جریان غلو در عصر امام کاظم علیه السلام با تکیه بر عقاید غالیانه محمد بن بشیر

نویسنده: یدالله حاجی زاده

چکیده:
بررسی جریان فکری غلو در دوره امام کاظم(ع) موضوع اصلی این مقاله است. جریانی که نمایندگی اصلی آن در دست افراد واقفی­ مسلکی چون محمد بن بشیر کوفی بود. پژوهش حاضر که بیشتر با تکیه بر منابع فرقه­ شناختی و رجالی تدوین شده، درصدد شناسایی دقیق این فرد و جریان فکری او و نیز دیگر غلات این دوره، از جمله مُشَبّهه و نوع برخورد امام با آن‌هاست.
بررسی این موضوع، نشان می‌دهد محمد بن بشیر با استفاده از ترفندهایی خاص، عده ای را جذب خویش ساخت و عقاید غالیانه و بسیار افراطی چون الوهیت امام و توقف در ایشان را مطرح کرد و همین امر، سبب برخورد آن حضرت با وی شد. امام کاظم(ع) برای مبارزه با اندیشه های غالیانه، علاوه بر اعلام برائت از محمد بن بشیر، لعن او، دروغ گو خواندن وی، نفرین وی و نهایتاً حلال شمردن خون او از یک سو در برابر کسانی که تا آن زمان به جریان غلو پیوسته بوده اند دست به روشنگری زدند و از سوی دیگر نسبت به آیندگان هم هشدار دادند و افزون بر این با اندیشه های غالیانه مُشَبّهه نیز برخورد کردند.

کلیدواژه: امام کاظم علیه السلام؛ غلو؛ محمد بن بشیر؛ بشیریه؛ واقفیه