علت مخالفت آیت الله حائری یزدی با حاج‌آقا حسین قمی در مسئله حجاب چه بود؟
«مرحوم آیت الله سیدجواد مدرسی» در بخشی از کتاب «نجوم السرد بذکر علماء یزد» به روش خاص و منحصر به فرد مرحوم آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی در رابطه با رضاشاه اشاره کرده است.
به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، در بخشی از کتاب “نجوم السرد بذکر علماء یزد” به قلم آیت الله سیدجواد مدرسی آمده است: «روش مرحوم حائری تقیه و حفظ حوزه علمیه بود. بنابراین در زمان فتنه مشروطه دخالتی نکردند. در زمان مرجعیت هم با ستمگر زمان خود یعنی رضاشاه پهلوی ملعون، همچون ائمه که با خلفا رفتار می کردند، کمال تقیه را اعمال می فرمود و با علمایی که قصد مخالفت و براندازی رژیم پهلوی را داشتند مانند حاج آقا نورالله اصفهانی همراهی نکرد. حتی با مخالفت حاج آقا حسین قمی در مسئله حجاب هم همکاری ننمود. فقط در قضیه کشف حجاب، به شاه ملعون تلگرافی زدند که وی جواب نامساعدی به ایشان داد.»
در پاورقی کتاب مذکور و در حاشیه این مطلب آمده است: به نظر می رسد آیت الله حائری با مسائل سیاسی ناآشنا نبود، بلکه روش پرهیز در امور را آگاهانه و بنا به دلایل خاصی انتخاب نمود… درواقع سیره آیت الله حائری انزوای کامل از امور و جریانهای روزمره نبود، کما اینکه او در ذیل نامه‌ای را که علمای عتبات (اصفهانی و نائینی) خطاب به مجلس شورای ملی نوشته و در آن بیست نفر از علمای داخل و خارج ایران را به منظور نظارت بر قوانین مجلس معرفی کرده بودند، امضا کرد و آنها را مورد تایید قرار داد.
روش آیت‌الله حائری یک رویه خاص و منحصر به فرد محسوب می شد که مطابق رضایت و خواست رضاخان نبود… از آنجا که به طور معمول انتظار همگان از دخالت در سیاست، موافقت یا مخالفت آشکار است، صفت غیرسیاسی بودن در آیت الله حائری به کار می‌رود. اما چنانچه سیاست را به مفهوم تدبیر امور اجتماعی بدانیم، در عملکرد آیت الله حائری به وضوح چنین خصیصه‌ای را می‌توان مشاهده کرد.
به طور کلی، روش سیاسی آیت الله حائری با رعایت اصل تقیه بود. اما آنچه که در مفهوم ساده از تقیه به عنوان «سکوت محض» تلقی می شود، در مورد ایشان مصداق ندارد… از این رو رابطه میان او و رضاشاه در ظاهر بر اساس احترام متقابل بود… چنین احترام متقابلی این امکان را به آیت الله حائری می‌داد که چهره تهاجمی رضاشاه علیه روحانیون را تا حدی [تحت] کنترل درآورد و در بحبوحه دورانی که هر کسی به جرمی ولو کوچک تحت تعقیب و مجازات قرار می‌گرفت، حس اعتماد رضاشاه را جلب کند و به این طریق، خود و حوزه را از انهدام -بلایی که بر سر سایر مدارس علمی آمد- برهاند و حتی بتواند از طریق این رابطه، به تعدیل ظلم و تعویض برخی افراد فاسد حکومت استفاده نماید و بالاتر اینکه به نصیحت رضاشاه بپردازد…
در حقیقت سلیقه آیت الله حائری، ادامه کار فرهنگی در حوزه علمیه بود و سایر امور و مسائل جاری را تحت‌الشعاع این قضیه می‌دید. اولویت اصلی برای ایشان، «پابرجا ماندن حوزه» به هر نحو ممکن بود، از این رو به گفته یکی از شاگردان (آیت الله اراکی) وی به اسم اینکه من ناخوش‌احوالم، با آقایان مساعدت نکرد، چه بسا اگر اقدامی می‌کرد، قم هم مثل مشهد (حمله به مسجد گوهرشاد در سال ۱۳۱۴) می‌شد.
منبع: کتاب «نجوم السرد بذکر علماء یزد»، به قلم آیت الله سیدجواد مدرسی یزد: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی استان یزد با همکاری انتشارات وصال، چاپ اول، ۱۳۸۴. صفحات ۶۹۵ تا ۷۰۳