بن سلمان در سال‌های اخیر تصمیمات متعددی از جمله لغو ممنوعیت رانندگی زنان، بازگشایی سینماها، برگزاری کنسرت‌ها و لغو مختلط بودن زن و مرد را اجرایی کرد.
عربستان همچنین شاهد نقش نهاد هیئت امر به معروف و نهی از منکر بود که حکم پلیس دینی را داشت. انتشار عناصر این هیئت محدود و حتی به صفر رسید و همین مساله به زنان اجازه داد بدون پوشش سر از خانه خارج شوند.
با تغییر سیاست، فروشگاه‌ها و رستوران‌ها هم در وقت نماز مشتری می‌پذیرفتند در حالی که قبل از این اماکن مذکور مجبور بودند ببندند.
در عربستان عمل به هر دینی جز اسلام ممنوع است اما علی الشهابی، مشاور دولت اخیرا از طریق رسانه آمریکایی اعلام کرد، احداث کلیسا در عربستان در لیست کارهای رهبری قرار دارد.
عربستان همچنین در حال ویرایش آن دسته از کتب درسی است که غیر مسلمانان را میمون و خوک توصیف می‌کند.
مقامات سعودی علناً احتمال لغو ممنوعیت کامل مصرف الکل را رد کرده‌اند اما برخی منابع از جمله دیپلمات‌های غربی در حوزه خلیج فارس گفتند که مسؤولان سعودی در نشست‌های غیرعلنی تاکید کردند که این کار به تدریج عملی می‌شود.
کریستین دیوان از انستیتوی کشورهای عرب خلیج فارس در واشنگتن می‌گوید: اغراق نیست اگر بگوییم عربستان سعودی وارد دوران پس از وهابیت شده است، اگرچه خطوط دقیق مذهبی این کشور هنوز دائماً در حال تغییر است.
وی افزود: دین دیگر بر اقتصاد، زندگی اجتماعی و سیاست خارجی حق وتو ندارد و به موازات این امر به نظر می‌رسد نوعی محو شدن در مواضع پادشاهی در مورد مسائل مسلمانان در سراسر جهان وجود دارد.
یک دیپلمات غرب در حوزه خلیج فارس می‌گوید: در گذشته سیاست خارجی بر این باور اسلامی بود که مسلمانان مانند یک جسم واحد هستند. اما اکنون این امر مبتنی بر سیاست عدم مداخله متقابل است: ما در مورد کشمیر یا اویغورها صحبت نمی‌کنیم، شما در مورد (جمال) خاشقجی صحبت نمی‌کنید.
ولیعهد به نابودی افراط گرایی متعهد شد اما در میان بازداشت‌هایی که مقامات در سال‌های اخیر داشتند بسیاری از کسانی که خواستار اعتدال بودند و نیز مخالفان حضور دارند. دیوان مدعی است، ولیعهد به لحاظ سیاسی توانست رقیبانش را از جمله کسانی که در اهداف اصلاحات دینی با او مشارکت داشتند، حذف کند.