مهراب صادق‌نیا: دعاهای امام سجاد (ع) در حقیقت بیانیه اعتقادی است
دکتر مهراب صادق‌نیا عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب بیان کرد: در دعاهای صحیفه سجادیه، نوعی از نظام‌نامه اعتقادی و توحیدی نهفته است.
به گزارش ردنا (ادیان نیوز)، دکتر مهراب صادق‌نیا عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب، با گرامیداشت اعیاد شعبانیه و میلاد با سعادت امام سجاد(ع) و روز صحیفه سجادیه اظهار داشت: متاسفانه دانسته‌های ما جامعه شیعی از امام سجاد(ع) از نظر تاریخی، دانسته‌های زیادی نیست و برای ما زندگی امام سجاد(ع) در دو مفهوم خلاصه شده که یکی مفهوم عاشورا و دیگری مفهوم دعا و به‌ویژه مفهوم صحیفه سجادیه است. سویه‌های دیگر زندگی امام سجاد(ع) و آنچه در تاریخ وجود دارد، برای ما پنهان است و این دو مفهوم از مفاهیمی است که از معنا سرشار هستند و به اندازه کافی مولفه‌های سیاسی و اخلاقی و اعتقادی و معنوی در آن وجود دارد که جا دارد بیشتر از این بررسی و از آنها آموخته شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب افزود: در مقوله عاشورا و نهضت امام حسین(ع) برای ما مهم‌ترین مساله از زندگی ایشان، تبلیغ یک رخداد تاریخی از چیزی بوده که به ظاهر شکست است و در نهایت، ظفرمندی و پیروزی لقب می‌گیرد؛ یعنی اتفاقی که در ظاهر خودش شکست بود و سیدالشهدا و یاران اندک ایشان به شهادت رسیدند و در ظاهر همه چیز با یک شکست خاتمه یافته بود، اما امام سجاد(ع) حضورشان و سخنرانی غرایی که داشتند این شکست را به پیروزی تبدیل کرد.
وی ادامه داد: این رویداد برای همه ما درس بزرگی دارد که اگر ما روایت‌گر درستی از واقعیات باشیم، می‌توانیم یک پدیده را که ظاهرش غمبار و ناکامی است را به پدیده‌ای که سرشار از معنا و حرکت و پویایی و پیروزی است، تبدیل کنیم.
دانشیار دانشگاه ادیان و مذاهب خاطرنشان کرد: باید نسل امروز با این مفهوم آشنا شوند و این مفهوم به ما می‌گوید که چگونه باید وقایع را نگاه کنیم و به گونه‌ای بفهمیم و روایت کنیم که حتی اگر در آن شکست باشد، تبدیل به پیروزی شود.
وی اظهار داشت: نکته دیگر نسبت به امام سجاد(ع)، تبدیل درد هست؛ در این روایت امام سجاد(ع) به رنج، معنا داد؛ رنج برای همه ما آدم‌ها آزاردهنده است، اما این رنج وقتی آزاردهنده می‌شود که از معنا خالی شود اما اگر رنج‌ها معنادار شوند، تحملش هم ساده‌تر و هم خواستنی و پذیرفتنی هست.
دکتر صادق‌نیا گفت: حادثه عاشورا سرشار از رنج بود و شهادت و اسارت عزیزترین انسان‌ها را دربرداشت، اما امام سجاد(ع) این رنج‌ها را معنادار کرد و گفت آنچه که اتفاق می‌افتد، برای انجام تعهد و تکلیفی است که خدا بر عهده ما گذاشته و انسان برای ادای این تکلیف اگر رنجی می‌برد، این رنج‌ها قابل تحمل و معنادار و شیرین است.
وی افزود: وقتی جمله بزرگی را از حضرت زینب(س) می‌شنویم که ما جز خوبی و زیبایی چیزی ندیدم و چیزی که در ظاهر رنج بود ولی به خاطر تغییری که امام سجاد(س) و حضرت زینب(س) در آن ایجاد کردند، این رنج‌ها معنادار و تبدیل به زیبایی شدند.
این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: زندگی امام سجاد(ع) به‌ویژه برای نسل امروز الگوست، ما می‌توانیم رنج‌هایی که برای دستیابی به اهداف بلند و رسیدن به آرمان‌های بزرگ فردی و اجتماعی تحمل می‌کنیم، با یک نگاه عمیق و تفسیر درست به رنج‌های معناداری تبدیل کنیم که نه تنها ما را اذیت نکنند بلکه به ما برای رسیدن به آن هدفی که داریم، یک نوع اطمینان و آرامش و اعتماد به نفس بدهند.
وی عنوان کرد: این نسبت به مفهوم عاشوراست و به نظرم می‌آید هنوز چیزهای زیادی درباره حضور امام سجاد(ع) در عاشوراست که باید به آن بپردازیم؛ اینکه تصویری از امام سجاد(ع) ارائه دهیم که به دلیل بیماری و ناتوانی نتوانستند بجنگند، این تصویر منصفانه‌ای از حضرت سجاد(ع) نیست و ما باید یک مرور و بررسی عمیق‌تری نسبت به این شخصیت داشته باشیم.
دکتر صادق‌نیا با اشاره به صحیفه سجادیه تصریح کرد: از امام سجاد(ع) دعاهای زیادی به دست ما رسیده و تا نام امام سجاد(ع) را می‌شنویم به یاد دعا و صحیفه سجادیه می‌افتیم که جای گف‌و‌تگو زیاد است. دعا در اندیشه امام سجاد(ع) حالت عینیت یافته و باورداشتهایی است که انسان مسلمان و شیعی باید آن را داشته باشد. دعا از نظر امام سجاد(ع) صرفا مطالبه و درخواست از خدا نیست و پشت این عبارت‌ها و درخواست‌ها و استغفارها نوعی الاهیات نهفته است.
وی در ادامه تصریح کرد: در دعاهای صحیفه سجادیه، نوعی از نظام‌نامه اعتقادی و توحیدی نهفته است که باید فهمیده شود؛ دعاهای امام سجاد(ع) در حقیقت بیانیه اعتقادی است که هر مسلمانی باید باور داشته باشد. با تحلیل مضامین دعاهای امام سجاد(ع) متوجه می‌شویم که این امام از طریق دعاهایش، خدا را به بهترین شکل به ما معرفی می‌کند. در این دعاها، خدا به مثابه موجودی که شایان و شایسته بیشترین ستایش‌ها و بیشترین اعتمادها و شایسته بیشترین دوست داشتن‌ها و شایسته بیشترین سرسپردگی‌ها و کمک خواهی‌ها و مدد جویی‌هاست، معرفی می‌شود. همه این مفاهیم ارتباطی است؛ یعنی مفاهیمی که رابطه خدا و انسان را سامان می‌دهند. با تاکید روی این مفاهیم نسل‌های امروز و آینده و همه انسان‌ها در روی زمین می‌توانند رابطه خودشان را با خدا تنظیم کنند و خدا را موجودی ببینند که شایسته همه شایستگی‌ها و شایسته همه چیزهایی است که ستایش برانگیز و اعتماد بخش و امید افرین و نشاط افرین می‌باشد. این‌ها همه در بیانیه و اهداف امام سجاد(ع) است که از طریق دعاها برای ما آشکار می‌شود؛ در حقیقت این دعاها به نسل‌های بعدی و نسل امروز و فردا یاد می‌دهد که چگونه رابطه را با خدا تنظیم کنند و اساسا خدا را به چه شکلی باید باور کنند.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب عنوان کرد: از مضامین مهمی که در این ادعیه وجود دارد، اعترافاتی است که امام سجاد(ع) در برابر معبود دارند. اعتراف به خُردی و ناتوانی و قصور و البته اعتراف به نیازمندی به خدا؛ این‌ها برای همه ما نیاز است تا بدانیم که هیچ وقت خودمان را بی‌نیاز از الطاف الهی ندانیم و از جایی که هستیم و از مسیری که در حرکتیم، به این مقدار راضی نباشیم و همواره باید در مسیر تحول و پویایی و دگرگون شدن و بهتر شدن گام برداریم.
وی افزود: دعاها، نشان‌گر این است که انسان‌ها نباید در موقعیتی ایستا بمانند و فکر کنند به مقصد رسیده‌اند. امام سجاد(ع) به وسیله این دعاها در رابطه بین انسان و خدا تغییر انجام می‌دهد و از طریق دعاها رابطه انسان با خدا را از رابطه «من و او» به رابطه «من و تو» تغییر می‌دهند. رابطه «من و او» رابطه دوری است و «من و تو» رابطه نزدیکی است.
در نهایت دکتر صادق‌نیا با اشاره به اینکه بزرگترین درسی که امام سجاد(ع) برای نسل جوان دارد، درس معنویت عمیق است، ادامه داد: درسی که این امام بزرگوار به ما می‌آموزند این است که انسان‌ها باید رابطه‌شان با خدا را رابطه نزیک‌تری کنند و خدا مخاطب مستقیم آنها قرار بگیرد و بی‌واسطه با خدا سخن بگویند. این دستور عرفانی و اخلاقی و معنوی بسیار عمیقی است که نیاز همه انسان‌ها در تاریخ بوده است. بشر امروز که گرفتار مدرنیته و تجملات ظاهری دنیاست، نیاز بیشتری به مساله معنویت و خدا دارد.