پیش نیازهای تبدیل مشهد به کانون گفتگوی ادیان و مذاهب
پژوهشگر تمدن اسلامی گفت: برای تبدیل مشهد به کانون گفتگوی مذاهب و ادیان نباید قدم بزرگ برداشت و در جهت تضارب آراء باید پله پله گام برداشته شود تا به سمت پختگی برویم.
به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، مشهد به دلیل وجود حرم مطهر رضوی به یکی از برجسته ترین کانون های مذهبی در جهان اسلام و تشیع تبدیل شده است. سال ها است که بخشی از صاحبنظران با الهام از سیره امام رضا علیه السلام بر ضرورت ایجاد بستری برای گفتگو و مناظره میان مذاهب اسلامی و ادیان ابراهیمی در مشهد تأکید می کنند. تا امروز برنامه ها و گردهمآیی های متنوع و متعددی میان دانشوران و پیروان مذاهب و ادیان به میزبانی حرم رضوی و دیگر مراکز مشهد برگزار شده و تجارب مختلفی رقم خورده است.
درباره این موضوع با جناب حجت الاسلام محمد غفوری، پژوهشگر فرهنگ و تمدن اسلامی در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفتگو کرده ایم که در ادامه می خوانید:
آیا مشهد می تواند به عنوان یک قطب منطقه ای و بین المللی در حوزه گفتگوی ادیان یا مذاهب اسلامی مطرح شود؟
لازمه اینکه هر شهر و منطقه ای و کشوری بخواهد به قطب تبدیل شود در واقع باید زمینه های آن را فراهم کند و باید بسترهای چنین کاری فراهم شود که در درجه اول می توان به عنوان یک بستر مهم از عقبه مهم تاریخی شهر ها نام ببریم و باید دید که مشهد دارای این عقبه می باشد و می تواند سابقه و پیشینه ای در حوزه گفتگوی ادیان و مذاهب داشته باشد؟ در عین حال مشهد در مرکزیت خراسان تاریخی قرار دارد و خراسان قدیم به عنوان مرکز علم و دانش و فرهنگ قلمداد می شود و فکر و اندیشه در خراسان جایگاه برتری داشته است و علمای فراوانی در این منطقه زندگی کرده اند و یا از این منطقه رشد کرده اند و در مکان های متفاوت به ترویج علم و دین و دانش و فرهنگ پرداخته اند.
مشهد به عنوان یک مرکز مهم در دنیای امروز به دلیل وجود بارگاه ملکوتی علی بن موسی الرضا(ع) یک مرکز فرهنگی شناخته می شود و این نشان دهنده جایگاه والای شهر مشهد در دنیای امروزی است که می تواند با استفاده از این مرکزیت نقش آفرین باشد واز طرفی وجود امام رضا(ع) که در عصر خود اهل گفتگو با ادیان بوده و با بزرگان فرق و مذاهب مناظره وگفتگو داشته است در واقع این امر می تواند یک الگوی موفق و سرمشق بسیار خوبی برای امروز ما باشد که بتوان از سیره امام الگو گرفت و از روش امام رضا(ع) درس گرفت و راه گفتگو را باز کنیم و مسیر گفتگو باز نگهداشته شود و مسیری برای گفتگو با افکار و اندیشه های مخالف باشد و این موضوع با گفتگو حل شود که این مسیر موفقیتی برای ما و شهر مشهد خواهد بود.
دست یافتن به این هدف چه الزامات و پیش نیازهایی دارد؟
از منظر تاریخی امام رضا(ع) که بارگاه ایشان در مشهد است از پیشگامان گفتگوی ادیان و مذاهب هستند و در این زمینه تجربه بسیار خوبی وجود دارد که می توان الگو و سرمشق قرار داد و ادامه یابد ضمن اینکه وجود علما و دانشمندان فراوان خراسانی در شهرهای مختلف برای ما درس آموز خواهد بود که از آن جمله می توان به مناظره های کتبی علما و دانشمندان اشاره کرد که تاریخ مناظره در تاریخ اسلام بسیار درخشان است و مجموعه ای از این گفتگوهای فرهنگی مورد توجه است از نظر تاریخی و تمدنی خراسان و مشهدمی تواند به عنوان مرکزی که عقبه تاریخی و تمدنی دارد در نظر گرفته شود.
وجود نیروهای فکری و فرهنگی که اگر قرار است مشهد به عنوان قطب گفتگوی ادیان و مذاهب باشد باید دارای نیروهای فکری و فرهنگی که اهل گفتگو باشند در خود پرورش دهد تا این افراد بتوانند پایه گذار چنین قطبی در مشهد باشند و جایگاه برتری در اندیشه گری این دوران محسوب شوند و علما و فضلا و دانشمندانی که مباحث گفتگوی ادیان را پایه گذاری کنند و آغازی برای این امر فراهم کنند و در شرایط فعلی این فضا مهیا است و نیروهائی هستند که در واقع اهل فکر و اندیشه هستند و می تواند پایه گذار این امر باشند.
چه پیشنهاداتی برای رسیدن به این جایگاه و هدف دارید؟
اگر مشهد قطب گفتگوی ادیان باشد لزوما نیازی نیست که همه نیروها را مشهد داشته باشد و مشهد می تواند مدیریت این امر را داشته باشد و بتواند از نیروهای دیگر در شهرها و کشورهای دیگر دعوت داشته باشد و مشهد مرکز گفتگو باشد و موضوع دیگر داشتن روحیه گفتگو است بدین معنا که اگر قرار است مشهد پایه گذار گفتگوی ادیان و مذاهب بشاد باید این روحیه در مشهد تقویت شود که بتوان مخالفان فکری و اندیشه ای را در مشهد دعوت کرد و فضا برای گفتگو آماده شود که اگر فضا بسته باشد و نتوان هر سخنی را مطرح کرد نمی تواند قطب ادیان و مذاهب باشد.
گفتگوهای تخصصی باید در مراکز تخصصی انجام شود و نیاز است در جلسات عمومی مطرح شود چرا که جامعه تحمل بسیاری از موضوعات را ندارد و انتشار برخی از این مطالب برای جامعه مثل سم است و این امر تخصصی است و باید از قطب ادیان و مذاهب تعریفی صورت بگیرد و چارچوب ها مشخص باشد و موضوعات و مسائل گفتگوها مشخص شده باشد و سخن هر مخالفی را بتوان اینجا مطرح کرد که در کانون های تخصصی این موضوعات مطرح شود و کارگروه هائی تشکیل شود و به این مباحث پرداخته شود.
آیا ما تمرین گفتگو داشته ایم و برای رسیدن به این هدف در ابتدا نباید قدم بزرگ برداشت و این تضارب آراء پله پله گام برداشته شود تا به سمت پختگی پیش برویم و مشهد به لحاظ موقعیت فرهنگی و سیاسی و اجتماعی و جغرافیایی و امکانات در مشهد می تواند مرکز و قطب گفتگوی ادیان شود و وجود بارگاه ملکوتی امام رضا(ع) غنیمت و فرصت است چرا که سابقه تاریخی گفتگوی ادیانی در سیره رضوی وجود دارد.