گام‌های عملی سالک برای دستیابی به شناخت و شهود
به گزارش خبرنگار ردنا (ادیان نیوز)، دکتر شهرام صحرایی، عضو هیئت علمی بنیاد دایره المعارف اسلامی در بیست و ششمین نشست دوره عرفان و معنویت با عنوان «عرفان عملی» اظهار کرد: مراد از عرفان شناختی است که به خداوند از نظر اسما و صفات تعلق می‌گیرد بنابراین این عرفان از مقوله شناخت، آگاهی، علم، شناختن و واقف شدن بر کسی است.
وی خاطرنشان کرد: ساحت عمل و اجراییات و مبادرت به کار یا کارایی متفاوت از دانش و علم پیدا کردن به کسی یا چیزی است.
عضو هیئت علمی بنیاد دایره المعارف اسلامی با بیان اینکه در عرفان نظری همه در مقام این بودند که بگویند این چیزهایی که عارفان در مقام شهود کردند علم شهودی و عیانی و علمی از جنس علم حضوری است، تبیین کرد: افراد به این نتیجه رسیدند که منافاتی با آیات، احادیث و سنت، آموزه‌های پیامبر و اوصیا ندارد و تنها در مقام مبرهن کردن این آموزه‌ها بودند.
وی خاطرنشان کرد: در عرفان نظری کتاب‌های مشهور با عنوان امهات عرفان نظری در مقام این است که عرفا آنچه گفتند خلاف شرع، کتاب و سنت نیست بلکه آمدند برهان و استدلال دست و پا کنند و به دانش نظری برسند.
صحرایی با بیان اینکه عارف اعتنا به کسی نمی‌کند به چیزی که رسیده برای او واضح‌تر است و در مقام این نیست که کسی قبول کند یا رد کند، گفت: مراد عمل‌ها، کارها و رفتارهایی است که سالک باید در مقام عمل بپردازد و به آنها ملتزم باشد و استمرار بورزد تا حالت و زمینه‌ای آماده شود و به علم حضوری و شهود برسد و حجاب مرتفع شود.
وی با طرح این سؤال که سالک باید به چه چیزهایی در مقام عمل بپردازد تا فضایی فراهم شود و عرفان، شناخت و شهود روی دهد؟ عنوان کرد: نخستین عامل علم است. بخش عمده‌ای از مشایخ قائل هستند که سالکی که عقیده درست ندارد در مقام عمل به جایی نمی‌رسد بنابراین باید اعتقادات را تصحیح و موارد ناقص را تکمیل و فقدان را تحصیل کند و مبدأ، معاد، خدا، ملائکه، وحی، پیامبر، قرآن و حقانیت آن را قبول داشته باشد.
عضو هیئت علمی بنیاد دایره المعارف اسلامی یادآور شد: قدم دوم نیز علم به فرایض است. سالک حداقل باید در حوزه واجبات و محرمات علم داشته باشد تا به تکلیف عمل کند. سالک در مقام عمل باید به آموزش ملتزم باشد.
وی افزود: سالک لاجرم ناگزیر است که شیخ و استادی داشته باشد. مسئله شیخ چیزی است که سالک ناگزیر از آن است در آثار عارفان و عبارت و ابیات مانند حافظ و مولانا به این مسئله اشاره شده و بر این معنا تأکید کردند.
صحرایی استمرار و استقامت ورزیدن بر طریقه‌ای که در پیش گرفته را گام دیگر عنوان و اظهار کرد: زمانی که علم حاصل شد که خدایی هست و انسان شقاوت و سعادت دارد و در مقام عمل حلقه شاگردی و تبعیت از ولی خدا را بر گردن افکند پس از آن برخی از سالکان به اشتباه منتظر هستند این ریاضیت، حرکت، خواب‌ها و مکاشفات و توانمندی‌ها را به دست بیاورند در حالی که باید مشغول کار باشد و استقامت ورزد.
وی تصریح کرد: سالکانی که توانایی خاصی پیدا می‌کنند و دچار غرور و توهم استغنایی از شیخ می‌شوند و ارتباط را با او قطع کرده در حالی که از مقام تا مقصد راه طولانی است که طی نکرده ولی گمان کرده که به مقصد رسیده است.
عضو هیئت علمی بنیاد دایره المعارف اسلامی افزود: سالک هیچ گاه دچار عصیان و سرکشی از شیخ نمی‌شود زیرا شیخ نماینده امام در عرفان است و اجازه دستگیری به او رسیده و تمرد از آن تمرد از امام و مقام ولایت اللهی است. توهم مستغنی بودن از شیخ مانع راه سلوک است و سالک باید تسلیم همیشگی تا رسیدن به نتیجه و مقصد باشد.
وی با تأکید بر اینکه لازم است کسب عقاید حقه داشته باشیم، تصریح کرد: مراد از عقاید حقه از منظر کدام فرق مسلمین است. از آن رو که همه شیعیان اثنی عشری هستیم باید کسب عقاید حقه مطابق با عقاید ما باشد و علم به احکام شریعت و فقه جعفری داشته باشد.
یادآور می‌شود، دوره تخصصی «عرفان و معنویت» از سوی مؤسسه بین المللی حکمت، ویژه ماه مبارک رمضان هرشب ساعت ۹:۳۰ به صورت آنلاین برگزار می‌شود.
خبرنگار: ایمن سادات موسوی نژاد