نعیمه پورمحمدی: مناسک دینی از ارکان حساس و بنیادین ادیان است

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، به همت دانشکده فلسفه نشست علمی با موضوع مغز و مناسک دینی و با سخنرانی دکتر نعیمه پورمحمدی عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار شد.

دکتر پورمحمدی بررسی مناسک دینی را از موضوعات علوم شناختی دین دانست و گفت: پرسش مهم در مناسک دینی این است که چرا مناسک با وجود سخت بودن و پرتکرار بودن برای جسم و جان انسان هنوز پابرجاست و چرا انسانها در انجام آن شور و جدیت دارند و این شور و جدیت را به نسل های بعدی نیز منتقل می کنند؟

استاد دانشگاه ادیان و مذاهب ادامه داد: مناسک و آیین ها را می توان از ارکان بنیادین هر دین به شمار آورد که شخص به واسطه مشارکت در آن ها قصد ارتباط با امر مقدس را دارد. فهم مناسک و نقش و کارکرد آن ها، به ویژه در عرصه جمعی و فردی از جمله موضوعاتی است که توجه دانشمندان علوم شناختی، جامعه شناسان و انسان شناسان دین را به خود معطوف ساخته است.

وی گفت: مناسک دینی به شکل اعمال خاصی انجام می‌شوند و یک سری اعمال خاص از یکدیگر جدا می‌شوند. سوالی که اینجا مطرح است این است که که آیا اعمالی که ما انجام می‌دهیم به عنوان مناسک ویژگی خاص دارند یا اینکه در مغز انسان یک قسمتی وجود دارد که مربوط به مناسک آموزی است؟ مانند قوه زبان آموزی در مغز ما.

عضو هیئت علمی دانشگاه ادامه داد: این‌گونه سوالات را علوم شناختی دین درباره مناسک دارد. چرا که این اعمال معناهای بالقوه فرهنگی دارند. البته محققان علوم شناختی دین سوالات دیگری نیز دارند تا بتوانند نقش و تأثیر این مناسک را در فرد و گروه پیدا کنند.

دکتر پورمحمدی در پایان با بررسی مناسک دینی از دیدگاه علوم شناختی بیان داشت: بنده ده ویژگی از مناسک دینی را که در مقالات متعدد در رابطه با مغز و مناسک دینی بیان شده بود را در کتاب علوم شناختی دین که به تازگی توسط نشر کرگدن به چاپ رسیده است بیان کرده‌ام. و یکی از فصل های این کتاب را به مناسک دینی و مغز اختصاص داده‌ام.

وی ادامه داد: این ویژگی‌ها عبارتند از: یک. هیچ رابطه علی را شخص انجام دهنده این مناسک نمی تواند پیدا کند. دو. سخت بودن این مناسک. سه. مناسک آشکار دو دسته هستند. آموزه ای و نمایشی. چهار. دفع خطر و طرد اجتماعی. پنج. سیستم شهودی یادگیری مناسک، شش. عناصر فراطبیعی. هفت. کارکرد کاهش اضطراب. هشت. کارکرد علامت دهی پرهزینه. نه. کارکرد افزایش و اعتبار مناسک و ده. کارکرد همبستگی. دانشمندان علوم شناختی دین این ویژگی‌ها را بر شمرده و مطابق با آن به بررسی موضوع مغز و مناسک دینی می‌پردازند.