ضرورت توجه به شکل گیری سیره نگاری نوین نسبت به پیامبر اکرم(ص) در عصر مدرن

به گزارش خبرنگار ردنا (ادیان نیوز)، نشست بازخوانی جایگاه و بعثت پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم) روز شنبه ۷ اسفند ۱۴۰۰ در مرکز تخصصی کلام اسلامی و تفسیر کرمانشاه و با سخنرانی دکتر همایون همتی «استاد فلسفه و عرفان» برگزار شد.

در این نشست که به صورت آنلاین برگزار شد، همایون همتی با اشاره بر ستیز و پیکار فرهنگی نسبت به شخصیت پیامبر اکرم در عصر حاضر، بیان کرد: در چند دهه اخیر شاهد اقدامات بی سابقه و حوادث ناگواری در ارتباط با تحریف شخصیت پیامبر اکرم(ص) ذیل پروژه اسلام هراسی هستیم. امروزه وضعیت فرهنگی جهان به گونه ای است که اقتضاء دارد به مباحث اعتقادی اهتمام بورزیم، آشنایی بیشتر با نشیب و فرازهای زندگی و شخصیت پیامبر اکرم(ص) و پاسخ دادن به پرسش های جدید و آشنایی با شبهات جدید و عمق بخشیدن به اعتقادات دینی بسیار ضروری خواهد بود.

جریان های دوگانه در سیره نگاری پیامبراکرم(ص)

وی در رابطه با لزوم بازخوانی مبعث پیامبر(ص) عنوان کرد: یک جریان سیره نگاری علمی در دنیا در حال شکل گیری است که برخلاف بسیاری از اسلام شناسان چندقرن اخیر که تاریخ پیامبر را مخدوش می ساختند، نسل جدیدی از محققان و اسلام پژوهان فضایی را پدید آورده اند تا اجازه تشکیک و تردید نسبت به هویت پیامبر عظیم الشان تاحدود زیادی از دست برود.

استاد فلسفه و عرفان تاکید کرد: چرا ما پس از چندصد سال همچنان نیازمند شنیدن پیغام پیامبران هستیم؟ این پرسشی که همگان باید با پرداخت های نوین و متناسب با اقتضائات زمان در مباحث اعتقادی و کلامی با مبانی و پیشفرض های جدید از نو مورد پالایش و ژرف نگری قرار بگیرد. بازاندیشی در بحث نبوت و پرداختن به فروعاتی نظیر: وحی، اعجاز، عصمت، علم لدنی و خاتمیت و دیگر مباحث مرتبط با نبوت و سیره مبارک پیامبر اکرم(ص)، بسیار ضروری تر از هر عصر دیگری می باشد.

توجه به منابع تاریخی برای بازسازی سیره پیامبر اسلام

مولف کتاب «خدا در فلسفه دکارت و صدرالدین شیرازی» اظهار کرد: مستشرقان از دیر باز دین اسلام و سیره پیامبر(ص) را مورد تحقیق و بررسی قرار داده اند. انگیزه برخی از آنان اشکال و ایراد گرفتن به دین اسلام و پیامبر گرامی (ص) بوده است. با این حال دسته دیگری از آنان سیره نویسان همدل و مورخان منصفی بوده اند. در این میان، هارالد موتسکی(موتزکی) سردمدار جریان جدید سیره نگاری و پیامبرشناسی است که بسیار همدلانه می نویسد.

وی ادامه داد: به طوری که این جریان معتقد به وثاقت و صحت هویت تاریخی پیامبر بوده و معتقد هستند از دل تاریخ طبری و طبقات ابن سعد و سیره النبوی ابن هشام و سیره ابن اسحاق و برخی دیگر از منابع تاریخی می توان سیره پیامبر اسلام را بازسازی کرد. سیره نویسان و تاریخ پژوهان باید بیشتر به این نکته توجه نمایند.

تقویت رویکرد عرفانی، روانشناسی و جامعه شناختی در مواجهه با شخصیت پیامبر اکرم(ص)

همتی درباره رویکردهایی که درخصوص شخصیت پیامبر اکرم(ص) و نبوت مطرح کرد: باید در میان رویکردهای جامعه شناختی و روانشناختی نسبت به تقویت رویکرد عرفانی و ترویج آن توجه نماییم. عرفانی که به دور از درویشی و صوفی گری است. عرفان پاک و اصیل اسلامی به دور از بدعت ها و انحرافات می باشد.

وی ادامه داد: سیره عملی اهل بیت و پیامبر اکرم تا آثار عارفان بزرگ نظیر دیوان شمس و مولانا، محی الدین عربی و دیگر شارحان و حکیمان بزرگ تاریخ اسلام مانند حضرت امام خمینی(ره) باید به جد استفاده نمود. ما نیازمند تدوین سیره های جدید و وارد کردن شخصیت پیامبر به علم کلام و محتاج طرح مباحث الهیاتی نوین (شبیه به کاری که الهی دانان مسیحی چنین کاری کردند) درباره هویت پیامبر هستیم.

پیامبر اسلام در اوج مقامات معنوی قرار دارد

این استاد دانشگاه و دین پژوه در ادامه با ارائه شواهد آیات قرآنی خاطر نشان کرد: نوع تعبیرات نشان می دهد که پیامبر به اوج مقامات معنوی دست یافته است. ایشان را چراغ روشنی بخش کل آفرینش معرفی کرده اند. البته که حضرت عیسی مسیح(ع) معجزه سخن گفتن در کودکی را دارا می باشد ولیکن لقب خاتم النبیاء برای حضرت محمد(ص) انتخاب شده است. چرا که «خاتم» باید «افضل» باشد که سخن پایانی به آن محول شده است.

وی ادامه داد: خداوند به جان مبارک حضرت رسول(ص) در قرآن سوگند خورده است. حتی او را امان اهل الاصل معرفی نموده است که خداوند نمی خواهد مردم را به دلیل حضور و وجود ارزشمند ایشان در میانشان عذاب دهد. به غیر از بشیر و رسول، پیامبر مایه رحمت عالمین مورد خطاب قرار گرفته است. مباحث عرفانی-فلسفی و تعبیراتی که پیامبر را روشنی بخش تمام عوالم وجود نامبرده است بسیار مهم و قابل تامل تر از هر معجزه دیگری خواهد بود که پیامبران پیش از وی آورده بودند.

معراج، تکیه گاهی مهم برای شناخت مقام و جایگاه پیامبر

همتی با اشاره به منزلت بلندمرتبه پیامبر اسلام در میان دیگر پیامبران الهی، تصریح کرد: عارفان بزرگ ما همچون شیخ محمود شبستری در منظومه زیبای گلشن راز گفته اند، در غافله کاروان انبیاء الهی، سرور و سالار آنان حضرت محمد(ص) قرار دارد که صاحب مقام شفاعت کلیه و شفاعت کبری ست. ضمن اینکه، پرداختن برخی برای ایجاد شبهه و تشکیک برای مسئله معراج، نشان دهنده عظمت این معجزه محسوب می شود. سیر و سلوکی که خاصه برای پیامبر اسلام به صورت انحصاری انجام گرفته است. چرا که از تعبیر «ما بردیم…» برای انتقال پیامبر استفاده شده است. تعبیری که برای هیچ یک از انبیاء پیشین بکار برده نشده.

باید به شبهه افکنی هایِ ناصواب پاسخ قاطع داد

استاد فلسفه و عرفان عنوان کرد: شبهات امروز تا شهر قم نیز رسیده است. شخصیت هایی که در برخی مراسمات به تحریف شخصیت و هویت تاریخی پیامبر اسلام می پردازند و بدون هیچگونه پاسخی وا نهاده می شود. ما باید آماده باشیم و هر جایی که ارزش های دینی را با سخنان ناصواب آمیختند، با متانت و استدلال منطقی و آرامش و بدون هیچگونه توهینی- چرا که ادب و احترام یکی از شاخصه های اخلاقی پیامبر محسوب می شود- به دفاع بپردازید. و اگر توانایی لازم وجود نداشت، به عالم مورد نظر ارجاع دهید.

وی در پایان با اشاره به مقام تبعیت از پیامبر به علت مقام بلندمرتبه ایشان در میان دیگر انبیاء الهی به آیاتی از قرآن و دیگر نشانه های موجود در تاریخ پرداخت و بیان کرد: در قرآن شرط محبت به خدا، تبعیت از پیامبر اسلام آورده شده است. این چه موجودی است که بیعت و اطاعت از وی معادل با اطاعت از خداوند بکار رفته است. البته که ما به همه پیامبران الهی احترام قائلیم و از آن ها ستایش و تمجید می کنیم و ذره جسارت به آنان را تحمل نمی کنیم و اجازه آن را نمی دهیم.

خبرنگار: محمد پناه زاده