جاذبه‌ها و اماکن مقدس شهر تاریخی آنتاکیه
کلیسای سنت پییر اولین کلیسای غار جهان و مسجد حبیب نجار در شهر آنتاکیه ترکیه قرار دارند
ردنا (ادیان نیوز) – بشر پس از پیدایش در کره زمین به زندگی در مناطق مختلف شروع کرد. غارها اولین پناه‌گاه انسان‌های اولیه بود. زیرا غارها هم موجب حفاظت از انسان از شرایط اقلیمی و هم حیوانات وحشی گردید.
انسان‌های اولیه پس از آموختن شکار از مکان تاریک و سرد غارها برای محافظت از گوشت‌های حیواناتی که شکار می‌کردند، استفاده کرد. حتی از برخی غارها صرفا به‌همین منظور استفاده می‌کرد، غارهایی که شبیه سردخانه‌های امروزی بودند.
انسان‌ها از غارها برای دفن مردگان خود، پنهان شدن و یا عبادت کردن نیز بهره می‌جستند. در برخی غارها می‌توان با اشیا زینتی، در برخی‌ها نقاشی‌های حرفه‌ای و بسیار جالب مواجه گردید. در منطقه جغرافیایی آناتولی می‌تواند براحتی با نمونه‌هایی از این‌گونه غارها برخورد کرد.
غارها که ابتدا با اهداف حفاظتی و سرپناه گرفتن مورد استفاده قرار می‌گرفتند، با گذشت زمان شاهد اولین آثار فرهنگی ساخته و پرداخته بشر شدند. در غار ” Üçağızlı ” واقع در شهرستان سامان‌داغ استان حاتای، نمونه‌هایی از آثار متعلق به انسان‌های اولیه در ۲۰۰ هزار سال قبل و انسان‌های مدرن ۴۰ هزار سال قبل بدست آمده است.
در این غارها تعداد زیادی اثر ساخته شده از سنگ و مهره زینتی بدست آمده است. به گفته کارشناسان غارها پرتو افکن نور و روشنایی به تاریخ بشر بوده و از نظر علوم باستان‌شناسی و آنتروپولوژی (مردم‌شناسی) از جایگاه بسیار مهمی در جهان برخوردار هستند.
تاریخچه نقاشی‌های روی دیوار غارهای آناتولی تا عصر حجر باستان می‌رسد. نقوشی که روی دیوار غارهای قهرمان‌ماراش و بالیکسیر ترسیم شده یک‌بار دیگر به داستان طولانی بشر در آناتولی گواه می‌دهند. آناتولی این منطقه جغرافیایی شگفت‌انگیز شاهد مراحل ظهور یک دین جدید، شکل‌گیری و حتی مهمترین نقاط عطف آن گردید.
اولین مسیحیان با فرار از یوغ ظلم و ستم در بیت‌المقدس به غارهای ژرف دره اهلارا در آناتولی پناه آوردند. غارهای آناتولی در این دوره از تاریخ وظیفه متفاوتی را بر عهده گرفتند. اولین پیروان دین مسیح در غارهای شهرهای زیر زمینی در کاپادوکیه پنهان شده و از این غارها سعی کردند تا دین جدید را رواج دهند.
آنتاکیه بعلت موقعیت ویژه‌ای که داراست، طی اعصار متمادی در یک نقطه تقاطع بسیار مهم واقع گردیده و میزبان کلیسای سنت پییر اولین کلیسای غار جهان است . مسافرینی که در صدد سفر از بین‌النهرین به غرب هستند، از آنتاکیه عبور می‌کنند. راه تاریخی ابریشم در این مسیر قرار دارد. آنتاکیه که یکی از قدیمی‌ترین مراکز مسکونی آناتولی‌ست، هم در عصر هلنیستی و هم دوره امپراطوری رم به یکی از مراکز فرهنگی معروف در جهان تبدیل گردید.
سنت پییر با نام دیگر سنت پطرس که یکی از دوازده حواری حضرت عیسی بود، به‌گمان اینکه ترویج دین مسیح در آناتولی آسان خواهد بود، به شهر آنتاکیه آمد. زیرا این شهر هم به بیت‌المقدس نزدیک بوده و هم منسوبین به فرهنگ‌های متفاوت در این شهر در کنار یکدیگر زندگی مسالمت‌آمیزی داشتند. شهر آنتاکیه که در آن‌دوران شهری متمول، مرفه و روشن‌فکر بود، سومین شهر بزرگ امپراطوری رم و مهمترین شهر در مشرق زمین بود. سنت پطرس پس از آمدن به آنتاکیه یک غار طبیعی موسوم به ” Stauris ” یعنی ” کوه حج ” را بعنوان کلیسا مورد استفاده قرار داده و به دادن موعظه پرداخت.
این غار در دوره مسیحیت اولیه در رواج دین مسیح نقش مهمی ایفا کرد. کلیسای سنت پییر بعنوان اولین کلیسا در دوره قبل از تفکیک مسیحیت به مذاهب مختلف شناخته می‌شود. غار مذکور بعنوان اولین محل نامگذاری جماعت آن بعنوان مسیحی و پی‌ریزی اساس مناسک دینی تلقی می‌شود. سنت پییر نیز بعنوان اولین کشیش جماعت مسیحی و در عین‌حال اولین پاپ جهان در تاریخ قید گردید. این غار در سال‌های بعد بعلت اینکه اولین محل میزبان از جماعت مسیحی و برگزاری اولین اجلاسیه‌های مسیحی بود، بعنوان مرکز حج اعلام شد.
این کلسیا که در دل صخره‌ها ساخته شده، در عمق ۱۳ متری زمین قرار داشته و ۷ متر ارتفاع دارد. این محل پس از قبول دین مسیح بعنوان دین رسمی امپراطوری رم با علاوه شدن بخش‌هایی به غار شکل کلیسا را بخود گرفت. در این غار مجسمه سنت پییر، بقایای موزاییک‌های تخریب شده و چشمه آب مقدس وجود دارد. زیارت‌کننده‌گان از آب این چشمه که شفابخش تلقی می‌شد، طی سالیان متمادی نوشیده و حتی برای بهبودی بیماران به همراه می‌بردند. اگرچه آب این چشمه بعلت زمین‌لرزه‌ها در طول زمان کم شده ولی حتی امروزه نیز با رخنه از لابلای صخره‌ها جاری می‌شود. در این کلیسا تونلی مخفی وجود دارد که انتهای آن به داخل کوه باز می‌شود.
گمان می‌رود که این تونل در شرایط اضطراری و خطر یورش به کلیسا از سوی اهالی کلیسا مورد استفاده قرار می‌گرفت. علاوه بر این غارهای طبیعی بی‌شمار کوچک واقع در نزدیکی کلیسا و اماکن ویژه‌ای که در دل صخره‌ها کنده شده‌اند، احتمالا اتاق‌های خلوت جماعت مسیحی بوده است.
کلیسای سنت پییر در آنتاکیه در لیست میراث فرهنگی یونسکو جای داشته و هر سال از سوی هزاران مسیحی مورد بازدید قرار گرفته و در تاریخ معینی نیز آیین دینی در آن برگزار می‌شود. در انتهای راه میان‌بری که از کلسیا به‌سمت بالا امتداد می‌یابد، نیم تنه برجسته‌کاری شده غول‌آسایی که در دل صخره‌ها کنده شده، جلب دقت می‌کند. این پرتره انسان به بلندی نیم متر که سرش با پارچه‌ای پوشانده شده، همانا شارون قایق‌ران جهنم در میتولوژی یونان است.
پس از مرگ شمار زیادی انسان در اثر بیماری وبا، مردم شهر برای پیش‌بینی آینده ، وضعیت را با یک کاهن مشورت کردند. کاهن نیز به آنها توصیه می‌کند که برای حفاظت از بیماری از ماسک استفاده کنند. پارچه روی سر مجسمه نیز نماد توصیه کاهن به اهالی شهر برای ایمن از بیماری تعبیر و تفسیر می‌شود.
شهر آنتاکیه علاوه بر کلیسای سنت پییر اولین کلیسای غار جهان از یک مکان مقدس دیگر میزبانی می‌کند. این مکان مقدس و تاریخی، مسجد حبیب نجار است. مسجد حبیب نجار اولین مسجد در آناتولی است که در این شهر ساخته شده است. حبیب نجار، نجاری بود که در شهر آنتاکیه زندگی می‌کرد.
عزیز یوحنا (یحیی) و پاولس (یونس) از حواریون عیسی برای تعریف و تمجید دین جدید و تک خدایی به شهر آنتاکیه آمدند. حبیب نجار اولین کسی بود که به آنها ایمان آورد. مردم به حواریون حضرت عیسی که همگان را به پیروی از دین تک خدایی دعوت می‌کردند، واکنش شدیدی نشان داده و در صدد کشتن آنها بر آمدند.
حبیب نجار با این طرز برخورد مردم مخالفت کرده و در حین تلاش برای نجات جان حواریون کشته شد. در منابع اسلامی آمده است که جریان این حادثه در سوره یاسین قرآن کریم نقل شده است. مسجد حبیب نجار اولین مسجد آناتولی از دو مقبره، کلاس‌های درس و چندین وضوگاه متشکل است. در ورودی مسجد سنگ قبرهای حضرت یحیی و حضرت یونس حواریون مسیح قرار دارند.
آنتاکیه شهری است که شاهد رویدادهای مهمی در طول تاریخ بوده و داستان و خاطرات مربوط به این رخ‌دادهای سرنوشت‌ساز را طی اعصار متمادی به نسل‌های جدید منتقل ساخته است. از هر نقطه و از زیر هر سنگ آنتاکیه گویی که تاریخ فوران می‌کند. جماعت قدیمی‌ترین کلیسای غار جهان در این شهر برای اولین‌بار خود را بعنوان پیروان دین مسیح اعلام کردند.
به‌همین علت آنتاکیه پس از بیت‌المقدس بعنوان مقدس‌ترین شهر دین مسیح تلقی و مرکز حج اعلام گردید. آنتاکیه که شهر گذشت و مسامحه هزاران ساله و نقطه تقاطع اعتقادات و باورداشت‌های مختلف بود، با میزبانی از دو مکان مقدس سنت پییر و مسجد حبیب نجار هر سال مورد توجه عده کثیری از گردشگران ترک و خارجی قرار می‌گیرد.