حسین چاوشیان: سیاست‌زدگی بزرگ‌ترین آفت در حوزه زنان است
اسلام دین برتر و حامی زنان است؛ نگاه قرآن کریم فارغ از جنسیت و فراجنسیتی است و نگاه قرآن کریم در تقابل با نگاه مردسالارانه است و می‌گوید توأم با در نظر گرفتن تفاوت‌های زیستی زن و مرد، در ساحت اجتماعی هر دو می‌توانند به کمال برسند.
به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، در گفت وگو با سیدمحمدحسین چاوشیان رییس مؤسسه خانواده اسلامی و تربیت معنوی خاتم با همدیگر می خوانیم: رئیس مؤسسه خانواده اسلامی و تربیت معنوی خاتم بیان کرد: فقر اقتصادی، فرهنگی و علمی، خودنمایی و شکاف میان سنت و مدرنیته از عوامل خودسوزی در مناطقی همچون دیشموک به‌شمار می‌رود؛ به‌عنوان مثال زنان این منطقه در گوشی همراه خود با نگاهی به فضای مجازی به سراغ مقایسه زندگی بلاگرها با زندگی خود رفته و به دلیل فشارهای خانوادگی که بر روی خود احساس می‌کنند و عدم آموزش‌های لازم تحمل کمی دارند و با تصمیم ناگهانی دست به خودکشی و خودسوزی می‌زنند. بازیابی هویت و جایگاه اصلی یک زن تراز اسلام در ابعاد مختلف فردی، خانوادگی، معنوی، اجتماعی و علمی یکی از مسائل مهم جامعه امروز ایران است و از طرف دیگر وظایف اصلی یک زن را به‌عنوان کانون حیات‌بخش جامعه و خانواده نباید فراموش کنیم.
امروزه آسیب‌های اجتماعی زیادی گریبان‌گیر زنان جامعه ایران و به‌خصوص مناطق محروم کشور است که در این میان خودکشی و خودسوزی پررنگ است و سهم زیادی را به خود اختصاص داده است و نهادهای فراوانی برای کاهش آسیب‌های اجتماعی مشغول فعالیت هستند، از نهادهای دولتی گرفته تا سازمان‌های مردم نهاد که در این میان مؤسسه خانواده اسلامی و تربیت معنوی خاتم فعالیت‌هایی در راستای توانمندسازی زنان و تلاش برای جریان‌سازی رسانه‌ای، توجه به منطقه‌ای مانند دیشموک و خودسوزی در این مناطق را در دستور کار خویش قرار داده است.
بسیار خرسندیم که در خدمت شما هستیم، بفرمایید توانمندسازی زنان در حوزه آسیب‌های اجتماعی دقیقا به چه معناست؟
رهاسازی زنان از حالت انفعالی و تبدیل به وضعیت فعال به معنای توانمندسازی زنان است در واقع رشد زنان در ساحت‌های مختلف نیز در منظومه توانمندسازی زنان قرار می‌گیرد، منظور از توانمندسازی زنان برقراری عدالت جنسیتی در راستای تحکیم بنیان خانواده است و در این عدالت جنسیتی شئون جسمی، روحی و روانی باید لحاظ شود؛ رشد زنان باید همه‌جانبه باشد و از آن جایی که تشکیل خانواده مهم‌ترین بنا در نگاه دینی و اسلامی است در واقع رشد زنان باید در همین راستای تحکیم خانواده باشد.
با توجه به فرمایشات شما توجه به زن تنها در راستای تعالی خانواده است، پس جایگاه خود زن به‌عنوان یک انسان مستقل کجاست؟
مکتب فمینیسم رادیکال در تعارض با بنیان خانواده است، فطرت یک انسان فارغ از جنسیت آن، به سمت تشکیل خانواده میل می‌کند. لذا، رشد و توانمندسازی زنان نباید در تعارض با تشکیل خانواده شکل بگیرد. توجه بیش از حد به زنان در ساحت خانواده سبب افسردگی و تضعیف روحیه آنان می‌شود؛ به این شکل که گویی زنان را تنها در نقش همسر یا مادر تعریف می‌کنیم و هویت مستقل زنانه برای او قائل نمی‌شویم.
اسلام دین برتر و حامی زنان است
با بررسی ادیان مختلف درمی‌یابیم، اسلام فمینیستی‌ترین دین است، اسلام دین برتر و حامی زنان است؛ نگاه قرآن کریم فارغ از جنسیت و فراجنسیتی است و نگاه قرآن کریم در تقابل با نگاه مردسالارانه است و می‌گوید توأم با در نظر گرفتن تفاوت‌های زیستی زن و مرد، در ساحت اجتماعی هر دو می‌توانند به کمال برسند. اما امروزه در برخی از مناطق کشورمان به‌درستی تبیین نشده و به مرحله اجرا نرسیده است، مخصوصا در مناطق محروم کشور باید تلاش کرد نقش و جایگاه زنان و توجه اسلام به زن را به‌درستی تثبیت کرد، چراکه در برخی مناطق هم شاهد نگاه مردسالارانه و به تبع آن بعضی اوقات نادیده گرفتن زنان هستیم. فرد آگاهی از انواع مختلف فمینیست ندارد، اما به دنبال این است که غربی شود، در حالی که نمی‌داند امروز همان جامعه غربی به نتیجه رسیده است که زن به هر قیمتی نباید شغل بگیرد و در اجتماع حضور پیدا کند.
حالا با توجه به سخنان شما، بهتر است سراغ مصداق منطقه دیشموک برویم که به طور مصداقی در این منطقه برای مرتفع شدن آسیب‌ها اجتماعی چه کردید؟
در راستای توانمندسازی زنان، مؤسسه خاتم اقدام به آسیب‌شناسی در حوزه زنان در مناطق محروم کرده است و در همین راستا، در سال ۹۸، با حضور در شهر دیشموک در استان کهگیلویه و بویراحمد با حدود ۱۸ مورد خودسوزی موفق زنان در منطقه مواجه شدیم و هدف مؤسسه خاتم مرتفع کردن و حل آسیب‌های اجتماعی در این منطقه نبود و ادعایی هم نداریم که بگوییم چه میزان به‌طور آماری خودسوزی یا خودکشی زنان را کاهش دادیم، چراکه ما به دنبال جریان‌سازی در این منطقه بودیم.
آیا آماری از میزان کاهش خودسوزی و یا سایر آسیب‌های اجتماعی این منطقه دارید؟
خیر، بنده و همراهان ما در مؤسسه خاتم همان‌طور که عرض کردم به دنبال جریان‌سازی برای توجه به این منطقه بودیم و ارائه آمار به عهده مسئولین استان کهگیلویه و بویراحمد و سایر دستگاه‌های امنیتی است و بنده در مقام و جایگاه ارائه آمار میزان کاهش آسیب‌های اجتماعی نیستم، چراکه ما به دنبال کار پژوهشی و جریان‌سازی بودیم.
با توجه به حضور تیم مؤسسه خاتم در منطقه دیشموک، عوامل و علل آسیب‌های اجتماعی این منطقه را چه می‌بینید؟
با پژوهش دریافتیم فقر اقتصادی، ناامیدی، فقر فرهنگی و علمی، جلب توجه دیگران و خودنمایی و شکاف میان سنت و مدرنیته از عوامل خودسوزی در این مناطق به‌شمار می‌رود؛ به‌عنوان مثال یک زن در منطقه دیشموک در گوشی همراه خود با نگاهی به فضای مجازی و اینستاگرام، متوجه بلاگرهای مختلفی می‌شود و به سراغ مقایسه با زندگی خود رفته و این شکاف و مقایسه او را به ناامیدی و یأس از زندگی رسانده و دست به اقداماتی مانند خودسوزی می‌زند؛ در حالی که اطلاع ندارند بسیاری از این بلاگرها برای کسب درآمد خود از فضای مجازی حتی اقدام به ازدواج‌های صوری کرده‌اند.
تقویت سواد رسانه؛ از راه‌های توانمندسازی زنان در حوزه آسیب‌های اجتماعی
به همین دلیل بنده معتقدم یکی از راه‌های توانمندسازی زنان در حوزه آسیب‌های اجتماعی تقویت کردن سواد رسانه است، چراکه ما در بحث دانشی، مهارتی و آگاهی مشکل داریم. در جمع‌بندی صحبت‌های خودم باید بگویم این افراد به دلیل فقر فرهنگی و عدم آموزش‌های لازم تحمل کمی دارند و به‌دلیل فشارهای خانوادگی که بر روی خود احساس می‌کنند با تصمیم ناگهانی دست به خودکشی و خودسوزی می‌زنند.
ظاهرا شما مستندی در مورد زنان و دختران دیشموک ساخته‌اید.
بله، روند آسیب‌شناسی و رسیدگی به زنان آسیب‌دیده این مناطق را در قالب مستند اجتماعی «دختر زاگرس» به تصویر کشیده‌ایم و دختر زاگرس اولین مستند مؤسسه خاتم در مسیر کاهش آسیب‌های اجتماعی است که در ساخت این مستند ما به‌صورت پژوهشی، افرادی که اقدام به این کار کرده بودند را مورد بررسی و مطالعه قرار دادیم و در این زمینه با خانواده‌های افرادی که موفق به خودکشی شده بودند نیز گفت‌وگوهایی داشتیم؛ همچنین با افرادی که در مسیر خودکشی و خودسوزی خودشان ناکام مانده بودند نیز گفت‌وگوهایی انجام شد، نتیجه این اقدامات منجر به جریان‌سازی، حضور و توجه ویژه استاندار و نمایندگان مجلس و سپاه استان کهگیلویه و بویراحمد در شهر دیشموک شد.
هدف از انجام اقدامات در دیشموک، جریان‌سازی رسانه‌ای در حوزه خودسوزی زنان در شهر دیشموک بود تا بتوان توجه مسئولان و متولیان امر را برانگیخت.
برای مخاطبان این مؤسسه باید روشن شود که مؤسسه خاتم به دنبال جریان‌سازی است و وظیفه‌اش مرتفع کردن و حل مشکلات و آسیب‌های اجتماعی نیست، لذا نباید به مؤسسه خاتم به‌عنوان یک نهاد رفع آسیب نگاه کرد.
آیا علت تامه خودسوزی و خودکشی را فقر می‌دانید؟
خیر این مسئله علت‌های زیادی دارد که قبل‌تر خدمتتان عرض کردم، اما با این حال بنده معتقدم اگر اشتغال جوانان ایجاد شده و فعالیت کاری داشته باشند ما با رفع و حل بسیاری از آسیب‌های اجتماعی مواجه می‌شویم.
اشتغال جوانان؛ راه مهم کاهش آسیب‌های اجتماعی
جوانان اگر شغل داشته باشند دچار آسیب‌های اجتماعی نمی‌شوند یا کمتر دچار می‌شوند؛ به‌عنوان مثال یک جوان در منطقه دیشموک اگر شغل خوبی داشته باشد فرصت گشت و گذار در فضای مجازی را ندارد که به یأس و ناامیدی برسد و اقدام به خودکشی کند؛ از آن طرف زنان این منطقه هم اگر همسرانشان شغل قابل توجهی داشته باشند بسیاری از مشکلات خانوادگی و اختلافات آن‌ها حل می‌شود.
برای ما بفرمایید که همراهی ارگان‌های دولتی را با مؤسسه خاتم در رفع آسیب‌های اجتماعی چگونه می‌بینید؟
راه رشد سازمان‌های مردم نهاد، هم‌افزایی با نهادهای دیگر است؛ در پرداختن به مسئله دیشموک از همکاری با سازمان‌های مردم‌نهاد و دستگاه‌های متولی شاهد اتفاقات خوبی بودیم؛ در واقع جریان‌سازی را رقم زدیم که بسیاری از مسئولان استان کهگیلویه‌وبویراحمد در دیشموک حضور پیدا کردند و حرف‌های مردم این منطقه را شنیدند.
مؤسسه خاتم یک سازمان مردم‌نهاد است و یک ریال بودجه دولتی نداریم و باید واقع‌بینانه به این مؤسسه نگاه کرد، چراکه ما در حد توان خودمان گام برمی‌داریم، صدها سازمان و نهادهای دولتی میلیاردها تومان بودجه برای آسیب‌های اجتماعی دارند، اما اقدامی در این زمینه نمی‌کنند حتی در جلسه‌ای بنده آماری را شنیدم که بسیار تعجب کردم و آمار این بود که نزدیک دو هزار مؤسسه خانواده و زن در کشور مشغول فعالیت هستند، اما متأسفانه اصلا بازخوردی در راستای رفع آسیب‌های اجتماعی از این حجم مؤسسه نداریم. متأسفانه برخی اوقات نهادهای دولتی در راستای مرتفع کردن آسیب‌های اجتماعی در حوزه زنان با مراکز مردم‌نهاد همکاری نمی‌کنند؛ بنده اهل کار سیاسی نیستم، اما در دولت قبل تلاش زیادی برای ساخت مسجد و یک مکان فرهنگی در دیشموک داشتم که با نامه عدم بودجه کافی معاونت امور بانوان ریاست جمهوری در دولت قبل مواجه شدم. تعریف مشخصی از سازمان‌های مردم‌نهاد در ایران وجود ندارد. یکی از معایب موجود در این زمینه عدم ترازبندی و امتیازدهی به سازمان‌های مردم‌نهاد است؛ نکته مهم آن است که یک مؤسسه فعال و مؤثر در سطح جامعه باید متفاوت از سایر مؤسسات مردم‌نهاد باشد.
آیا در حوزه آسیب‌های اجتماعی شاهد هم‌افزایی بین نهادهای مختلف هستیم؟ اگر هم‌افزایی وجود داشته باشد، شاهد نتایج مثبت هستیم؟
نمی‌توان قطعا گفت این هم‌افزایی وجود دارد، چراکه برخی اوقات با عدم همراهی بعضی از دستگاه‌های دولتی با سازمان‌های مردم‌نهاد مواج هستیم، اما ما در دیشموک با سازمان‌های مردم‌نهاد این اقدام را پیگیری کردیم و دستگاه‌هایی مانند بهزیستی، کمیته امداد امام خمینی(ره) ستاد مبارزه با مواد مخدر، معاونت اجتماعی استانداری، بسیج جامعه پزشکی سپاه استان کهگیلویه‌وبویراحمد با ما همراه شدند. این تجربه موفقی بود که این هم‌افزایی بین سازمان‌های مردم‌نهاد و دستگاه‌های دولتی اتفاقات خوبی را در منطقه دیشموک رقم زد و اگر در رفع کاهش آسیب‌های اجتماعی همراه باشیم قطعا شاهد نتایج مطلوبی هستیم.
راه رشد سازمان‌های مردم نهاد هم‌افزا بودن آن است
بنده معتقدم راه رشد سازمان‌های مردم‌نهاد هم‌افزا بودن آن است و بنده به‌عنوان متولی یک سازمان مردم‌نهاد همیشه از هم‌افزایی استقبال کردم و عرضم این است همه توان و پتانسیل بخش‌های مختلف سازمان‌های مردم نهاد را به‌کار بگیریم. البته باید واقعیت‌ها و توان هر مؤسسه و مرکز مردم‌نهاد را بسنجیم و نگاه واقع‌بینانه داشته باشیم؛ قبل‌تر هم عرض کردم برخی نهادهای دولتی بودجه‌های زیادی را برای رفع آسیب‌های اجتماعی اختیار دارند و کاری هم از پیش نمی‌برند.
آیا شما نگاه به زن را در دنیای امروز نگاه سیاسی می‌بینید یا خیر؟
بله متأسفانه نگاه به زن در دنیای امروز سیاست‌زده است ما باید در نگاه به ساحت زنان به خانواده‌محوری و سیاست‌گذاری در حوزه خانواده برسیم، در حالی که هر دولتی که در ایران بر سرکار می‌آید یک سیاست جدیدی را در حوزه زنان لحاظ می‌کند که خیلی اوقات شاهد خروجی‌های موفق هم نیستیم.
عدالت جنسیتی باید برقرار شود
شعار دولت جدید گسترش عدالت است، در راستای تحقق این شعار باید در ابتدا عدالت جنسیتی در جامعه برقرار شود، زمانی که این عدالت برقرار شود در آن زمان می‌توان ادعا کرد که این جامعه می‌تواند با فساد مقابله کند و عادلانه گام بردارد. اگر زنان را از جامعه حذف کنیم چیزی جز انحطاط و سقوط جامعه نصیب‌مان نمی‌شود و هیچ دولت و حاکمیتی را در جهان نمی‌بینیم که با حذف زنان موفق شده باشد؛ باید به زنان بها داد و آنان را در راستای تعالی جامعه در کنار مردان ببینیم.
آیا مؤسسه خاتم برنامه‌ای برای جریان‌سازی و رفع مشکلات شهر قم در حوزه آسیب‌های اجتماعی دارد؟
رسیدگی به امور مشکلات حاشیه‌نشینی به‌ویژه قمرود در دستور کار مؤسسه خاتم قرار گرفته است، اما پیش از ورود به این مسئله نیازمند مطالعات و پژوهش‌های تخصصی هستیم، چراکه برای کار عملیاتی در هر عرصه‌ای و تأثیرگذاری و مرتفع شدن مشکلات و آسیب‌های اجتماعی باید نگاه آکادمیک و همان پژوهش و نگاه عملیاتی و تجربی با هم تلفیق شود تا به نتایج قابل قبولی برسیم. همچنین مؤسسه خاتم با همکاری پژوهشگاه حوزه و دانشگاه اولین کنفرانس بین‌المللی «خانواده و تربیت معنوی» را در ۲۸ مهرماه ۱۴۰۱ با حضور اساتید برجسته داخلی و خارجی برگزار خواهد کرد که در این کنفرانس اساتید بین‌المللی از پنج قاره جهان در کمیته علمی این کنفرانس حضور دارند که در طول این یک سال تا زمان برگزاری کنفرانس پیش‌نشست‌ها و کرسی‌های علمی ــ ترویجی برگزار می‌شود که یک اعتباری برای استان قم و ام‌القرای جهان اسلام به تبع آن اعتباری برای نظام است.
به‌عنوان سخن پایانی اگر مطلبی دارید که به آن اشاره نشده، بفرمایید.
برای حضور در میدان‌های مختلفی که به دنبال رصد و مرتفع کردن آسیب‌های اجتماعی هستیم نیاز به ورود عالمانه داریم، افراد متخصص را به‌کار بگیریم و در نهایت گام عملیاتی برداریم و اگر این‌ها با هم همراه باشند شاهد اتفاقات خوبی هستیم. همایشی نتیجه مثبت دارد که در راستای عملیاتی کردن گام‌های ما برای کاهش آسیب‌های اجتماعی باشد و این کاهش زمانی موفق خواهد بود که نشست و همایش به‌صورت راهبردی با پژوهش مناسب توانسته باشد به ما یک نقشه راه علمی در زمینه کاهش آسیب‌ها اجتماعی بدهد.