تأکید بر قابل فهم شدن کتاب مقدس در مدرنیته  

به گزارش خبرنگار ردنا (ادیان نیوز)، حجت الاسلام مهراب صادق نیا، مدیر گروه ادیان ابراهیمی دانشکده ادیان دانشگاه ادیان و مذاهب در نخستین جلسه مباحث مسیحیت دوره پیشرفته جریان شناسی ادیان ابراهیمی اظهار کرد: سنت تفسیری در مسیحیت مثل سایر بخش های دیانت مسیحی پیوستگی شدیدی با تفسیر یهودیت دارد.

وی با بیان اینکه پیش از آنکه کتاب مقدس به رسمت شناخته شود تفسیر در بین مسیحیان شکل گرفت، گفت: کتاب مقدس در قرن دوم شکل گرفت در حالی که در نیمه دوم سده ماه قبل میلاد با تأسیس دو مکتب اسکندریه و سنت تفسیری در بین مسیحیان پدید آمد و در این دو سنت مشاجره اصلی بر سر این بود که کتاب مقدس را چگونه باید فهمید.

«اسکندریه» و «انطاکیه»؛ دو مکتب آغازگر سنت تفسیر مسیحیت

حجت الاسلام صادق نیا بیان کرد: مکتب اول اسکندریه که مؤسس آن فیلون اسکندرانی بود، در این مکتب آمده است که بین تعالیم مقدس و فلسفه یونان تا اندازه زیادی آشتی وجود دارد و در اینجا آمده است که برای فهم کتاب مقدس به فلسفه یونانی نیاز داریم و کتاب مقدس را بر اساس معنای باطنی باید درک کرد نه بر اساس الفاظ ظاهری.

وی مکتب اسکندریه را باطن گرا خواند و ادامه داد: در این مکتب معتقد هستند که فلسفه می تواند به فهم کتاب مقدس کمک کند مطکتب اسکندارانه باطن گرا بود.

حجت الاسلام صادق نیا مکتب انطاکیه را مقابل مکتب اسکندریه عنوان کرد و افزود: در این مکتب معتقد بودن که برای فهم کتاب مقدس لازم نیست به چیزی غیر از این متن رجوع کنیم و فهم آن نیاز به عقل و فلسفه ندارد، از مشخصه های این مکتب ظاهرگرایی بود.

وی با اشاره به اینکه با ورود به دنیای جدید و شکل گیری دانش هرمنوتیک چالش هایی پیش روی این درک تفسیر کتاب مقدس قرار داد، گفت: اولین ویژگی جهان جدید این بود که به خودشان اجازه دادند متن مقدسی که تا آن زمان توسط کلیسا خطاناپذیر معرفی می شد و یا بدون چرا مورد پذیرش قرار می گرفت را نقد کنند و این نقد گونه های مختلف داشت.

انواع نقدهای کتاب مقدس در دوره مدرن

حجت الاسلام صادق نیا به نقد تاریخی، نقد محتوایی و ادبی کتاب مقدس در دوره مدرن اشاره و عنوان کرد: در این دوره بیان کردند که فهم کتاب مقدس مبتنی بر سه اصل مشابهت یا اصل امکان تجربی، اصل ترابد یا پیوند و اصل آتوتومی یا خود بنیادی است.

وی با اشاره به اینکه در نقد تاریخی مطرح می شود که آیا این کتاب همان چیزی است که باورمندان آن را معرفی می کنند و یا اینکه در نقد ادبی به لحاظ محتوایی و ادبی نقد می کردند که مطالبی که در کتاب مقدس آمده درست است یا نه ؟ عنوان کرد:  در نقد پیوند عقیده دارند تمام گزاره های عالم هستنی به هم ربط و پیوند دارند و می گویند محتوای کتاب مقدس را بر اساس این اصل باید بازخوانی کنیم.

مدیر گروه ادیان ابراهیمی دانشکده ادیان دانشگاه ادیان و مذاهب قم ادامه داد: در نقد آتوتومی یا خود بنیادی می گویند ما کتاب مقدس را چنین می خوانیم جهان باید بر اساس پدیده های داخل فهم شود و هیچ نیرویی خارج از این جهان نمی شود در آن تاثیر بگذارد و گزارش هایی که در کتاب مقدس است در صورتی فهم می شود که ما را به خارج از جهان هستی فهم ندهد به معنای روشنی از فهمیدن می رسیم و بر مبنای این سه اصل فهم در جهان هستی سکولار شد.

تأکید بر قابل فهم شدن کتاب مقدس در مدرنیته

حجت الاسلام صادق نیا با بیان اینکه (فهمیدن سکولار شد) یعنی کتاب مقدس به صرف اینکه کلام خدا است نباید روش فهم متفاوتی دشته باشد و این کتاب مثل هر کتاب دیگری باید فهم شود و از اینجا فهم سنتی از کتاب مقدس را پشت سر می گذاریم وارد پارادایم فهم مدرن می شویم.

وی ادامه داد: وقتی می گویم فهم منظور فهمیدن معنا است و در دوره مدرن تاکید شد که کتاب مقدس باید همچون کتب دیگر قابل فهم باشد.

مدیر گروه ادیان ابراهیمی دانشکده ادیان دانشگاه ادیان و مذاهب قم خاطرنشان کرد: از نظر شلایرماخر تنها وقتی می توانیم عملیات فهم را روی متن مقدس پیدا کنیم که فرض کنیم یک انسان آن را نوشته چون فهمیدن بر اساس معرفت انفسی و درونی وقتی اتفاق می افتد که خودمان را به جای نویسنده بگذاریم.

وی با اشاره به اینکه دو نوع فهم توصیفی و تبیینی وجود دارد و مربوط به حیوان، انسان و طبیعت است، خاطرنشان کرد: اما یک فهم دیگر به نام فهم تجربی وجود دارد، فهمیدن تجربی عمیق است و این فهم عمیق فقط در مورد رفتار انسان اتفاق می افتد چون ما انسان ها می توانیم خود را جای همدیگر قرار دهیم.

حجت الاسلام صادق نیا بیان کرد: از نظر شلایر ماخر در صورتی کتاب مقدس فهمیده می شود که فرض شود انسان آن را نوشته است و باید اول فرض بگیریم کتاب مقدس نیز یک کتاب متعارف و معمولی است.

فهم کتاب مقدس از نظر شلایر ماخر

مدیر گروه ادیان ابراهیمی دانشکده ادیان دانشگاه ادیان و مذاهب قم بیان کرد: شلایر ماخر می گوید در این راستا به دو نوع هرمنوتیک گرامری و هرمنوتیک روانشناسی نیاز داریم، بر اساس هرمنوتیک گرامری یعنی فهم یک متن بر اساس کلمات انسانی است.

حجت الاسلام صادق نیا عنوان کرد: به گفته شلایر ماخر در کنار هرمنوتیک گرامری باید هرمنوتیک روانشناسی را هم بشناسیم چون آن شناخت از فرد کمک می کند تا بتوانیم منظور فهم را از بیان مطلب بفهمیم.

وی خاطرنشان کرد: به گفته شلایر ماخر بر اساس این دو هرمنوتیک اگر فهمیدن اتفاق بیفتد می شود گفت که فهم درستی رخ داده است و این گام اول هرمنوتیک مدرن است که شلایر ماخر پایه گذار آن است، او پدر الهیات جدید مسیحی است.

حجت الاسلام صادق نیا با بیان اینکه بعد از شلایر ماخر، دیلتای هرمنوتیک مدرن را بالاتر برد و او روش شناسی هرمنوتیک شلایرماخر را توضیح داد، فهم در معنای شلایر ماخر را پذیرفت و بر تفاوت بین علوم طبیعی و علوم انسانی متمرکز است.

وی با بیان اینکه دغدغه این افراد اعتبار تفسیر است، خاطرنشان کرد: بعد از دیلتای وارد جهان دیگری به نام هرمنوتیک پست مدرن می شویم که معنای آن پدیدار شناسی است و اینها می گویند اساسا دنبال عملیات فهمیدن و فهم درست نیستیم بلکه می خواهیم بگوییم فهم به لحاظ فلسفی معنایش چیست و چگونه محقق می شود.

حجت الاسلام صادق نیا خاطرنشان کرد: هایری گری در هرمنوتیک پست مدرن می گوید هر کسی با همه پیش فرض هایی که دارد کتاب مقدس را باز می کند و فهمیدن کتاب برایش آشکار می شود، به گفته او فهمیدن عبارت است از فهمیدن معنا برای خواننده و محقق برای آنها معنایی ندارد.

مدیر گروه ادیان ابراهیمی دانشکده ادیان دانشگاه ادیان و مذاهب قم، نوع دیگر را ارتدکس ها نامید و بیان کرد: هیرش می گوید در این نوع هرمنوتیک چون انسان ها دنبال فهم درست هستند نه دنبال مطلق فهمیدن و اگر با طناب هرمنوتیک پست مدرن به چاه برویم.

حجت الاسلام صادق نیا یادآور شد: هدف ما رسیدن به فهم درست است و برای فهمیدن متن کتاب مقدس باید معیارهایی وجود داشته باشد که بر اساس آن بگوییم آن فهم درست است و گرنه به فهم های عجیب می رسیم.

گفتنی است، دوره پیشرفته جریان شناسی ادیان ابراهیمی از سوی هیئت اندیشه ورز اسلام، ادیان و ارتباطات میان فرهنگی معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان برگزار می شود.