سبک زندگی قرآنی؛ گمشده و نیاز امروز جوامع بشری

از این رو، اسلام به عنوان کامل ترین و جامع‏ترین دین الهى شفاف ترین حق و حقوق، خوشبختى و رستگارى انسان ها را در قرآن بیان کرده است و در آیات متعددى به این موضوع پرداخته است. با این وصف، قرآن کریم کتابى است که در تمام شئون زندگی انسان ها؛ از مبدأ و معاد و خلق و ایجاد، در باره فضایل اخلاقى و عمومى ‌انسان ها نظر دارد، قوانین اجتماعى و فردى حاکم بر نوع انسان را به وضوح بیان کرده و هیچ مطلب کوچک و بزرگی از نظرش مخفى نمانده است.

بدون تردید؛ انسانها برای داشتن زندگی خوب و ایده آل و همچنین برخوردار از امنیت روانی و اخلاقی  به یک سبک زندگی نیاز دارند، که در این میان به یقیین قرآن بهترین شیوه و سبک زندگی را برای تمامی جوامع بشری معرفی کرده است.

خداوند خودش در قرآن در مورد اهمیت و عظمت قرآن می فرماید: لَوْ أَنزَلْنَا هَذَا الْقُرْآنَ عَلَى جَبَلٍ لَّرَأَیْتَهُ خَاشِعًا مُّتَصَدِّعًا مِّنْ خَشْیَهِ اللَّهِ وَتِلْکَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ، اگر این قرآن را بر کوهى فرومى‏فرستادیم یقینا آن [کوه] را از بیم خدا فروتن [و] از هم ‏پاشیده مى‏دیدى و این مثلها را براى مردم مى‏زنیم باشد که آنان بیندیشند. (الحشر/ ۲۱). قُل لَّئِنِ اجْتَمَعَتِ الإِنسُ وَالْجِنُّ عَلَى أَن یَأْتُواْ بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْآنِ لاَ یَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ کَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِیرًا، بگو اگر انس و جن گرد آیند تا نظیر این قرآن را بیاورند مانند آن را نخواهند آورد هر چند برخى از آنها پشتیبان برخى [دیگر] باشند ( الإسراء/ ۸۸ ).

 به بیان دیگر، قرآن کریم، کتاب راهنمای بشر، با نزول تدریجی در طول مدت ۲۳ سال با یک سبک خاص از زمان نزول آن تا کنون منشا خیرات و برکات الهی بر انسان ها بوده و هست. بطوری که تدبر و تامل در قرآن و  بهره گرفتن از آیات آن از مهم ترین تاکیداتی است که هم در خود قرآن و هم از قول پیامبراکرم(ص) و ائمه معصومین (ع) بدان اشاره و سفارش بسیار شده است.

در روایات داریم که؛ القرآن حبل ممدود بین السماء والارض من تمسک به رفعه الله؛ قرآن ریسمانی است که میان از آسمان تا زمین امتداد یافته است، پس هر کس بدان چنگ اندازد، خدایش به سوی خود رفعت می بخشد (بحار الانوار، ج۸۹،ص۳۱).

با این وصف، حضرت علی (ع) در مورد مهجوریت قرآن کریم در جوامع بشری بر این باورند؛ زمانی خواهد آمد، که مسلمانان از قرآن کریم فاصله می گیرند و دنیا نیز ازآنان فاصله خواهد گرفت و اسیر قدرت ها خواهند شد، و هر گاه به قرآن باز گردند، دنیا هم به آنان روی خواهد آورد و بر ابرقدرت ها و استمارگران چیره خواهند شد.

همچنین در این راستا، بزرگان و کارشناسان دینی ما مسلمانان معتقد هستند، مسلمانان در گذشته با قرآن پیوند ویژه ای داشته اند و با تدبر و تحقیق در تفاسیر این کتب الهی، آقای دنیا بودند ولی متاسفانه از زمانی که جامعه اسلامی قرآن را تنها به عنوان تبرک و زینت در تاقچه های اتاق خود نهاده، و به دستورات الهی و آسمانی آن پشت کردند، اسیر و برده استمارگران شده اند.

به هر حال، سوال مهمی که، امروزه ذهن بیش از یک میلیارد و پانصد میلیون مسلمان را به خود مشغول کرده، این است که علت عقب ماندگی مسلمانان در سده های اخیر چیست و چرا مسلمانان گرفتار سلطه غرب و شرق شده اند و راه چاره در این زمینه چیست.

در واقع، علت گرفتاری مسلمانان در عصر حاضر چیست، چرا ما مسلمانان عقب ماندیم و غربی ها پیشرفت کردند و ضرورت شناخت و عمل به قرآن در جامعه ما چیست.

به بیان دیگر به نظر می آید، یکی از علل مهم عقب ماندگی مسلمانان در دویست سال اخیر عمل نکردن به قرآن کریم است، برخلاف زمان پیامبر اکرم(ص) که مسلمانان به قرآن عمل می کردند، امروز نیز برای نجات از بدبختی باید به دامان قرآن باز گردیم، پیامبر اکرم(ص) فرمود: اذا اقبلت الیکم الفتن کقطع الیل العظلم فعلیکم بالقرآن؛ هر گاه فتنه های همچون شب تاریک بر شما روی آورد، به قرآن پناه برید ( کافی، ج۲، ص ۵۹۹).

از این رو؛ همچنین بزرگان دینی ما؛ علت بدبختی مسلمانان در عصر حاضر را ترک چهار فریضه الهی چون نداشتن تقوای الهی، عدم تشکیل امت واحده اسلامی، برآورده نکردن نیازهای مردم و نبود مراکز فرهنگی و عام المنفعه در سراسر جهان بیان می کنند، و به سخن دیگر همین عوامل باعث عقب ماندگی آنان شده است و تا زمانی که مسلمانان در جهل باشند، بدبختی آنان و چیرگی استمارگران ادامه خواهد یافت.

بدینسان در حقیقت به نظر می رسد؛ ایجاد مرزهای جغرافیایی، از بین بردن اخوت اسلامی و جلوگیری از اجرای قوانین اسلامی ازجمله راه های غلبه بیگانگان بر مسلمانان در سده های اخیر بودند.

به هر حال آنچه در این خصوص مهم است این است که، قرآن کریم کتابی الهی است که تمسک بدان در کنار عترت گرامی نبی اکرم اسلام (صل الله علیه وآله)، انسان ها را در صراط مستقیم حق،کمال و سعادت، نگه داشته و چنگ زدن به این ریسمان محکم الهی، مانع از بروز هر گونه انحراف و کج روی در جامعه اسلامی می گردد. متأسفانه باید، این واقعیت تلخ را بپذیریم که هنوز توجه به قرآن در جامعه ما یک امر عمومى نشده، و از این سفره بیکران الهی آنگونه که شایسته است، بهره برده نمی شود و قرآن همچنان در مهجوریت است.

در این میان باید گفت، متاسفانه قرآن این کتاب مقدس براى ما به کتابى تبدیل شده که تنها در بعضى اماکن یا مراسم چون سر سفره عقد، مراسم عزا، موقع سفر، اسباب کشى، استخاره و… استفاده مى‌شود؛ انسان، نیازمند ارتباط مستقیم با آفریننده و هستى‏بخش خود است. 

این ارتباط اگر چه از طریق مناجات و رازگویى درونى و قلبى انجام مى‏گیرد، اما دسترسى به کلمات خود خداوند، بسیار لذت‏بخش و اطمینان‏آور است؛ این ویژگى، به طور کامل، تنها براى قرآن مجید باقى مانده است و هیچ کتاب آسمانى دیگرى چنین جایگاهى ندارد.

درکنار این عوامل نکته مهم دیگر این است که قرآن کریم، سفره گسترده فیض الهى و کلام نورانى پروردگار انسان و جهان است. این منشور آسمانى، معیار و محک درستى و نادرستى اندیشه ها، احکام و رفتار به شمار مى آید و هر چه با رهنمودهاى آن ناهماهنگ باشد، فاقد ارزش و اعتبار است.

 از آنجا که براى شناخت درست از نادرست در هر موضوعى به «معیار» و «میزان» نیاز است، رجوع به این کتاب الهى در هر زمینه، به ویژه اخلاق و خودسازى و هنجارهاى رفتارى یک ضرورت است. این سند نبوت و معجزه جاوید حضرت رسول ـ صلى الله علیه وآله وسلم ـ در صورتى مى تواند در زندگى و اخلاق فردى و اجتماعى ما تأثیرگذار باشد، که «امامت قرآن» را بپذیریم؛ به هدایت آن گردن بنهیم و آن را به عنوان «الگو» قبول و خود را به آن عرضه کنیم و ارزیابى اخلاق و عمل خویش را با این «میزان» انجام دهیم. آنگاه روشن مى شود که چه کسى «اخلاق قرآنى» دارد و چه کسى از چنین تربیتى دور شده است. همین …

 موسی کاظم زاده، روزنامه نگار و کارشناس امور خبرنگاری و روزنامه نگاری قوه قضائیه