تعنیت یا روزه در آیین یهود 

به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، روزه به عنوان یکی از این راه‏ها، امری بسیار متداول و معمول در آیین کلیمیان جهان است که در قالب‏های واجب و اختیاری برگزار می‏شود. روزه در کلام عبری، تعنیت به معنای رنج دادن جان نامیده می‏شود که وجه تسمیه آن خودداری از خوردن و آشامیدن طی روز (‌شرعی) است.

در بیان خلاصه‏ای از فلسفه روزه می‏‏توان چنین گفت که روزه مانند اکثر احکام و مقررات دینی، کارکردی مانند ایجاد یک زمینه تیره و تاریک برای درک بهتر روشنائی‏ها دارد. به عبارت دیگر، روزه و بسیاری از دستورهای محدودکننده دینی (همچون حلال و حرام‏ها)‌، با ایجاد یک یا چند نوع محدودیت در فعالیت‏های جاری زندگی، زمینه‏ای به ظاهر تیره می‏سازند که در قالب آن، ارزش‏های زندگی جهان بهتر قابل درک و فهم خواهند بود.

محدود کردن انسان در خودداری از اعمال ساده زندگی مثل خوردن و آشامیدن، او را وادار به تفکر و بررسی شفاف‏تر روش‏ها و اهداف زندگی خود می‏کند. ماهی تا زمانی که در آب است، معنای آب را نمی‏داند، اما اگر لحظه‏ای از محیط آبی خود خارج ‏شود، معنای آب را درک خواهد کرد (البته پس از بازگشت به آن محیط).

اهداف روزه (های واجب) در یهود را می‏توان به ۳ بخش تقسیم کرد (که یک روزه می‏تواند بیش از یک هدف را دنبال کند) :

۱- توبه و طلب بخشش

۲- یادآوری یک مناسبت و یا سوگواری

۳- تلاش برای تحقق یک آرزو یا استجابت حاجت

اولین و معروفترین روزه یهودیان، روزه یوم کیپور نام دارد. این روزه با هدف بخشش گناهان (میان انسان و خداوند) انجام می‏شود و تنها روزه‏ای است که دستور مستقیم خداوند در تورات درباره آن صادر شده است:

« برای شما قانون ابدی باشد که در دهمین روز از ماه هفتم (عبری) جان‏های خود را رنج دهید (روزه بگیرید) …. زیرا در این روز برای شما طلب عفو می‏شود …. (و در صورت توبه)‌ از تمام خطاهایی که نسبت به خداوند مرتکب شده‏ اید، مبرا می‏شوید» ( تورات – سفر لاویان – فصل ۱۶ – آیات ۲۹-۳۱ )

ریشه این روزه، به عفو بنی‏اسرائیل از جانب خداوند در صحرای سینا بازمی‏گردد. حضرت موسی اولین بار، چهل روز در کوه سینا توقف کرد تا تورات را دریافت نمود (۱۰ فرمان)، و پس از بازگشت از کوه، تمرد گروهی از بنی‏اسرائیل را مشاهده کرد. پس از توبیخ قوم و پشیمانی آنها، چهل روز دیگر در بالای کوه برای قوم طلب عفو کرد و پس از آن، به فرمان خداوند، ۴۰ روز دیگر در بالای کوه رفت تا برای دومین بار لوح ده فرمان را دریافت کرد. موسی در دهم ماه هفتم از کوه پایین آمد و چون این روز برای بنی‏اسرائیل، نشان عفو خطاهای آنها از سوی خداوند بود، این روز به عنوان یُوم کیپور یعنی روز بخشش گناهان تعیین شد.

یهودیان جهان در این روز که مهم‏ترین روز تقویم عبری محسوب می‏گردد، روزه ۲۵ ساعته (غروب تا غروب )‌گرفته و از انجام هر کاری دست کشیده و تمام وقت در کنیساها، به عبادت می‏پردازند.

دومین سری از روزه‏های واجب یهودیان، ۴ نوبت روزه‏هایی هستند که پس از ویرانی معبد بیت‏المقدس از طرف انبیا و علمای بنی‏اسرائیل به نشانه سوگواری برای این جامعه مقرر شدند.

سرزمین اسرائیل، شهر اورشلیم و معبد بیت‏المقدس رکن اصلی عبادات و اعتقادات یهود را تشکیل می‏دهند. بسیاری از آیین عبادی و زیارتی قوم یهود مربوط به این مکان و سرزمین مقدس است. یهودیان در سه نوبت نمازها ( تفیلاها)ی روزانه خود به سوی بیت‏المقدس به عنوان قبله رو می‏کنند. پس از ویرانی نهایی بیت‏المقدس در حدود سال ۷۰ میلادی و تبعید یهودیان از آن سرزمین، ۴ نوبت روزه به نام‏های گدلیا، دهم طبت، ۱۷ تموز و ۹ آو ( ۲۵ ساعته) ‌به نشانه یادبود و سوگواری برای این واقعه بر یهودیان واجب شد.

سومین شکل روزه، روزه استر است. این نشانه نوعی روزه است که به منظور طلب حاجت و استجابت دعا صورت می‏گرفت. در حدود ۲۳۰۰ سال پیش که یهودیان از زمان کوروش در ایران ساکن شده بودند، دختری یهودی ملکه دربار خشایارشا شد. در آن دوران یکی از وزرا نقشه قتل‏ عام یهودیان را طرح کرد که با هوشیاری استر و یکی از انبیای یهود به نام مُردخای این نقشه باطل شد. استر برای موفقیت در ابطال این توطئه، از یهودیان ایران خواست که ۳ روز روزه بگیرند و از خداوند طلب بخشش و کمک نمایند. پس از آن، روزه استر به یادبود این واقعه بر یهودیان واجب گشت.

روزه‏های مستحب :

۱- روزه آدینه پسح :‌ این روزه مختص پسران و مردان اولزاد خانواده است که به یادبود ضربت خداوند به اولزادهای مصریان در هنگام آستانه خروج بنی‏اسرائیل از مصر و مصونیت عبرانیان از این ضربت صورت می‏گیرد.

۲- در ایام خاص از سال به ویژه ماه الول ، روزهای دوشنبه و پنجشنبه روزه گرفته می‏شود.

۳- روزهای آدینه ماه نو عبری ( روز قبل از حلول ماه قمری).

۴- عروس و داماد در روز عروسی یا روز قبل از آن به مناسبت شروع زندگی جدید و به منظور توبه از گناهان گذشته در صورت امکان روزه می‏گیرند.

۵- کسی که خواب آشفته‏ای دیده است و آن را نشان بدی می‏داند، روز بعد به خاطر کفاره گناهان و رفع مصیبت روزه می‏گیرد.

۶- برخی رسم دارند که در سالروز درگذشت والدین خود یا سالروز درگذشت علمای عالی‏رتبه دینی روزه بگیرند.

۷- در مواقع خاصی مانند احتمال وقوع بلایای طبیعی یا بروز خشکسالی و نظایر آن، بنا به حکم مرجع دینی، روزه جماعتی بر یهودیان منطقه‏ای خاص مقرر می‏شود.

آداب روزه و شرایط آن :

در شریعت یهود، کلیه واجبات دینی برای دختران از سن ۱۲ سالگی و برای پسران از ۱۳ سالگی شروع گشته و اجباری است.

روزه نیز مشمول این حکم است. کلیه روزه‏های مورد بحث اعم از واجب و مستحب به غیر از ۲ مورد یُوم کیپور و روزه نهم آو( که ۲۵ ساعته و از غروب تا غروب هستند)، همگی از ماقبل سپیده صبح تا تاریکی کامل هوا برگزار می‏شوند ( هرچند که رسم است پس از خوابیدن شب قبل، چیزی خورده نشود). به غیر از ۲ روزه یاد شده که استثناء هستند، تقریبا غیر از خوردن و آشامیدن، هیچگونه محدودیت دیگری اعمال نمی‏شود. در روزه‏ها، مواردی به مراسم نمازهای روزانه اضافه می‏شوند.

غیر از روزه بزرگ یوم کیپور که تاکید ویژه‏ای بر انجام آن صورت می‏گیرد، در همه روزه‏ها، بیماران و افراد ضعیف و زنان باردار یا شیرده از روزه‏ها معاف هستند.

در ایام عید و روزهای شنبه و روزهای اول ماه نو عبری، گرفتن روزه ممنوع است.

پذیرش روزه :

هر چند که روزه در یهود ( تعنیت ) معنای تحت‏اللفظی «رنج دادن جان» را داراست،‌ اما هدف اصلی آن همانگونه که ذکر شد، یادآوری موضوع‏های معین در شرایط ویژه روزه است. لذا آمادگی جسمانی برای روزه بسیار با اهمیت شمرده شده است. به خصوص درباره روزه بزرگ یوم کیپور، در احکام دینی، صرف خوراک مفصل قبل از شروع این روزه، بسیار باارزش و مستوجب ثواب شمرده شده است، زیرا فرد را برای اجرای یک فرمان الهی آماده می‏سازد. نیز درباره روزه‏هایی که جنبه توبه دارند به کرات این نکته گوشزد شده است که روزه توبه، تنها مختص روابط انسان و خداوند است و چنانچه انسانی، نسبت به همنوعان خود گناهکار باشد، تا زمان رفع کدورت و احقاق حقوق آنها، روزه و توبه او به درگاه خداوند بی‏اثر خواهد بود.

و در پایان، جمله‏ای معروف است از حضرت یشعیای نبی که از قول خداوند هدف واقعی روزه را به بنی‏اسرائیل تذکر می‏دهد که روزه مورد قبول خداوند، رنج انسان‏های روزه‏دار و تعظیم و تکریم ریاکارانه آنها در زمان روزه نیست، بلکه برداشتن یوغ ظلم و رهایی بخشیدن به ضعفا و مظلومان به عنوان حاصل عملی این احکام و مراسم، مورد نظر خداوند و انبیای اوست.

( یشعیا فصل ۵۸ آیات ۳-۷ )