دعا با توجه به گسترۀ نیازهای مادی و معنوی انسان و نیز دامنۀ وسیع ارتباطی میان او و خداوند، مورد توجه پیروان ادیان و به ویژه ادیان ابراهیمی بوده است.
به گزارش ردنا (ادیاننیوز)؛ دعا و نیایش از مهمترین آموزههای ادیان آسمانی شمرده میشود؛ چرا که همواره ابزاری در دستان صاحبان کتب آسمانی یعنی انبیا و رسولان جهت ارتباط با خداوند و نیز برای اصلاح امورات فردی و اجتماعی شمرده میشد، بنابراین سابقهاش به قدمت آفرینش انسان است؛ از این روست که مقوله دعا با توجه به گسترۀ نیازهای مادی و معنوی انسان و نیز دامنۀ وسیع ارتباطی میان او و خداوند، مورد توجه پیروان ادیان و به ویژه ادیان ابراهیمی بوده است. نصوص فراوان قرآنی، کتاب مقدس عبری و عهد جدید در زمینه دعا، بیانگر اهمیت و جایگاه آن است.
به عنوان مثال دعای ربانی، تقریباً معروفترین دعا در مسیحیت است. در یکشنبه عید پاک سال ۲۰۰۷ برآورد میشود بیش از ۲ میلیارد مسیحی کاتولیک، ارتدوکس و پرتستان خدا را با این دعا به صدها زبان نیایش کرده باشند.
مسیحیان به خصوص ارتدوکسها نیایش خاصی در منزل نیز دارند، رسم نیایشهای خانوادگی، گرچه نسبت به گذشته کمتر عمومیت دارد، اما در دنیای ارتدوکس معاصر هم باقی است. در خانه هر ارتدوکس به طور سنتی کنج یا تاقچهای برای شمایل وجود دارد که در جلوی آن چراغی روشن است. از طریق دعاهای ویژه خانه، مزرعه، محصول، رمه گاو و گلهها، سلسله نیایشهای سال مسیحی تماماً با زندگی اهل خانه و چرخه کشاورزی زمین پیوند خورده است. کتاب نیایشها (euchologion) در بردارنده نیایشهایی است برای بذرافشانی، خرمنکوبی و …. و حتی تمیز کردن کوزهها. («مسیحیت شرقی»، ویر، کالیستوس ترجمه حمید بخشنده، مجله هفت آسمان، شماره ۲۵، ص ۱۱۲)
اما یهودیان در مواقع مختلف دعاهای متفاوتی دارند که عبارتند از:
۱ـ در کتب انبیا (اشعیا، ارمیا، زکریا) اشاره شده است که موعود (ماشیح) میآید و دعا برای ظهور ماشیح (منجی جهان) بسیار تأکید شده است.۲ـ دعا هنگام خواندن نماز در روز کیپور (کفاره) ۳ـ دعای کوتاهی که باید هنگام خطر خوانده شود. ۴ـ دعایی که باید بامداد هنگام بیدار شدن از خواب خوانده شود. (گنجینهای از تلمود ، ا، کهن، راب ترجمه امیرفریدون گرگانی)
دعا در دین مبین اسلام نیز از جایگاه بسیار بالایی برخوردار است تا حدی که متون دعایی بر جا مانده از پیامبر و اهلبیت وحی به قدری است که از جهت کمّی و کیفی قابل قیاس با سایر ادیان آسمانی نیست؛ این مسئله نشأت گرفته از تأکید خداوند در آیات قرآن است؛ آنجا که به بندگان خود امر به دعا میکند و میفرماید «ادْعُونی أَسْتَجِبْ لَکُم؛ به درگاهم دعا کنید تا برایتان استجابت کنم» (۶۰ غافر) یا فرمود «ادْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَهً إِنَّهُ لا یُحِبُّ الْمُعْتَدین؛ پروردگار خود را به زارى و نهانى بخوانید که او از حد گذرندگان را دوست نمیدارد.» (۵۵ اعراف)
نهایت آنکه دعا ابزاری جهت پیوند با قدرت بیپایان الهی برای رشد معنوی و حل چالشهای فردی و اجتماعی است مگر آن کس که خود را از دایره ادیان جدا بداند و کافر به خداوند متعال باشد.