تطبیق ایمان با آموزه‌های راستین الهی؛ راهی برای رسیدن به آرامش
استاد محمود مهدوی دامغانی، قرآن‌پژوه با بیان اینکه اگر ما ایمان خود را با آموزه‌های راستین الهی که به وسیله انبیاء و پیشوایان دینی بیان شده، تطبیق دهیم، قطعا آرامش بیشتری خواهیم داشت، گفت: باید به مرحله‌ای برسیم که تنها دعا کردن را وظیفه خود بدانیم و اجابت آن را به خداوند بسپاریم تا بهترین نتیجه را برای ما رقم زند.
به گزارش ردنا (ادیان‌نیوز), روزهایی را پشت سر می‌گذاریم که مسئله شیوع ویروس کرونا بر ابعاد گوناگون سلامت، اجتماع و همچنین حوزه‌های اقتصادی، فرهنگی، دینی و…جهان تأثیرات فراوانی گذاشته و به مسئله اول و البته مخرب زندگی بشر تبدیل شده است. از این رو بسیاری از مؤمنان به دنبال دریافت تحلیلی مبتنی بر اندیشه‌های دینی در چگونگی مواجهه با آن با الهام از آموزه‌های دینی و سیره ائمه‌اطهار(ع) هستند.
محمود مهدوی دامغانی، قرآن‌پژوه و مترجم قرآن کریم طی گفت و گویی در ارتباط با نگاه مؤمنان و چگونگی مواجهه آنان با شیوع ویروس کرونا و الهام گرفتن از مبانی قرآنی و سیره ائمه‌اطهار(ع)، با بیان اینکه خداوند در قرآن کریم به‌طور مکرر به اینگونه گرفتاری‌ها اشاره داشته است و ملت‌ها در طول روزگاران دچار گرفتاری‌ها و مشکلات زیادی شده‌اند، اظهار کرد: در این گرفتاری‌ها پیشنهاد بر آن بوده که بندگان به ذات خداوند توجه کرده و از زاری و تضرع به درگاه او غافل نباشند.
وی ادامه داد: خداوند در آیه ۴۳ سوره انعام «فَلَوْلَا إِذْ جَاءَهُمْ بَأْسُنَا تَضَرَّعُوا وَلَٰکِنْ قَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَزَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطَانُ مَا کَانُوا یَعْمَلُونَ، پس چرا وقتی که بلای ما به آنها رسید تضرع و زاری نکردند (تا نجات یابند)؟ ولی (بدین سبب که نکردند) دلهاشان را قساوت فرا گرفت و شیطان کردار زشت آنان را در نظرشان زیبا نمود» و همچنین آیه ۹۴ سوره اعراف «وَمَا أَرْسَلْنَا فِی قَرْیَهٍ مِنْ نَبِیٍّ إِلَّا أَخَذْنَا أَهْلَهَا بِالْبَأْسَاءِ وَالضَّرَّاءِ لَعَلَّهُمْ یَضَّرَّعُون، و ما هیچ پیغمبری به هیچ شهر و دیاری نفرستادیم مگر آنکه اهلش را به شداید و محن مبتلا ساختیم تا به درگاه خدا تضرع و زاری کنند»، به این مسئله اشاره شده است. شیخ طوسی، مفسر بزرگ قرآن کلمه «بَأْسَاء» را تنها به معنای جنگ نمی‌داند بلکه آن را بی‌نوایی و درماندگی معنا می‌کند، همچنین این مفسر بزرگ، لغت «الضَّرَّاء» را بیماری‌های سخت و دردمندانه معنا کرده است.
مهدوی دامغانی بیان کرد: بنابراین در چنین شرایطی باید توجه خود را نسبت به ذات پرودگار بیافزاییم و در عین حال از اسباب توسل به خداوند نیز بهره‌مند شویم و به آن توجه داشته باشیم، همانطور که خداوند در آیه ۱۹ سوره شوری چنین می‌فرماید: «اللَّهُ لَطِیفٌ بِعِبَادِهِ یَرْزُقُ مَنْ یَشَاءُ وَهُوَ الْقَوِیُّ الْعَزِیز، خدا را به بندگان لطف و محبت بسیار است، هر که را بخواهد روزی می‌دهد و او توانای مطلق و مقتدر و غالب است.»
توجه به ذات خداوند در ادبیات کهن فارسی
این قرآن‌پژوه و مترجم قرآن کریم افزود: مسئله توجه به ذات باری تعالی در مواقع سختی و درماندگی در آداب تربیتی ادبیات کهن ایران مطرح است. به عنوان مثال هنگامی که فردوسی در داستان رستم و اسفندیار چنین می‌گوید:
بگفت این و بنهاد سر بر زمین/ همی خواند بر کردگار آفرین/ همی گفت کای داور کردگار/ بگردان تو از ما بد روزگار/ برین گونه تا خور برآمد ز کوه/ نیامد زبانش ز گفتن ستوه
وی ادامه داد: اگر به کتاب‌های ادبیات فارسی مراجعه داشته باشیم این موضوع را به وضوح می‌بینیم که چه مقدار سفارش در این راستا شده است. به عنوان مثال می‌بینیم که مولانا چگونه توصیه می‌کند:
چون خدا خواهد که مان یاری کند/ میل مان را جانب زاری کند/ ای اخی دست از دعا کردن مدار/ با اجابت یا رد آنت چه کار؟/ جز تو پیش که برآرد بنده دست / هم دعا و هم اجابت از تواست/ ناله مومن همی داریم دوست / گو تضرع کن که این اعزاز اوست.
مهدوی دامغانی بیان کرد: انسان در حال سلامت و امنیت قدر این نعمات را نمی‌داند. همانطور که پیامبر (ص) می‌فرمایند: «دو نعمت بزرگ است که شناخته نمی‌شود، نخست تندرستی و دیگری امنیت»؛ هنگامی که آدمی بیمار می‌شود و امنیت خود را از دست می‌دهد، به ناتوانی و ضعف خود پی می‌برد و در نتیجه خود را نیازمند این می‌بیند که به نیروی لایزال الهی توجه داشته باشد.
این قرآن‌پژوه و مترجم قرآن کریم ابراز کرد: خداوند در قرآن نیز در این خصوص به این ویژگی و خصلت انسان اشاره داشته است و می‌فرماید: هنگامی که آدمی سوار کشتی می‌شود و تند باد‌ها با کشتی درگیر می‌شود، احساس زاری و ناامیدی می‌کند، اما هنگامی که از کشتی پیاده شود و به خشکی می‌رسد به شرک و اندیشه‌های خود بازمی‌گردند و من گمان می‌کنم آگاهی از ضعف، آدمی را به سمت یافتن نیرویی برای نجات از ضعف می‌کشاند و چه نیرویی پایدارتر، ارزشمندتر و صمیمی‌تر از نیروی کردگار.
دعا و توسل
وی در این خصوص که آیا دعا کردن و توسل به خداوند با مراجعه به پزشک و از اسباب طبیعی بهره بردن منافاتی دارد و یا خیر، اظهار کرد: متوسل شدن به وسایل در عین اینکه فراهم آورنده آن وسیله را ذات باری تعالی می‌دانیم، دستور قرآنی است، همان طور که خداوند در آیه ۳۵ سوره مائده می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسِیلَهَ وَجَاهِدُوا فِی سَبِیلِهِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُون، ای اهل ایمان، از خدا بترسید و به سوی او وسیله جویید و در راه او جهاد کنید، باشد که رستگار شوید».
مهدوی دامغانی عنوان کرد: همچنین در حدیثی نیز آمده است: «خداوند متعال کارها را با اسباب آن فراهم می‌آورد» و پیامبر(ص) در نصیحت به فردی که شتر خود را به بهانه توکل بر خداوند رها کرده بود، عرض کرد: «ابتدا به شتر خود زانوبند ببند، سپس به خداوند توکل کن» بنابراین ما باید اسباب را فراهم کنیم، سپس برای تأثیرگذاری آن اسباب به درگاه خداوند زاری و تضرع کنیم.
این قرآن‌پژوه و مترجم قرآن کریم ادامه داد: مولانا نیز چنین می‌گوید: «با توکل زانوی اشتر ببند»، حافظ نیز با بیت «تکیه بر تقوا و دانش در طریقت کافریست/ راهرو گر صد هنر دارد توکل بایدش» و به زیبایی به موضوع توکل اشاره می‌کند.
وی در این خصوص که آیا این نوع بلایا خیر و یا شر است و شبهه‌ای ایجاد می‌شود که اگر خداوند مهربان است، پس این بلا را چگونه برای ما رقم زده است، بیان کرد: ما باید در برابر اراده حق تعالی تسلیم باشیم، در مواردی به ما توصیه شده به جدیت و صمیمیت از حق تعالی بخواهیم تا ما را تسلیم خواست خود قرار دهد، همان‌گونه که امام علی(ع) در مناجات خود به خداوند عرض می‌کند: «بار خدایا! بر من منت بگذار که نخست بر تو توکل کنم و کارهای خود را به تو واگذارم، خداوندا به سرنوشتی که تو برایم تعیین فرمودی، راضی نگه‌دار تا تسلیم امر تو باشم.»
مهدوی دامغانی با بیان اینکه اگر همین مراحل را ایمان راستین در نظر بگیریم، باید در آینه نفس خود بنگریم که چه میزان از آن را بهره‌مند هستیم، عنوان کرد: همچنین امام علی(ع) در نیایش خود با خداوند اینگونه می‌فرماید: «مرا به مرحله‌ای برسان که نگویم خداوندا برخی از نیاز‌های مرا زودتر قرار بده.»
این قرآن‌پژوه و مترجم قرآن کریم در ادامه افزود: بنابراین اگر ما ایمان خود را با آموزه‌های راستین الهی که به وسیله انبیاء و پیشوایان دینی بیان شده، تطبیق دهیم، قطعا آرامش بیشتری خواهیم داشت، همچنان که مولوی به آن اشاره می‌کند: «ای اخی دست از دعا کردن مدار با اجابت یا رد اویت چکار»، باید به مرحله‌ای برسیم که درباره نتیجه خواست و حاجت خود از خداوند نپرسیم؛ چرا؟ بلکه تنها دعا کردن را وظیفه خود بدانیم و اجابت آن را به خداوند بسپاریم تا بهترین نتیجه را برای ما رقم بزند.
کرونا؛ دفاعی از سوی زمین
وی با اشاره به بیانیه دانشمندان محیط زیست که کرونا دوست محیط زیست است و عنوان کردند که کره زمین با این عمل به نوعی از خود دفاع کرده است، تصریح کرد:
اگر فرزندان ما و حتی خود ما در مزارع از وجود مار‌ها هراس داشته باشیم و بترسیم، اما بدانیم که اگر مار‌ها وجود نداشتند، موش‌ها محصولی برای مزارع باقی نمی‌گذاشتند، بنابراین شاید بتوان با استناد به گفته‌های دانشمندان محیط زیست این پدیده و گرفتاری شیوع ویروس کرونا را پاسخی از سوی زمین تلقی کنیم.
مهدوی دامغانی ابراز کرد: در این روز‌ها باید توصیه‌های پزشکان را جدی گرفت، همانطور که در بسیاری از امور وقتی به دانش افراد نیازمند هستیم به ناتوانی خود اقرار می‌کنیم و برای هر مشکل و دردی به متخصص آن مراجعه می‌کنیم، در این خصوص نیز طبیعتا باید با توکل به ذات باری تعالی، راهنمایی‌ها و موارد ذکر شده را رعایت کرده و به عنایت خداوند متعال نیز امیدوار باشیم.
این قرآن‌پژوه و مترجم قرآن کریم عنوان کرد: امیدوارم مردمان مسلمانی که متوجه ذات باری تعالی هستند، در این ایام به زاری و تضرع به درگاه حق بپردازند و از پروردگار بخواهند تا این گرفتاری عالم‌گیر را که برخی از سران اظهار می‌کنند بعد از جنگ بین‌المللی دوم، تاکنون چنین گرفتاری در عالم ظاهر نشده حل شود.
وی در پایان تصریح کرد: دانشمندان و بزرگان در هزاره سوم انتظارات دیگری مانند تصرف فضا داشتند و حق تعالی شاید با ارائه چنین بلایی، اراده کرده حقارت ما را در مقابل اراده مقدس خود نشان دهد. امیدوارم خداوند به همه ما توفیق دهد که در ماه شعبان این بیماری فرو بنشیند و اگر تا ماه مبارک رمضان نیز ادامه داشت، دست دعا برآوریم و از صمیم دل بگوییم: «بگشای خدایا گشاینده تویی»، دعاهای ما به اجابت نزدیک و این اندوه از سر مردمان جهان کوتاه شود.