وضعیت سیاسی تشیع از اضمحلال صفویه تا کریم خان زند

نویسندگان : حسین ایزدی؛ فاطمه پهلوان پور

چکیده :

مذهب تشیع که از ابتدای ورود اسلام به ایران در اشکال و فرق مختلف در این سرزمین رواج یافت تا زمان صفویه و رسمی شدن مذهب تشیع دوازده امامی، رسمیت پیدا نکرد. با ظهور صفویه، زمینه برای انتخاب تشیع به عنوان مذهبی رسمی و مورد حمایت حکومت فراهم شد و به دنبال آن، علمای شیعه از جایگاهی بسیار مؤثر و نفوذ سیاسی ـ اجتماعی برخوردار شدند.
پس از زوال صفویه به دست افاغنه که پیرو مذهب اهل سنت و جماعت بودند، جایگاه تشیع و علمای شیعه بسیار تضعیف گردید. هم‌چنین، بعد از نابودی افغان‌ها، نادر شاه برای پیش‌برد مقاصد سیاسی خود، محدودیت‌هایی را برای مذهب تشیع و علمای آن ایجاد کرد، اما در زمان کریم خان زند تا حدود زیادی اوضاع تشیع و علمای شیعه بهبود یافت.
در واقع، تشیع در این دوران دچار فراز و نشیب شدیدی شد. چگونگی برخورد حکومت‌ها در این فاصله زمانی با شیعیان و علمای شیعه و وضعیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی تشیع در این دوران، موضوع مورد بحث این مقاله است.

کلیدواژه : تشیع؛ علمای شیعه؛ افاغنه؛ نادرشاه افشار؛ کریم خان زند؛ عثمانیان