مسیحیان و یهودیان در ریاض؛ رونق گفتمان مدارا

هفته گذشته در ریاض، تعداد زیادی از علمای مسلمان، یهودی و مسیحی در کنفرانس «ارزش‌های مشترک میان پیروان ادیان» گرد هم آمدند تا با یکدیگر درباره فرهنگ گفتگو و همزیستی گفتگو کنند. آنان برای دهه‌ها و شاید قرن‌ها درباره هم صحبت می‌کردند، یعنی طی این مدت به کاشت کینه بیشتر و نفرت مذهبی در میان پیروان مشغول بودند.

در گذشته شاهد مناظره‌های پر سر و صدایی بودیم که شامل دعواهای افراط‌گرایان مذاهب مختلف بود که هر کدام به مذهب دیگری حمله می‌کردند و از برنامه‌های تلویزیونی بی‌ارزش برای برانگیختن نفرت و تحریک اختلافات فرقه‌ای استفاده می‌شد.

اکنون یک تصویر متفاوت می بینیم. میزبانی سعودی از این کنفرانس مهم به دلیل موقعیت و رهبری این کشور در جهان اسلام دارای پیام مهمی است که به گفتمان مدارا رونق بیشتری می‌بخشد.

به عبارت دیگر، سعودی توان خود را برای برداشتن گام بزرگی جهت ساختن آینده بهتر به کار می‌گیرد.

افراط گرایان برای دهه‌ها با آتش‌افروزی و تسلط بر تریبون‌ها و گفتمان‌های اجتماعی، صداهای معتدل و مدارا را به حاشیه راندند. اما اکنون شاهد بازگشت صدای عقل با حمایت ریاض هستیم که در سال‌های گذشته به طور واقعی با تندروان داخل کشور مقابله کرده و اکنون در حال سرمایه‌گذاری برای گسترش گفتمان اعتدال در خارج از کشور است.

این موضوع آن‌طور که برخی ادعا می‌کنند، یک کمپین روابط عمومی نیست، بلکه گام‌های واقعی و عینی است که به مهار چهره‌های افراطی خشونت‌طلب منجر شد و راه را برای بازگشت جامعه به زندگی عادی و بدون محدودیت باز کرد.

در جاهای دیگر شاهد رفتار معکوسی هستیم و می‌بینیم که برخی از احزاب و دولت‌ها از دین برای رسیدن به اهداف خود و تقویت مشروعیت استفاده می‌کنند. آنها از طریق حمایت از صداهای افراطی که کلید ذهن و قلب توده‌ها و غریزه تحریک‌کننده آنها را در دست دارند، استفاده می‌کنند که نتایج فاجعه‌باری به میان آورده است. فرهنگ نفرت در سطح وسیعی گسترش یافته و جوانان مسلمان باورمند به این شعارهای افراطی به گروه های مسلح می پیوندند یا با آنها ابراز همبستگی می‌کنند.

از بین بردن این گفتمان کار ساده‌ای نیست و با یک موعظه متضاد ساده محقق نمی‌شود، زیرا این اندیشه‌ها تخیلات و بینش میلیون‌ها نفر به زندگی و انسان را تشکیل می‌دهد و به چندین دهه آموزش فکری صحیح و منطقی نیاز است تا اصول ارزش‌های دینی و اخلاقی والا در میان توده های مردم تقویت و گسترش یابد و به فرهنگ و آداب و رسوم جا افتاده تبدیل شود.

جالب اینجاست که در ریاض، قاهره و ابوظبی روحانیون مسلمان معتدلی را می‌بینیم که خواستار تساهل و برادری انسانی میان پیروان ادیان مختلف هستند، در حالی که افراط گرایان وابسته به گروه‌های اسلام سیاسی را در لندن، واشنگتن و پاریس می‌بینیم که گفتمان افراط گرایی را به منطقه صادر می کنند. آنان با بهانه‌های فریبنده از جمله تحریف و تضعیف اسلام به این کنفرانس‌ها و نشست‌ها حمله می‌کنند چون به دنبال حفظ دستاوردها و مشروعیت تهدید شده خود در میان مردم هستند.

شیخ محمد العیسی، دبیر اتحادیه جهان اسلام، در سخنانش در کنفرانس «ارزش‌های مشترک میان پیروان ادیان» گفت: «همه پیروان ادیان حق زندگی با عزت و احترام دارند.»
خالد عکشه، عضو شورای پاپی برای گفتگوی بین ادیان در واتیکان نیز در سخنانش تاکید کرد: «احترام به زندگی انسان و آزادی مذهبی‌اش یک ضرورت است.»

ریکاردو دیزیجنی، خاخام اعظم ایتالیا نیز در سخنرانی خود گفت که بذرهای مدارا در سال‌های آینده رشد خواهند کرد و دین دارای یک نیروی معنوی است و نقش آن باید در ایجاد صلح مثبت باشد.

این کلمات تأثیرگذار مانند ریختن آب بر اخگر گفتمان افراط گرایی است که قرن‌هاست موج می‌زند. بدیهی است که باید آب بیشتری بریزیم تا شعله‌های آتش را یک بار برای همیشه خاموش کنیم.