پایداری پرستاران، تجلی صبر در جامعه است

حضرت زینب سلام الله علیها یکی از شخصیت‌های مذهبی قابل احترام در جهان اسلام و به ویژه در بین شیعیان است. نام آن بانو با صفاتی مانند شجاعت، فصاحت، بلاغت و صبر و شکیبایی گره خورده است.

همزمان با سالروز ولادت این بانوی قدسی، با حجت الاسلام و المسلمین «مصطفی صادقی» عضو هیئت علمی «پژوهشکده تاریخ و سیره» و یکی از محققان و نویسندگان تاریخ اهل بیت علیهم السلام به گفتگو نشستیم.

وی در این گفتگو درباره شخصیت حضرت زینب سلام الله علیها گفت: آن حضرت شخصیتی نیست که نیاز به شرح حال و توصیف داشته باشد. زیرا به سبب همراهی‌اش با امام حسین علیه السلام‌ در واقعه کربلا و مصائبی که در این مسیر و به ویژه روز عاشورا و پس از آن در اسارت دشمنان اهل‌بیت علیهم السلام بر او وارد شد، به خوبی و برای همگان شناخته شده است. آن حضرت نوه رسول‌خدا و فرزند سوم امیرمؤمنان و حضرت زهرا علیهم السلام است که همین نسب شریف او و نزدیکی به اهل‌البیت علیهم السلام جایگاهی رفیع برای او به وجود آورده است. او هم‌نام خاله‌اش زینب دختر رسول‌خداست که پیش از رحلت آن حضرت از دنیا رفت و دخترش امامه را بر جای گذاشت.

کتاب‌های مستقل درباره حضرت زینب، گرفتار روایت‌های نامعتبرند

این تاریخ پژوه گفت: آثار بسیاری درباره آن حضرت نوشته شده؛ اما واقعیت آن است که آگاهی‌های تاریخی ما درباره آن عقیله، پیش از حادثه کربلا چندان زیاد نیست. از این رو بسیاری از مطالب کتاب‌هایی که به طور مستقل درباره آن حضرت نوشته شده، یا گرفتار خروج موضوعی‌اند و به افراد و حوادث پیرامون آن حضرت می‌پردازند، یا روایاتی محل تأمل و بررسی را مطرح کرده‌اند که بسیاری از آنها در منابع نخستین و معتبر یافت نمی‌شود.

وی افزود: حضور حضرت زینب سلام الله علیها در کربلا و از سویی راه‌یافتن تحریفات و دروغ‌های بسیار به تاریخ این حادثه مهم، سبب افزایش مطالب نادرست درباره آن حضرت می‌شود که بخش عمده آن ناشی از جنبه عاطفی این واقعه عظیم و دلخراش تاریخ اسلام است و حضرت زینب سلام الله علیها در جایگاه اصلی این رویکرد عاطفی قرار دارد؛ نمونۀ آن آرام شدن این خواهر نوزاد در دستان برادر یا شرط همراهی با او در هنگام ازدواج است.

رفتار فردی حضرت زینب بر اساس اصول انسانی است

حجت الاسلام و المسلمین صادقی گفت: طبعاً انتظار می‌رود رفتارهای فردی و اجتماعی این زن با دیگران بر اساس اصول اسلامی و اخلاق انسانی شکل گرفته باشد. اگر چه گفته شد گزارشی از برخورد او با بستگان همچون مادر همسرش اسماء بنت عُمیس نداریم اما روشن است کسی که در دامان امیرمؤمنان علی علیه السلام پرورش یافته باشد با مادر همسری که بعدها به همسری آن حضرت نیز در آمد؛ جز اخلاق و رفتار قرآنی انتظار نمی‌رود.

وی افزود: حضرت در شب عاشورا با شنیدن اشعار برادر از خود بی‌خود شد و برای رنج و محنتی دراز خویش را آماده کرد و شاید سخت‌ترین لحظاتی که از او در گزارش‌های شاهدان عینی واقعه کربلا ثبت شده، زمانی است که کشته شدن برادر را به چشم خود می‌دید و با حالی زار و اندوهی سنگین رو به عمر سعد فرمود آیا ابوعبدالله را می‌کشند و تو تماشا می‌کنی؟!

حجت الاسلام صادقی صبر را بارزترین ویژگی اخلاقی حضرت زینب سلام الله علیها دانست و گفت: اما آنچه می‌تواند الگویی برای جامعه امروزین از شخصیت زینب سلام الله علیها به دست دهد؛ بالاترین اوصاف اخلاقی است که او تجربه کرد و در کتاب آسمانی و معارف دینی مکرر بدان اشاره شده و قرآن آن را از عزائم و تصمیم‌های راسخ شمرده (وَ لَمَنْ صَبَرَ وَ غَفَرَ إِنَّ ذلِکَ لَمِنْ عَزْمِ الْأُمُور) و بشارت اهل بهشت هنگام ورود به آن را با این وصف خوانده است: سَلامٌ عَلَیْکُمْ بِما صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّار. بهشتی که در برابر صبر به آنان داده خواهد شد وصفی که سبب این پاداش ذکر شده است: أُوْلئِکَ یُجْزَوْنَ الْغُرْفَهَ بِما صَبَرُوا وَ یُلَقَّوْنَ فیها تَحِیَّهً وَ سَلاماً.

صبر در برابر گناه

وی افزود: به هر حال واژه صبر و مشتقات آن بیش از یکصد بار در قرآن تکرار شده و نشان از اهمیت این ویژگی دارد. صبر حضرت زینب در برابر مصائب بهترین زمینه برای الگو گرفتن از او برای زندگی فردی و جتماعی است.

صبر در برابر ناملایمات؛ اعم از فقدان عزیزان یا فقر یا ظلم دیگران تنها یک نمونه صبر است.

این پژوهشگر ادامه داد:  بنا به معارف دینی، صبر در برابر چند چیز است که آنچه در برابر ناملایمات میان ما شهرت یافته، یک گونه آن است و دو گونه مهم دیگر آن کنترل خود از گناه و صبر بر عبادت است. حوصله کردن و عدم شتاب هنگام رابطه با پروردگار عالم و مثلاً طول دادن سجده‌ها مصداقی از صبر است که گاه تصور می‌شود حتی در جماعت‌ها باید از آن صرف نظر کرد.

حجت الاسلام صادقی گفت: امام سجاد علیه السلام به عنوان حجت خدا بر ما شیعیان و الگوی اخلاقی و رفتاری مسلمانان، ذی‌الثفنات لقب داشته که به معنای پیشانی پُرپینه است. اما متأسفانه بخاطر برخی رفتارهای منفی افرادی که چنین ظواهری دارند، این ویژگی‌ها مطرود تصور می‌شود. بنا به روایتی از امام باقر علیه السلام دنیا محل سختی‌هاست و پاداش صبر در برابر سختی‌ها بهشت است. چنانکه آن‌حضرت فرموده است بهترین گونه صبر، حفظ کردن خود از گناه است.

پایداری پرستاران، تجلی صبر در جامعه است

وی افزود: بسیار جالب است که مرحوم کلینی در کتاب ارزشمند کافی، بابی را به صبر اختصاص داده و ۲۵ روایت در آن ذکر کرده است. اگر بی‌قراری در مصائب دنیوی و مرگ عزیزان از مصادیق بی‌صبری است؛ کم تحمل بودن و زود عصبانی شدن بخاطر مشکلات فردی و اجتماعی، به اشتراک گذاشتن گرفتاری‌های شخصی برای دیگران، عجله در نماز و در عین حال مشغولیت ساعت‌ها به فضای مجازی یا دیگر مطالب غیرضروری، حتی زود رنج بودن و تسلیم شدن در برابر مشکلات و وسوسه‌های شیطان نیز از مصادیق بی‌صبری است.

این پژوهشگر دینی استقامت کادر درمان و پرستاران در بدترین شرایط اپیدمی کرونا را تجلی زیبای صبر دانست و گفت: اگر این عزیزان صبور نبودند، جامعه ما با مشکلات بسیار عمیق‌تری روبرو می شد.

وی افزود: یکی از عوامل بیماری‌ها و مشکلات روحی همین بی‌صبری و عدم متانت و کم‌حوصلگی است. مشکلاتی که به سرعت جامعه را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد و می‌تواند سبب ایجاد تنش‌ها شود.