حرکت خزنده انجمن‌حجتیه در اختلاف‌افکنی مذهبی
ادیان نیوز: پس از وقوع کودتای۲۸ مرداد‌ماه ۱۳۳۲ (با هدایت امریکا و انگلیس) و تثبیت مجدد حکومت محمدرضاپهلوی، قدرت‌های سلطه تلاش کردند تا از سرزمین ایران به عنوان پایگاهی مستحکم برای رسیدن به اهداف خود بهره‌برداری کنند. آنها در طول سال‌ها تجربه استعمار و استثمار ملت‌ها، نهاد دین را سدی در برابر برنامه‌های آتی خود در منطقه خاورمیانه یافته بودند لذا اقدام جهت حذف دین را در اولویت برنامه‌های خود قرار دادند. آنها در این راستا، از یک‌سو دست به ایجاد سازمان جاسوسی “ساواک” زدند و از سوی دیگر، یک سازمان دین‌ستیز در پوشش و ظاهری دینی ایجاد کردند و برای مقبولیت آن در جامعه، از عنوانی اسلامی و وابسته به نام امام غائب بهره جستند و آن را “انجمن حجتیه‌مهدویه” نامیدند؛ جریانی که به‌ظاهر، با هدف مبارزه با فرقه ضاله بهائیت شکل گرفته بود اما اهداف دیگری در پس آن قرار داشت. نکته قابل‌تأمل اینکه، انجمن‌حجتیه بنا بر ضرورت، از اولویت ویژه‌ای برخوردار بود و مقدم بر تأسیس ساواک قرار داشت.به این ترتیب، دول متخاصم در بدو تثبیت پایه‌های حکومت محمدرضاپهلوی، بر آن شد تا برای انحراف اذهان مسلمین، به‌ویژه صاحبان اندیشه و روحانیان، موجبات پدید آمدن جریانی ظاهرفریب در پوشش دین را فراهم آورد؛ جریانی که تمام‌قد از حکومت مهره دست‌نشانده دول غربی حمایت می‌کرد و با اقدامات و کارشکنی‌های خود موجب کندی حرکت انقلابیون شد.
با وجود اسناد و شواهد بسیار درخصوص حقیقت فوق اما برخی از اندیشمندان و افراد، تصوری مبنی بر ساده‌لوح بودن مؤسس انجمن(شیخ محمود حلبی) و کمرنگ بودن نقش آن دارند، حال آنکه بازنگری اساسنامه انجمن مؤید این مطلب است که چنین تحلیلی، از واقعیت بسیار دور است. ضمن اینکه مواضع مرحوم حلبی در برابر نهضت امام‌خمینی(ره)، ماهیت بنیان‌های اندیشه و استراتژی تأسیس انجمن را آشکار می‌سازد، آنجا که در اعلامیه‌ای خطاب به محمدرضاپهلوی اظهار می‌دارد:
«پیشگاه مبارک اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریا مهر
با کمال احترام، به عرض خاک پای مبارک می‌رساند: جامعه روحانیت ایران از اعمال خائنانه گروه بی‌دین و ضد وطنی که بلوای پانزدهم خرداد را بر پا کردند، ابزار تنفر و انزجار می‌کند و ارادت خالصانه اعلیحضرت همایونی را به خاندان نبوت، تصدیق و تأیید دارد و آن اعلیحضرت را حامی دین اسلام و پیرو مذهب جعفری می‌شناسد و مورد تکریم و احترام جامعه روحانیت و خادمان مکتب اسلامی هستند و ـ ان شاءالله ـ سالیان سال، سلامتی وجود اقدس شهریاری، باقی و برقرار باشد….»(۱)
بازشناسی رفتارهای سازمانی تشکیلات انجمن‌حجتیه، بیانگر آن است که این تشکیلات هیچ‌گاه به صورت جدی درصدد مبارزه با بهائیت نبوده چراکه هیچ موضع‌گیری نسبت به مفاسد سیاسی، اقتصادی و اخلاقی کارگزاران بهائی حکومت پهلوی مانند هویدای نخست‌وزیر یا ثابت‌پاسال، کلان‌سرمایه‌دار بهائی نداشتند و فعالیت‌ها و اقدامات آنها در مطرح کردن بهائیت به عنوان اصلی‌ترین دشمن اسلام، تنها موجب مشغول کردن ذهن جوانان به موضوعی فرعی و باز داشتن آنها از پیوستن به خط نهضت انقلاب اسلامی می‌ِشد.
در خوشبینانه‌ترین تحلیل می‌توان این رویکرد را ناشی از عدم بصیرت و ناآگاهی مؤسس و گردانندگان اصلی تشکیلات انجمن‌حجتیه دانست، هرچند واکنش شیخ محمودحلبی نسبت به دستگیری برخی مسئولان انجمن از سوی ساواک، به سرعت بر این تحلیل مهر باطل می‌نهد. در اسناد ساواک آمده:
«آقای حلبی از این روش به شدت ناراحت شده و افزوده: ما را ساواک می‌شناسد و هدف ما را می‌داند و به طور کلی ما باید از جنجال‌های سیاسی دور باشیم و از رویه آیت الله‌خمینی و طرفداران کوتاه‌فکرش هم ابراز تأسف کرد.»(۲)
این سند گواهی بر این حقیقت است که انجمن‌حجتیه، در حکم بازوی قدرتمند و مخفی ساواک در میان متدینین بوده‌است. همانطور که اشاره شد، نظام سلطه برای تحقق اهداف استعماری خود سازمان ساواک را نیز تأسیس کردند و این تشکیلات اطلاعاتی و امنیتی به منظور کنترل جامعه روحانیان، به‌ویژه نهضت امام‌خمینی(ره) و متدینین، از مهره‌های دیگر استعمار ازجمله انجمن‌حجتیه و تشکیلات بهائیت سود می‌جست. هرچند تمام این همکاری‌ها و کارشکنی‌ها راه به جایی نبرد و سرانجام نهضت اسلامی به پیروزی رسید.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، کشورهای سلطه‌خو از پا ننشستند و این‌بار با نگرانی بیشتر و البته تلاشی مضاعف در صحنه حاضر شدند. آنها در کنار تمامی عوامل داخلی، از نیروهای تحت مدیریت و هدایت حلبی نیز در جهت فروپاشی انقلاب نو پای اسلامی استفاده کردند. در این راستا، اعضای انجمن می کوشیدند با توسل به حربه‌های مختلف، در صفوف به هم پیوسته مردم شکاف و اختلاف ایجاد کنند لذا در سال‌های اولیه بعد از پیروزی انقلاب، شاهد درگیری میان اعضای انجمن‌حجتیه و طرفداران دولت در نقاط مختلف کشور هستیم. به‌طوری‌که در سبزوار، کار به زد و خورد و کشته و زخمی شدن عده‌ای از طرفین می‌کشد. در شهرهای دیگر مانند بوشهر، اصفهان و کرمانشاه هم اختلافات به تظاهرات و زد و خوردهای خیابانی منجر می‌شود.(۳) بروز این حوادث موجب شد که امام(ره) ادامه حیات این تشکیلات را به صلاح انقلاب ندانند و در سال ۱۳۶۲ در سخنرانی به مناسبت عید فطر، انجمن را با اشاره غیرمستقیم مورد نقد قرار دهند. پس از این سخنرانی، آقای حلبی در یک اقدام استراتژیک برای نجات انجمن، در اوایل مرداد همین سال، تعطیلی انجمن را اعلام می‌کند.
البته بعد از این رویداد، حضرت امام خمینی(ره) همواره به مناسبت‌های مختلف، خطر این تشکیلات را به مردم و مسئولان گوشزد می‌کردند و معتقد بودند تعطیلی انجمن به معنای انحلال آن نیست. واقعیت امر نیز همین است و اکنون بیش از یک دهه است که شاهد توسعه فعالیت‌های انجمن‌حجتیه هستیم و این جریان باز هم با ایجاد شبهات و شکاف در جامعه می‌کوشد تا وحدت جامعه را بر هم زند، مواضع ایشان بر ضد برادران اهل‌سنت، گویای همین امر است. این مواضع آنقدر افراطی هستند که برخی گروه‌های تکفیری، از سخنرانی‌های بعضی از اعضای تشکیلاتی انجمن در راستای رسیدن به مقاصد شوم خویش بهره می‌گیرند.
حجت‌الاسلام”محدعلی جاودان”، از اساتد برجسته اخلاق به ماجرای دستگیری یکی از روحانیون به دست عوامل تکفیری اشاره کرده و می‌گویند:
«شخصی]طلبه‌ای[ به دست عوامل ریگی گرفتار شده بود؛ آنها یک مجموعه بزرگی از شیعیان را از هر طرف دزدیده بودند. در آنجا هم شکنجه و شلاق بر قرار بود و با فاصله‌هایی، سر می‌بریدند. ایشان تعریف می‌کرد که یک نوار سخنرانی در اصفهان که خیلی هم سروصدا داشت، ابتدا پخش می‌کردند. سخنرانی علنی که نوارهایش را همه‌جا برده‌اند. لعن و سبّ کرده بود. هر وقت می‌خواستند سر یک نفر را ببُرند، این نوار را می‌گذاشتند، خونشان به جوش می‌آمد و بعد، سر می‌بریدند.» (۴)
حجت‌الاسلام والمسلمین “حیدر مصلحی”، وزیر اسبق اطلاعات در تاریخ ۱۹/۱۱/۱۳۹۰ در مراسمی با تشریح توطئه‌ها و دسیسه‌های دشمنان اسلام برای ایجاد چالش در مسیر حرکت انقلاب در مقاطع مختلف، اظهار داشت: « بنا بر اطلاعات موثقی که به‌دست آمده، دشمن به دنبال ایجاد بحران و چالش در مسیر انتخابات است که این امر نیاز به هوشیاری دستگاه‌های امنیتی و آحاد ملت غیور و انقلابی را در مباحث امنیتی دو چندان می‌کند.» حجت‌الاسلام مصلحی با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری در نمازجمعه تهران در آن ایام، تصریح کرد: «در شرایطی که دشمنان قسم‌خورده اسلام و انقلاب اسلامی، از اوباما گرفته تا انجمن‌حجتیه و جریانهای غیر همسو با امام(ره) و رهبری، برای سوءاستفاده از فرصت انتخابات و مقابله با آرمان‌های نظام و ولایت، متحد و همسو شده‌اند، باید با هوشیاری و بصیرت، مراقب ترفندهای آنها باشیم.»
البته ایشان پیش از این نیز به نقش انجمن‌حجتیه در فتنه ۸۸ اشاره کرده بود: «در بحث فتنه، یکی از نکات قابل توجه این است که مجموعه‌ای که فتنه را مدیریت می‌کرد به هیچ‌وجه مجموعه‌ای نبود که قبل از انتخابات شکل گرفته و طراحی کرده باشد بلکه این مسئله یک سابقه ۲۰ ساله دارد. مؤسسات و سازمان‌هایی که با جمع قابل توجهی در فتنه اخیر به عنوان محوریت کار حضور داشتند، در واقع به دنبال فرصت می‌گشتند و با طراحی‌های خود به‌ویژه در شبکه مجازی و شبکه‌های اجتماعی درون آن، انتخابات دهم را بهترین فرصت دیدند. طراحی استکبار اینگونه بود که انجمن‌حجتیه، بهائیت، نفاق، کمونیست، ضد انقلاب و حتی مجموعه‌های دینداری که همراه با انقلاب نبودند در این مجموعه جمع شوند. به طوری‌که اجتماع بهائیت و انجمن‌حجتیه در فتنه اخیر، بسیار قابل‌توجه بود.»(۵)
در روزهای اخیر نیز حضرت آیت‌الله‌العظمی امام خامنه‌ای، طی سخنرانی خطاب به تمامی کسانی که درصددند تا با ایجاد شکاف میان برادران اهل سنت و شیعیان، اهداف از پیش تعیین‌شده دشمنان اسلام را محقق سازند، فرمودند: «نگذاریم جاهلیت، خود را بر جوامع ما و بر زندگی ما تحمیل کند؛ که کرده‌است. امروز، دنیای اسلام در چنبره فشار نظام‌های جاهلی رنج می‌برد و درد می‌کشد. امروز، دنیای اسلام دچار ضعف است، دچار فقر است، دچار اختلاف است، دچار جنگ‌های داخلی است، دچار مصرف‌کردن منابع و نیروهای عظیم درونی خود علیه خود است. این را بر دنیای اسلام تحمیل کرده‌اند. جلوی این را باید گرفت. هر حنجره‌ای که در جهت اختلاف مسلمین حرف بزند، بلندگوی دشمن است. مراقب باشیم حنجره ما بلندگوی دشمنان اسلام و قرآن نشود؛ فریاد اختلاف سر ندهد. اختلاف مذهبی، اختلاف شیعه و سنی، اختلاف عرب و عجم، اختلاف کشورهای گوناگون، اختلاف قومیت‌ها و ملیت‌ها و تعصب‌های ناسیونالیستی، چیزهایی است که دارند در بین جوامع مسلمان مشتعل می‌کنند. باید مقابل اینها ایستاد.»(۶)
پی‌نوشت:
۱.ذوالفقاری، ابراهیم، قصه هویدا، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۶.
۲.سند ساواک به تاریخ ۱۳/۸/۱۳۵۰.
۳.صدقی، ابوالفضل، جریان‌شناسی انجمن حجتیه، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
۴. www.mashreghnews.ir/fa/news/275827
۵. خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، سخنان در نخستین گردهمایی مشترک مسئولان و هادیان سیاسی نیروهای مسلح، تاریخ ۴/۸/۱۳۸۹.
۶. بیانات در دیدار با شرکت‌کنندگان در مسابقات بین‌المللی قرآن، ۲/۳/۱۳۹۴.
منبع: روشنگر